Скачать книгу
Prawdopodobnie chodzi tu o Marcina Wysockiego (zm. 1568), dworzanina Zygmunta Augusta.
23
Fraszka o temacie u Kochanowskiego pospolitym (zob. I 7 Na starą). Dowcip polega na sztuczce rymowej, wiersze bowiem parzyste zamiast wyrazu oczekiwanego wprowadzają całe zwroty, rzekomo maskujące drwiny z podstarzałej zalotnicy. Owe wyrazy oczekiwane to: babo, lata, wnuki, dupia, do domu, legaj, szalej, młody, paciorki, stary, za tobą, szydzą, matka.
24
Nuremberk — Norymberga.
25
Lisi ogon nosił u spodni błazen.
26
Chodzi tu o Pogodę (gr. Kairos, łac. Occasio), boginię uosabiającą sposobną chwilę, sprzyjającą porę. Przedstawiano ją z długimi włosami na przedzie głowy, z tyłu nagiej na znak, że kto nie korzysta z chwili (nie chwytając jej jakby za włosy), ten, gdy się od niego odwróci, już jej nie złapie.
28
Posadziłeś... nie nagorzej — tj. na miejscu bliskim gospodarza.
29
grzebień ołowiany — służył do czernienia siwych włosów.
30
mnie też na tym mało — mało mi zależy.
31
masz diabła — nic nie masz.
32
Wiatrom rozumie (...) — zna zjawiska meteorologiczne.
33
(...) praktykuje komu — ma uczniów, praktykantów, jest mistrzem.
34
pod namiotem żywym (starop.) — pod ludzkim ciałem.
35
duszą kinie (starop.) — przeżyje chwilę ekstazy.
36
z chucią — z chęcią, z ochotą.
37
Bakcha — Bachusa, w mit. gr. boga wina.
38
postawa ukazuje rogi — skłonność do awantur, stąd wyrażenie: rogata natura.
39
przecz (starop.) — dlaczego.
40
pospołu (starop.) — razem.
41
zobopólnych (starop.) — wspólnych.
42
Nawracaj — w podwójnym znaczeniu tego wyrazu leży istota fraszki, podrwiwającej sobie z któregoś nuncjusza.
43
płacz i tesknica — aluzja biblijna: chodzi o „płacz i zgrzytanie zębów” w piekle (wg Św. Mateusza XXII 13).
44
Tuśmy — tu, tj. pod Sokalem w bitwie z Tatarami w r. 1519.
46
prze Bóg — w imię Boga.
47
snadnie — z łatwością.
48
Fraszka skierowana Jest do stryja poety, Filipa Kochanowskiego. Jako właściciel połowy Czarnolasu gospodarował on w majątku podczas nieobecności Jana Kochanowskiego, a w latach 1562–1563 miał z nim proces.
49
Przysłowie łacińskie: „Nie obchodź się ze mną jak z wyrodnym bratankiem”, przytacza Horacy (Satyry II 3, 87).
50
przeważne — tu: o bardzo ważnych; o odważnych.
51
Mars... Achilles — tu przywołani jako wyraz tematyki poważnej, wojenno–historycznej: w mit. gr. Mars był bogiem wojny, a Achilles występuje w eposie Homera, Iliadzie.
52
rady — rade, z radością, chętnie.
53
Statek tych czasów nie płaci — stateczność jest w tych czasach nieopłacalna.
54
kompas — zegar słoneczny.
55
Fraszka Jest przekładem końcowego dystychu epigramatu humanisty węgierskiego Jana z Panonii (1433–1490), skierowanego do Pawła II.
56
szeląg — dawna moneta polska.
57
wychod (starop.) — wychodek, toaleta.
58
(...) nie zjem, jeno jaje (...) (starop.) — nie zjem nic, tylko jajko.
59
Fraszka jest okazem tzw. emblematu, obrazka alegorycznego: Kochanowski przełożył ją z Alciata, twórcy tego gatunku (Emblemata, 1531). Inny przekład Niedbałego figura sporządził Rej w Zwierzyńcu (1562, rozdz. IV, nr 22).
60
Z rodzynkami przyrządzano zarówno sałatę z młodych pędów chmielu, jak i polewkę piwną, podawaną często na śniadanie.
61
Bohaterem tej fraszki jest Piotr Rojzjusz (właśc.: Ruiz de Moroszm, 1571) — z pochodzenia Hiszpan, uczony humanista, poeta i pisarz łaciński, w latach 1541–1550 profesor prawa na Uniwersytecie Krakowskim, dworzanin i doradca prawny Zygmunta Augusta.
62
spać się od nas bierze — odchodzi (zabiera się) od nas, aby udać się spać.
63
drzwi puściły — bo je wyważono.
64
Febe (Febus) — promienny, jeden z przydomków Apollina, w mit. gr. opiekuna sztuk.
65
przeczyść — przeczytać.
66
Anegdota cytowana przez Poggia Braccioliniego w utworze De facto cuiusdam iusto sed bruto.
67
Nie powiem o co, zgadniecie to sami — można się domyślać, że propozycja złożona przez gościa była jednoznacznie erotyczna.
68
stateczna (przestarz.) — porządna, przyzwoita.
69
białagłowa (starop.) — kobieta.
70
Chodzi by w raju (...) — tak jak w raju, nago.
71
żyła (starop.) — tu: męski członek.
72
bindasz (starop.) — męski członek.
