LITMIR.BIZ

Скачать книгу

nomerlash tashqaridan, ya’ni matn ichiga kirmasdan buyruq asosida bajarilishini tashkil etadi;

      – Abzaslarni sozlash va matematik formulalarni kiritishni yuqori darajada amalga oshirish imkoniyatini beradi;

      – Tayorlangan matnli informatsiyani qabul qilish va qayta ishlash uchun bir tizimdagi kompyuter tanlash shart emas, matnni ixtiyoriy turdagi printerda o‘zgarishsiz chop etilishi ta’minlaydi.

      Tizimda quyidagi kamchiliklar kuzatiladi:

      – Matnni qayta ishlashda kundalik foydalanilayotgan matn redaktorlari singari matn ko‘rinishini bevosita kuzatish imkoniyati mavjud emas;

      – Matn ko‘rinishini tubdan o‘zgartirish uchun matn strukturasini qayta ko‘rib chiqish zarur.

      – Matnga jadval, grafik yoki tasvirni joylashtirish uchun maxsus buyruqlarga murojat qilish zarur bo‘ladi.

      Nazorat savollari

      1. LaTeX ni kim ishlab chiqqan?

      2. LaTeX va Tex o‘rtasidagi farq nima?

      3. Qanday Tex ilovalari ishlab chiqilgan?

      4. Tex nima uchun ishlatiladi?

      5. Ushbu tizimni o‘rganishdan maqsadi nima?

      Topshiriqlar

      1. Internet tarmogidan foydalanib xozirda mavjud bo’lgan matn redaktorlarini aniqlang va ularni imkoniyatlarini tahlil eting.

      Ilmiy texnik matnlarni chop etishga yo’naltirilgan amaliy dasturlarni tahlil qiling va eng optimal imkoniyatga ega bo’lganlarini nomlarini keltiring.

      1.2. Kompyuterga LaTeX ni o‘rnatish

      LaTeX tizimi quyidagi dasturlar yig‘indisi ko‘rinishida faoliyat yuritadi:

      – kompilyator (MikTeX);

      – matn redaktori (TeXMaker);

      – tayyorlangan matnni ekranga chiqarish dasturi (SumatraPDF).

      Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, TeXMaker va SumatraPDF dasturlari o‘rniga boshqa dasturlardan ham foydalanish mumkin. Boshqa dasturlani internet orqali olish, ularni o‘rnatish va sozlash tizimlari bo‘yicha instruksiyalar bilan tanishish mumkin. Faqat biz kundalik faoliyatda keng foydalaniayotgan dasturlar tizimiga to‘xtalmoqchimiz.

      Dasurlarni quyidagi internet manzillaridan bepul yuklab olish mumkin:

      • a. MikTeX: http://miktex.org/download;

      • b. TeXMaker:

      http://www.xm1math.net/texmaker/download.html#windows;

      • c. SumatraPDF: http://www.sumatrapdfreader.org/download-free-pdf-viewer-ru.html.

      Bu yerda shuni aloxida e’tiborga olish lozimki, tanlangan dasturlar versiyasi o‘rnatilmoqchi bo‘lingan kompyuter razryadiga mos bo‘lishi kerak.

      Kompanovkachi MikTeX ni 2.9 versiyasi 32 bit razryadli kompyuterga o‘rnasa, 20.6 versiyasi 64 bit razryadli kompyuterga mos bo‘ladi. Xuddi shuning singari TeXMaker va SumatraPDF dasturlari uchun ham kompyuter razryadiga mos versiyalari tanlanadi.

      Kompyuterga dasturlar yuklab olingandan keyin, sanab o‘tilgan ketma ketlikda o‘rnatiladi. O‘rnatish jarayonida foydalanuvchi «Admin» statusida bo‘lishi kerak.

      Xar bir o‘rnatilgan dasturni to‘g‘ri o‘rnaganligini sinab ko‘rish uchun uni operatsion tizim «pusk» knopkasidan o‘rnatilagan dasturni ishga tushirish faylini topib ishga tushirish kerak.

      MikTeX dasturini (asosiy kompanovshik dastur) ishga tushirish uchun quyidagi dastur ishga tushiriladi:

      Rasm 1.1. MikTeX dasturini «Admin» statusida ishga tushirish.

      MikTeX dasturini kompyuterga to‘la o‘rnaganligini quyidagi ekranni chiqishi tasdiqlaydi:

      Rasm 1.2. MikTeX dasturini yuklanganligini ko’rsatuvchi oyna.

      TeXMaker dasturini ishga tushirish quyidagicha amalga oshiriladi:

      Rasm 1.3. TeXMaker dasturini ishga tushirish.

      Ekranda quyidagi interfeys xosil bo‘ladi:

      Rasm 1.4. TeXMaker dasturini ekran interfeysi.

      SumatraPDF dasturini o’rnatilganini tekshirish uchun ishga tushirish quyidagicha:

      Rasm 1.5. SumatraPDF dasturini yuklash.

      Ekranda quyidagi xosil bo‘ladi:

      Rasm 1.6. SumatraPDF dasturini yuklanganligini ko’rsatuvchi oyna.

      Nazorat savollari

      1. LaTeX funksiyasini aytib bering

      2. Matnni qayta ishlash tizimining tarkibiy qismlari nimalardan iborat?

      3. O‘rnatish uchun qanday tayyorgarlik ko‘riladi?

      4. O‘rnatish ketma-ketliklarini ta’riflang

      5. Miktex versiyalarini qanday tanlanadi?

      Topshiriqlar

      1. MikTeX dasturini versiyalarini internet tarmogidan yuklab oling va ularni taxlil qiling.

      2. Siz foydalanayotgan kompyuter texnik xarakteristikasidan kelib chiqib mos MikTeX versiyasini o’rnating.

      3. MikTeX dasturini ishga tushirib to’g’ri o’rnaganligini tekshirib ko’ring.

      4. SumatraPDF dasturini internet tarmog’idan yuklab olib kompyuterga o’rnating.

      2. Hujjat strukturasi

      LaTeX tizimida hujjat strukturasini amaliy misollar asosida tushintirish uchun kompyuterni tizimda ishlashini ta’minlab olish zarur. Buning uchun tizimda keng qo’llanilayotgan TeXMaker amaliy dasturini sozlash va undan foydalanish metodikasini bilib olishni ko’rsatib o’tamiz.

      2.1. TeXMaker ni sozlash

      Yuqorida takidlab o‘tdikki, LaTeX bu tizim, tizim o‘z faoliyatini uchta sanab o‘tilgan dasturlar asosida olib boradi. Tizim ishlashi uchun dasturlar birligini tashkil etish kerak. Buning uchun hozirda keng qo’llanilayotgan TeXMakerni sozlash yetarli.

      TeXMakerni ishga tushishi bilan ekranda uni quyidagi interfeys xosil bo‘ladi:

      Rasm 2.1. TeXMaker asosiy oynasi.

      Rasm2.1.da: 1- matn va buyruqlarni kiritish maydoni, 2- kompanovka davrida buyruqlarni mashina tiliga o‘tkazish jarayonini ko‘rsatish maydoni, 3- tayyorlangan matni ko‘rish maydoni, 4- matni qayta ishlash dasturini strukturasini ko‘rsatib turish maydoni, 5- interfeysni instrumentlarini o‘z ichiga olgan bo‘limlarni ko‘rsatuvchi qatori, 6- interfeys instrumentlarini ishga tushirish qatori.

      TeXMakerni sozlash uchun interfeysni «5» qatoridan «настройка» bo‘limini sichqoncha yordamida ochamiz, ekranda quyidagi xosil bo‘ladi:

      Rasm 2.2. TeXMaker ni sozlash buyrug’i tarkibi.

      Bu erdan «Настройка TeXMaker» buyrug‘ini ishga tushirib, u yerdagi 4 ta bo‘limlarni keltirib o‘tilgan tartibda sozlanadi. Har bir bo’limlarda ko’p sondagi punktlar bo’lib, ularni tizim o’rnatilgan kompyuter uchun individual

Скачать книгу