ТОП просматриваемых книг сайта:
Дьыбардаах дьылҕа. Сайдам
Читать онлайн.Название Дьыбардаах дьылҕа
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-4534-1
Автор произведения Сайдам
Издательство Айар
Дьоҕур олоҕо биир мээрэйинэн устара, дьыбардаах аартыгынан айанныыра: күн-дьыл баранан, кэм-кэрдии устар уулуу улгумнук ааһан иһэрэ, чэгиэн эт-сиин эмэҕирии ыллыгын батыһара, кыах-кыамта сииктии симэлийэр ситими миҥэ оҥосторо, өй-санаа быһытталанар тэтимэ сыллата ахсымырара, буомуруу диэки тиэтэйэрэ.
Быыһа-арыта биллибэт, ситимэ-сыдьаана сатаан таайыллыбат, туох да үтүө диэки чарапчылана сатаабат олох быһыттаҕас утахтарын кытта арыгы өрүү утахтарын куодарыһара, сиэттиһэрэ, арахсыспат аргыс буолан батыһара.
Арааһа «аргыс» диэн этэр алҕас буолара буолуо. Ол ас кэнникинэн сирдиир харах, ыйар ыйаах, хамсатар күүс буолар кыаҕын толору ылар аналлаах. Оннук буолуохтаах даҕаны. Куһаҕанын, дьаарын билиммэтэххэ, өйдүү сатаабатахха, онтон туорууру тобула сорумматахха, күннэтэ дэллэритэр быһыттаҕас майгыны былаах курдук өрө тута сырыттахха, айылҕа оҕотун сахалыы киэҥ ыраас санаата тууйулла түмүллэр, сатаан баайыллыбатах быалыы ыйылыннары тардыллар, хараҥа күлүк дьайа элбээн иһэр.
Ити барыта «аһыы утах» толоруохтаах, оҥоруохтаах анала ээ! Ону Дьоҕур сордоох өйдөөбөтөх муҥа, сатаан дьаһамматах, үтүөттэн бэйэтэ күрээбит эрэйэ, кыһалҕа кымньыытын көрдөөн булбут соро. Кини дьылҕа дьыбарын ат миҥэ гынан миинэн олох очурдаах быллараатын хас биирдии быраҕаттыыр, сахсыйар нэксиэтин хаһааҥҥа диэри тулуйуо биллибэт буоллаҕа. Күн-дьыл даҕаны муҥурдаах, бүтэр уһуктаах… Өйдөөбүт киһи ньии?!
Дьоҕур бу буолуон аҕыйах хонук иннинэ дьиэлээн иһэн, муус тиэйтэрээри, гарааска таарыйбыта. Үлэ күнэ бүтэн, техникалары хонук сирдэрин булларан, уолаттар бааллара.
Бу киэһэ тугу эрэ бэлиэтиир күннэрэ этэ. Түгэх кыракый хоско түөрт эдэр дьон «кучу-мачы» гына олороллоро: биир улахан бытыылка бүтэрэ чугаһаабыт, остуолга быһыллыбыт килиэп, халбаһы уонна балык кэнсиэрбэтэ, лиитирэлээх бааҥка быһаҕаһынан хойуу чэй, кырыылаах кыракый стопкалар үтүрүһэ чөмөхтөспүттэр. Кэпсээн дэлэй, күлүү-үөрүү, алларастаһыы үгэнэ быһыылааҕа.
Дьоҕур тыаһа суох сыбдыйан кэлэн, кыратык холуочук кэмигэр куоска курдук оргууй хамсанар үгэстээҕэ, аан холуодатыттан тайанан туран, обургу соҕус дорҕоонунан дорооболоспута: «Нохолоор, дорооболоруҥ!». Баар дьон эргиллэ түспүттэрэ. Кинилэр сирэйдэригэр-харахтарыгар соһуйбуттара биллэрэ, дьиктиргээн кылабачыйбыт харахтарын муҥунан көрбүттэрэ, тугу эрэ кэтэһэрдии айахтарын атан аллаһан, киирбит киһини одуулуу олорбуттара.
Киирбит киһи туора турар чуурка олоххо олорунан кэбиспитэ. Олохтоохтор ити икки ардыгар өйдөнө охсон ыалдьыты остуолга ыҥырбыттара:
– Тоҕо итиннэ туора олордуҥ, манна, остуолга чугаһаа, – диэбитэ саастаахтара Бүөтүр. Итини эрэ кэтэспит курдук, Дьоҕур туран кэлбитэ, тулатын көрүнэн олох мас көрдөөбүтэ. Эдэр киһи Элэс Сеня ойон турбута, мэлээриҥнии турар