ТОП просматриваемых книг сайта:
Чуумпу дьол. Александра Спиридонова
Читать онлайн.Название Чуумпу дьол
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-5675-0
Автор произведения Александра Спиридонова
Издательство Айар
– Чуурайга барар массыынаны ыйыта кэлбитим ээ… – Биэрискэ хараҕын уутун нэһиилэ кыанна.
– Оттон ити киһиҥ дии, Чуурайга баран эрэр! Аата Махсыым диэн! – дьон күйгүөрэ түстүлэр. Кыыһы аһыммыт харахтарынан көрдүлэр, сирэйин өҥөҥнөстүлэр.
– Ыл, нохоо! Кыыһы хабыынаҕар уктан илдьэ бар! Эчэппит буруйгар!
Махсыым сүүһүн аннынан көрдө, иһиттэн нэһиилэ ыган таһаарда:
– Мин эчэппэтим ээ, бэйэтэ дии… Хабыынаҕа икки эмээхсиннээхпин…
Дьон саҥата хойунна да, хайыахтарай, кырдьаҕастары үөһэ таһаарыахтара дуо. Биэрискэ икки эдэрси дьахтары кытта, үс хаптаһыны икки кылгас маска тоһоҕолоон оҥоһуллубут намыһах ыскаамыйаҕа олорсон, сэттэ билээгэ быыһыгар Чуурайга аан маҥнайгытын барыста. Төһө да тыа сиригэр олордор, Биэрискэ төрөөбүт дойдута оройуон киинэ. Ийэтинээн тыаҕа билэр ыалларыгар хоно-өрүү, сир астыы биирдэ эмэ тахсааччылар. Оттон Чуурайга саҥа тахсар, буолаары буолан, соҕотоҕун. Ийэтэ билэр дьонунан төлөпүөннэтэн, кыыһа түһүөхтээх ыалын була охсубута, онон Биэрискэ тиийэр сирэ чопчу.
Самасыбаалга дьон үөһэ олороро көҥүллэммэт. Оттон Чуурайга тахсыан баҕалаах дьон өрүү баар буолар. Массыына үөрүйэҕинэн, тыа саҕатынан саһан айанныыр бадарааннаах суолу батан, Чуурайдыыр аартыкка тахсан кэллэ. Чуурай оройуон кииниттэн аһары ырааҕа суох эрээри, суола мөлтөх. Син балайда сахсыллан, түөрэ-лаҥкы түһэн айаннаан тиийэҕин. Быйыл кураан күн-дьыл сатыылаан, суол алдьамматах, бадараана суох. Атын дьылга күһүн-саас суол букатын да сабыллан хаалааччы. Оттон быйыл кыһыл көмүскэ сууланан күһүн налыйан турар. Сып-сырдык. Мас-от – сап-саһархай. Күн аайы кыырпах да былыт суох, халлаан – күп-күөх. Күөх дьэҥкир иһитинэн хаппахтаабыт курдук: халлаан саҕаҕа – сырдык күөх, оройо – иһит түгэҕэ – хойуу күөх… Оннук хас даҕаны улахан-кыра алаастары быһа көтөн ааһаҕын. Ходуһалар оттонон, хомуллан, маанымсыйа тараанан, налыйан сыталлар. Алаас аайы саамай аччаабыта иккилии оттоох. Оттор бэрт кичэллээхтик кэбиһиллэн, бүтэйдэнэн-күрүөлэнэн, түстэрэ ыраахтан төгүрүһэн чөмчөһөн көстөллөр.
Чуурай чугаһыгар Кубалаах диэн алааска тиийбиттэригэр, Биэрискэ сүрэҕэ мөҕүл гынна. Урут айылҕаны хаһан да сэҥээрэн көрбөт бэйэтэ, бэл ойон турда, массыына кузовын кытыытыттан тутуста. Кубалаах эбэ барахсан кэрэ көстүүтэ, киэҥ нэлэмэн налыйар иэнэ, уу нуурал күөнүгэр мэндэл халлааны түһэрэн күлүмүрдэтэ оонньоппут көмүс күөлэ кыыс өйүгэр-санаатыгар соһуччу киирдэ. Кыһыл көмүс дьураалаах чаҕылхай күөх былааты санныгар быраҕынан, Кубалаах эбэ сиппит-хоппут дьахтар буолан, наскылдьыйа хааман, ааһан иһэн кэннин хайыһан, биллэ-биллибэттик мичээрдээн ылла быһыылаах, саҥа кэлбит кыыһы сөбүлүү көрдө.
Биэрискэни Үрүҥнэр диэн эдэр ыалга түһэрбиттэрэ. Урут икки Ньукулайтан биирдэһэ хара бараан киһи үһү, иккиһэ сырдык хааннаах, кубаҕай сирэйдээх үһү.