Хараҥа сискэ - Урсун

Скачать книгу

киирээри

      Ардьаахтары алдьаппыт.

      Үөлэһинэн түһээри

      Өттүктэрин кыбыппыт.

      Ити хоһуйуллар киһини Костя, биир алааска да олордор, харахтыы илигэ, билбэтэ. Уонна, кырдьыга, бэйэтигэр сыһыана да суох курдук саныыра. Ити кэмҥэ аҕата Учур оройуонугар Бэлгэчи оскуолатыгар учууталынан ананан, онно айанныыр буолбуттара.

      Аллар сүүрүктээх Аллан эбэ таастаах тумулуттан борохуот аалга олорон хоҥнуохтарын аҕай иннинэ, кинилэр салдьыр муостаах кырдьаҕас ынахтарын трап устун нуучча мотуруостарыттан биирдэһэ инниттэн соһон, иккиһэ кэнниттэн үтэн (ынах, үйэтигэр үктэммэтэх трап диэн кэрдиистэрдээх соччо кэтитэ суох далаһаларынан тахсыан баҕарбакка, муҥурунан көрөн, өчөһөн турара) ынах аҕыйах хаамыыны оҥордор да, кэдэҥниир далаһаттан саллан, арааһа, иннинэн барар санаата суоҕа. Ол түгэҥҥэ борохуот хатан үлүгэрдик хаһыытаан дэлби барбытыгар, ынах эрэйдээх, трабы мүччү үктээн, ууга охтубута. Инники мотуруос, хата быатын ыһыктыбакка, эмиэ өрүскэ «бар» гыммыта. Айдаан буолбута. Муҥар, ынах ойоҕоһунан охтон, ууга чачайан, үрүҥүнэн-харанан көрөн, тыын харбаһан булумахтаммыта. Онуоха борохуоттан эбии быа быраҕаттаан, хас да киһи ууга ыстанан, сорохтор кытылтан сосуһан, ынаҕы тааска ньылбы соһон ылбыттара. Быыһаммыт ынах туруох курдук өндөҥнөөн эрдэҕинэ, биир мотуруос, тугу эрэ үөхсэ түһээт, ынаҕы сүгэ өнчөҕүнэн сүүскэ сырбаппыта. Атына ынах хабарҕатын быһаҕынан туора сотон, хара хаанын халыппыта. Ити кэмҥэ хапытаан дьонун тиэтэтэн тэллэгэр туруупканан үөһэттэн хамаандалыы турбута.

      Костялаах ынахтарын аһыйан ытаспыттара. Ийэлэрэ оҕолорун, ити ынырык көстүүттэн күрэтэн, борохуот биир өттүн диэки дэллэриппитэ. Кэлин дьоно кэпсээбиттэрэ: борохуокка айанныыр үптэрэ суох буолан, кырдьаҕас ынахтарын туттубут үһүлэр. Уонна эппиттэрэ:

      – Ынахпыт төбөтүн, тылын быһан ылан баран, сүүрүккэ бырахпыттара, маҥаас сүүһэ биирдэ-иккитэ көстөн хаалаахтаата… Саатар бэйэбитигэр биэрбэтилэр. Бэл иһин тааска ороон, көтөр-сүүрэр аһылыга оҥордулар быһыылаах. Нууччалар биһиги курдук ынах иһин ырыыпайдыы туруохтара дуо?!

      Дьэ, итинник ынахтарын борогуоннанан, ыраах Учурга хас да хонук өрүһү өксөйөн, бэркэ сындалыйан тиийбиттэрэ.

      Бэлгэчи диэн бэрт кыра дэриэбинэ эбит да, оскуолалааҕа уонна интэринээттээҕэ.

      Икки эдьиийдээх, биир саҥа төрөөбүт балыстаах, Кыра Маайа диэн оҕо көрөөччүнэн барсыбыт 17-лээх тастыҥ эдьиийдээх Костяны, ийэтэ Өксүүнү, аҕата Уйбааны – бэрт ньыдьыры дьону, кытыл үрдүгэр турар быычыкаа баанньык дьиэтигэр түһэрбиттэрэ.

      Итиннэ аҕалара лоп курдук биир сыл үлэлээн, учууталлаан, доруобуйатын туругунан үлэтиттэн тохтоон, эмкэ барар буолан, оҥочонон устан, үксүн сүүрүккэ оҕустаран, ыйы быһа айаннаан, дойдуларын кытылын булбуттара. Кинилэр кэлэн истэхтэринэ, ыар буруйдаах хаайыылаахтар күрээн иһэн, эһэлэрин Ньукулай оҕонньору, Аллан кытылыгар илимнии киирбит киһини, кыыллыы өлөрөн, төрөөбүт өрүһүгэр дьаакырдаан тимирдибит этилэр. Уҥуоҕа көстүбэтэҕэ. Ол сайын оҕолуун-уруулуун Хоспох диэн сиргэ сайылаан баран, күһүнүгэр бары аны Дьокуускайдыыр буолбуттара.

      Костя

Скачать книгу