Скачать книгу

гэты гнілы,

      Камень пры дарозе, пясок ля магілы,

      Як чужое поле, як дом мураваны! —

      Не аддам за сурдут каптан свой падраны.

      Клікалі ж у госці і клічуць суседзі —

      Не пайду, не трэба, бо, кажуць, заедзі

      Ад чужога хлеба губы абсядаюць,

      Што чужога прагнуць, то сваё кідаюць.

      Я не кіну хаты, хоць вы мяне рэжце,

      Не пайду да вас я, хіба у арэшце.

      А хоць сілай навет адарвалі б з дому,

      Калісьці вярнуўся б, як мядзведзь да лому.

      Заваліцца й хата, зарастуць пакосы,

      Усё б я вярнуўся, хоць голы да босы!

      Насек бы бярвенняў, нацягаў бы моху,

      Зноў бы склеціў хату як-кольвек патроху,

      Зрабіў бы камору, выкаваў бы жорны, —

      Усё ж свой хлеб еў бы, хоць бы сабе чорны!

      Ну дык жа адстаньце, нашто я вам трэба:

      Ці каб ваш хлеб есці, ці рабіць вам хлеба?

      Праўда

      Ой, цяжка ж, цяжка,

      Не сярмяжка цяжка,

      Але з гэтай доляй,

      А ўсё штораз болей!

      Ох, цяжкая ж доля! От так бы, здаецца,

      Скрозь зямлю прапаў бы б ці ў слёзы б разліўся!

      Ці мне жыць на свеце, ці мне куды дзецца?

      Ой, Божа ж мой, Божа, нашто ж я радзіўся?!

      Ой, нашто ж мне дана тая мая мова,

      Як я не умею сказаць тое слова,

      Каб яго пачулі, каб яго пазналі,

      Каб яго, то слова, ды праўдай назвалі;

      Каб і разышлося то слова па свеце,

      Як праменні слоньца цёплага у леце;

      Каб на тое слова ды людцы зрадзелі

      Так, як тыя дзеткі на святой нядзелі;

      Каб жа тое слова ды людцоў з'яднала,

      Каб на тое слова варагоў не стала;

      Каб людцы прызналі братоў ды братамі —

      Дзяліліся б доляй і хлеба шматамі.

      А без таго слова я – нямы калека!

      Хоць бы занямець мне і да канца века!

      Ой, нашто ж мне вочкі, ой, нашто ж мне ясны?

      Каб глядзеў, які я ад усіх няшчасны?

      Каб душа балела, гледзячы на долю,

      Каб сэрца шчымела і рвалася з болю?

      Каб было чым плакаць і удзень і ўночы?!

      Ой, Божа ж мой, Божа, вазьмі ж мае вочы!

      Нашто ж тыя вушы, як не чуць нічога

      Ні ад людцоў добрых, ні з неба ад Бога?

      Ой, ці не на тое ж, каб чуць людзку лайку

      Ды тую плачонцу дудку-самаграйку,

      Нашую жалейку, што енча, не йграе, —

      Хоць як выйгравай ты, а яна смутная?

      Ой, ці не на гэта ж, каб чуць, як звякаюць

      Ланцугі на людцах, што з хат уцякаюць.

      Не здзекуйся ж, Божа, нада мной, над імі:

      Парабі усіх нас, як камень, глухімі!

      Вазьмі усе змыслы, покі прыйдзе Праўда,

      Бо жыць без яе нам не вяліка наўда!

      Прасі ў Бога ласкі: «Адвярні ты, Божа,

      Злую нашу долю на сухія пушчы.

      Адвярні на камень ці на бездарожжа,

      На вялікі ройсты[23], на пяскі сыпушчы,

      Ды каб не зазнала ніяке стварэнне

      Гэтай долі нашай да веку сканчэння!»

      Не пачуў ён енку, не увідзеў мукі,

      Крыж уеўся ў плечы, ланцугі у рукі!

      Прасіў я суседзяў са мной падзяліцца,

      Памагчы

Скачать книгу


<p>23</p>

Ройсты (польск. rojsty) – багна; імшары, лясныя лагі.