ТОП просматриваемых книг сайта:
Ийэм кэпсиир… (2 чааһа). Семен Маисов
Читать онлайн.Название Ийэм кэпсиир… (2 чааһа)
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-3154-2
Автор произведения Семен Маисов
Издательство Айар
Ынахпытын хотонугар аҕалан баайдыбыт. Тарбыйаҕа ийэтин уоһаҕын түөрэтин эмэн кэбиспит. «Бастакы төрүөх уоһах алаадьытын амсайбат дьон буолбуппут…» – диир эмээхсин.
Тыһы тарбыйахпыт атын баҕайытык туттан тойтохоччуйа хаамарын иһин Тойторук диэн ааттаатыбыт.
Ньукуола кэннэ аны үөл кус, ону даҕаспытынан халыҥ үөрдээх бараах ууһун арааһа тоҕо анньан кэллэ. Бэл биһиги дьиэбит аннынааҕы кыра көлүйэ ырбыытыгар умсаахтар түһэллэр. Атыыр ханай саҥата «тардырҕаан» олорор. Хотоҕойдорун хомунан кэбистэхтэринэ кыытта маҥан түөстэрэ кылбайар, сытыы кынаттарын тулаайаҕа эмиэ, сото тардыбыкка дылы, үрүҥ куорсуннардаах.
Баһылайдаах Ылдьаа аҕалбыт кустара үксэ умсаах. Ылдьаа:
– Манчыыкка түһүмтүө, сымнаҕас кус, – диир. – Холбоһоро да бэрт, иитиини да киһи баһаам кэмчилиир, – ыалбыт бэрсибит уоһах алаадьыларын эмис ханай бөтүөнүн кытары холбуу ыстаан сии-сии кэпсиир. Чыркымайы «кыра кус» диэн отой ыппаттар. Саалаах да киһи аҕыйах, лааппыттан саа сэбэ атыылаһан ылан ииттэллэр. Бэл Айдаҥҥа түүн олорон кустуур киһи суоҕун да кэриэтэ, дьон күнүс үлэлэрин быыһыгар айахха сииллэрин үөмэн ытан ылаллар.
Саар Көстөкүүн таҥара күнүн эргин аны андыны мэнээк бултаатылар…
Бурдук ыһыытын кэннэ холкуостаахтар арыый да нуҥ-наҥ буолан, окко киириэххэ диэри кэм сололоммукка дылы кэмнэрэ.
Кус түркүнэ ааспытын кэннэ Маарыйа эмээхсини кытары Тыллаах диэн көлүйэ күөлгэ көтөр сымыыттаатыбыт. Үксэ тыыраахы сымыытын хомуйдубут, кус сымыыта дэҥнэтэн көстөр. Тыыраахы улахан бөрөөһүнэ суох уйатыгар сороҕор биир, сороҕор икки сымыыт сытар буолар. Уйата дулҕа төбөтүгэр, үксүн кутаҕа. Кыһын кытылын кытары силбэһэ тоҥмут кута өссө да ирэ илик. Сонос соҕус үөл тайах мастаах, сэрэнэн сылдьан ылгыыбыт. Мин тыа диэки өттүнэн хаамабын, эмээхсин үөскэ киллэрбэт, бэйэтэ үөрүйэх киһи үөстээҕини хомуйар. Ыаҕайа түгэҕэр от үргээн уган баран сымыыппытын онно мунньабыт, биир-биир тус-туспа ыаҕайалаахпыт. Дьиэбитигэр аҕалан бүтэйдии буһаран сиибит, бэрт минньигэс, тотоойу ас…
Дьон от үлэтигэр бэлэмнэнэн оттуур тээбириннэрин сөргүттэллэр, саҥаны да оҥостоллор. Улахан Баһылай, өссө хаардаахха быһан киллэрэн, эрдэ хатарбыт маһынан хас да кыраабылы, чомойдоон эҥиннээн, кыһан, кыладыйан кэбистэ. Сылын аайы харыстаан ахан илдьэ сылдьар «буускап» хотуурун, кыҥыы-кыҥыы кылааннаан, уһун күнү быһа бэркэ кичэйэн таптанна. Ылдьаалаах эмиэ оттуур сэптэрин-сэбиргэллэрин көрүннүлэр. От ыйын саҥатыгар Күүлэлээххэ баран ходуһаларын көрүннүлэр. Улахан Баһылай:
– Син хорускалатыыһы быһыылаах, сиэмэтэ үчүгэй, – диир.
– Былырыын да куһаҕана суоҕа, быйыл да ол аата үүнүүһү дии, – эмээхсин уолун тылыттан эгэ-дьэҕэ буолар.
Сайыҥҥы сүрүн аһылыкпыт – балык. Биир