LITMIR.BIZ

Скачать книгу

Иң әүвәл алар ирләренә ярарга бурычлылар.

      – Шулаен шулайдыр да, хан галиҗәнаплары, бикәгә Кәлимәтнең ни кирәге чыкты икән соң, алайса? – дип, турыга карап бакты илче, – ул аны сарайга чакырткан.

      Мөхәммәдәминнең чырае качты. Чыннан да, ни хаҗәте төшкән икән ханбикәнең ул йон бүксәсенә? Моны иң элек хан белергә тиеш иде, Кляпик түгел!

* * *

      Кәлимәт үзе дә аптырашта иде. Моңарчы бикәләрнең аңа эше төшкәне булмады. Һәрхәлдә, йомышларын хан аша гына җиткерәләр иде. Бер ханбикәнең дә үзенә турыдан-туры мөрәҗәгать иткәнен хәтерләми. Тик бикәгә каршы да килә алмыйсың. Чөнки бикә – шулай ук рәсми шәхес, хан хатыны.

      Үрбәт, дөрестән дә, баш карачыны рәсми төстә кабул итте. Янында Мансур карачы белән Тимбай бахшы да бар иде.

      Кәлимәт бүлмәгә туп шикелле тәгәрәп килеп керде. Аркылысы-буе бер. Мөхәммәдәмин әйтмешли, нәкъ йон бүксәсе. Үзе елмайган атлы, әмма күзләрендә – аптыраш.

      – Хөрмәтле бикәм, ни боерас-сы-з, мин се-е-знең карамакта, – диде, тотлыга-тотлыга. Сарай даирәсендә бер-береңә берлек затта мөрәҗәгать итү гадәте яши. Ләкин баш карачы ханбикәгә син дип дәшәргә кыймады, этелә-төртелә булса да, телен бозарга мәҗбүр булды. Шулай да бүлмәдәгеләр бу үзгәрешкә игътибар итмәделәр. Күрәсең, сүзләре җитди иде.

      – Хөрмәтле бикәбезне хан күтәрмәк йоласына караган кайбер нәрсәләр кызыксындыра, – диде Мансур карачы. Кемнең сүз башлавы алдан килешенгән иде, ахры. – Аерым алганда, Олуг Мөхәммәд киезгә менгәнме, келәмгәме – шуны ачыклыйсы иде.

      – Алтын Урда чорында ханнарның барысын да тәгыймәткә, ягъни дә киезгә мендергәннәр, – диде Кәлимәт. Ул бу кагыйдәләрнең нечкәлекләрен бик яхшы белә иде.

      – Мөхәммәдәмин ханны да киезгә менгерегез, – диде Үрбәт, әмер биргәндәй.

      Кәлимәтнең күзләрендә янә аптырау билгеләре кабынып алды. Чөнки әлеге максатта диңгез аръягыннан бик зиннәтле келәм кайтартканнар иде инде.

      – Хан күтәрмәк йоласы хәзер яңача оештырыла бит, – диде Кәлимәт, – искелеккә ябышып ятуны Мәскәү дә хуп күрми.

      Соңгы җөмлә барысын да үз урынына утыртырга тиеш иде. Ләкин әлеге җөмлә бикәнең ачуын гына кабартты.

      – Казан ханлыгына Олуг Мөхәммәд нигез салган, барысы да шул чордагыча башкарылсын, – диде ул.

      – Тамашаның тәртибенә хөрмәтле хан галиҗәнаплары үзе генә үзгәреш кертә ала, – диде Кәлимәт. Баш карачының да үз сүзен сүз итәсе килә иде.

      – Хан белән мәсьәләне үзем җайлармын, әмерне үтәгез! – дип, Үрбәт кабул итүнең тәмамлануын белдерде.

      Кәлимәткә башын иеп чыгып китүдән гайре чара калмады.

      Бүлмә эче тынып калды. Һәрберсе үз уенда иде. Мансур карачы бикәнең әлеге гамәлен хупласа да, аның барып чыгасына ышанып җитми. Ник дисәң, аныңча, Мөхәммәдәмин, буыны ныгып та җитмәгән килеш, урыс мохитендә тәрбияләнеп, татарлыгын, милли аңын җуя башлаган бер тискәре вә үзсүзле адәм иде. Мәскәү кубызы нинди көй уйнаса, шул көйгә биергә өйрәтелгән зат. Борынгы киез тәгыймәткә күтәреп кенә күзләре ачылмастыр, мөгаен. Ана сөте белән кермәгән тана сөте белән кермәс.

*

Скачать книгу