LITMIR.BIZ

Скачать книгу

ikkov tavaqasi sharaqlab ochilib ketdi-yu, hovliqqancha Sulton kirib keldi.

      – Aka, akajon! – dedi entikib.

      – Nima deysan?

      – Suyunchi, suyunchi ber.

      – Nima gap axir?

      – Yo‘q, avval suyunchi cho‘zasan!

      Suyunchi bersam bera qolay, xushxabarni tezroq eshita qolay deb ukamga omborxonaga kirib, bir hovuch o‘rik olib chiqib berdim.

      – Otamdan xat keldi! – qichqirib yubordi Sulton.

      – Xat?! – Zulayho ham qichqirib yuborgandek bo‘ldi.

      Ichkari uyda o‘ti uchib qolgan tanchada oyoqlarini qo‘lga tiqib boshqa ukalarim ham o‘tirishgan edi. «Otam, otam kepti!» deya qiyqirishib yalang oyoq yugurib chiqishdi. Men ham xuddi otamning o‘zi kirib kelgandek o‘zimda yo‘q sevinib ketdim. Huvillab turgan hovlimiz bir nafasda quvonch-u shodliklarga to‘lib-toshgandek bo‘ldi. Ichkari kirib, qora chiroqni yoqdik-da, tancha atrofiga qaldirg‘och bolalaridek tizilishib xatni o‘qiy boshladik.

      «Sog‘inchli salom!

      Uzoq ellardan borib ma’lum bo‘lsinkim, men kim Mirzapolvon Ahmadpolvon o‘g‘li oqil-u dono komandirlarimizning tarbiyasida sog‘-salomatdurman.

      Tun-u kun traktor haydab, yerlarning tanobini tortib yurgan jufti halolimiz Karomatbibiga, onasining ham o‘g‘il-u ham qizi, ukalariga ham aka-yu ham ota bo‘lib qolgan aqlli o‘g‘limiz Orifjonga, pahlavon Sultonboyga, kamtaru kamgap, jondan yaxshi ko‘rgan qizim Bibizulayhoga, rasmlar chizib, chopqillab o‘ynab yurgan Usmonjonga, shoir o‘g‘lim, ertakchi o‘g‘lim, suyukligim Omonjonga, kenjatoyim, ona qizim, tili chuchuk Robiyabibiga alangali salomlar bo‘lsin va yana otam o‘rniga otam, suyangan tog‘im, o‘g‘il-qizlarimning mehriboni Parpi amakimga, onam o‘rnida onam, ko‘zimning nuri To‘xta xolamga lak-lak duoi salomlar yo‘llab qolaman va ularga ma’lum bo‘lsinkim, haligacha na Anorvoyni, na Bo‘rivoyni, na Dehqonboyni ko‘ra oldim. Ular boshqa jang maydonida urushayotgan bo‘lsa kerak. Xolajonim berib yuborgan sovga-salomlarni qopga solib orqalab yuribman, ko‘rib qolsam albatta topshiraman.

      Sizlarga xat yozmaganimning boisi shuki, Toshkentga kelgandayoq hamqishloklarimdan ajralib ketganman, xat yozib beradigan odam topolmay yurdim.

      Bir oy kechasi-yu kunduzi yo‘l bosdik mana hozir kichkinagina bir shaharchamiz, Miltiq otishni, pulemyot o‘qlashni, «Ur-ra!» deb hujum qilishni o‘rganyapmiz. Komandirlar mendan xursand, zehningiz tuzuk ekan deyishyapti. Tunov kuni yolg‘ondakam hujumga o‘tganimizda og‘zidan o‘q yeydigan zambarak loyga tiqilib qoldi, yelkam bilan itarib quruqlikka olib chiqib bergan edim, katta komandir, sen yaxshi askarsan, deb orqamga urib qo‘ydi, shunisiga ham shukur.

      Qimmatli o‘g‘lim Orifjon, bilaman, senga juda og‘ir, shunday bo‘lsa ham, baribir sendan yana iltimos qilaman, opangni ko‘p kuydirmanglar, o‘sha sho‘ring qurg‘urga ham oson emas, chigitni ekib bo‘lguncha yordam berib turinglar.

      Sigirni sotdilaringmi? Uni yelinini to‘ldirib turib sotinglar, keyin, o‘g‘lim, tokning tagini choptirib qo‘ygin, bo‘lmasa novda surmaydi. Haligi katta uyda chuqur tokcha borku, o‘sha yerda mening Farg‘ona kanalida Oxunboboyev bilan tushgan rasmim bor, qog‘ozga o‘rab qo‘yibman, ushani olib, sandiqqa solib qo‘yinglar, tag‘in sichqon kemirib ketmasin.

      Endi, esli o‘g‘lim, senga oxirgi iltimosim shuki, yaxshi o‘qigin, ukalaringning o‘qishidan ham boxabar bo‘lib tur, opang ikkovimizning savodsiz bo‘lganimiz ham yetar.

      Ushbu duoi salomni Qo‘rg‘oncha qishloqlik Sa’dulla Burxonov degan yigitga aytib yozdirdim. Bu akang uch kun oldin bizga komandir bo‘lib keldi, to‘ppa-to‘g‘ri urushdan chiqib kelibdi, bizni urushga o‘zi olib borarkan, vaqt topib Qo‘rg‘onchaga borib, akangning onasiga ko‘pdan-ko‘p salom aytib qo‘ygin. Xudo xohlasa, tez kunda yuz ko‘rishib qolarmiz.

      Qo‘l qo‘ydim Mirzapolvon Ahmadpolvon o‘g‘li».

      Ishonsangiz, xatni bir emas, uch bora o‘qib beribman hamki, ukalarim:

      – Yana!

      – Tag‘in o‘qib bering! – deb chuvillashadi deng. Nihoyat suyunchi olish uchun To‘xta xolamnikiga qarab yugurdik. Bechora xolam negadir o‘zini yo‘qotib qo‘ydi, pildirab goh eshikka chiqadi, goh uyga kiradi, nuqul «Voy xudoyim»laydi. Bizga suyunchi olib chiqaman deb bir mahal omborxonadan bir lagan tuz kutarib chiqibdi deng.

      – Xola, buningizni yeb bo‘lmaydi-ku, – deb kulib yubordi Sulton.

      – Voy, esim qursin! – deb xolamning o‘zi ham kulib qo‘ydi. Keyin bizga xatni tezda Karomatbibiga yetkazinglar, bechora xat so‘rayverib yurak-bag‘ri ezilib ketdi, deb tayinladi. Men shoshilib dalaga otlangan edim, Sulton ham indamasdan yirtiq etigini oyog‘iga torta boshladi. Sultonni ko‘rib, Usmon ham taraddudlanib qoldi, e boringki, yana galalashib hammamiz boradigan bo‘ldik-da.

      Traktor tulkixonaning orqasiga o‘tib ketgan ekan. Izlab topgunimizcha naq yarim kechasi bo‘lib qolayozdi. Buning ustiga traktor ham yurmayotgan ekan, bo‘lmasaku, ovoz chiqqan tomonga qarab tusmollab boravergan bo‘lardig-a. Traktor buzilib qopti, Mukarram opa tarasha yoqib atrofni yoritib turibdi, opam traktorning ostida, paypaslanib allakimni «og‘zidan qoning kelgur» deb qarg‘ab yotibdi. Biz kelganimizni ko‘rib opam:

      – Orifjon, tinchlikmi? – deb so‘radi.

      – Otamdan xat keldi! – chuvillashdi ukalarim.

      – Voy tillaringga shakar-ey – dedi opam entikib, lekin negadir xatni darrov o‘qimadi, Robiyabibini qo‘liga olib, xabarchi qizimdan o‘rgilay, deb yuz-ko‘zlaridan o‘pdi, Omonni tizzasiga o‘tqazib boshlaridan siladi, Zulayho, Usmon – hammamizni bir-bir erkalab chiqdi. Suvi qochib qolgan piyozli patiri bor ekan, o‘sha bilan bizni mehmon ham qildi.

      – Qani, Orifjon, xatni o‘qichi, – dedi nihoyat. Mukarram opam tarasha yoqib atrofni yoritib turdi, men xatni deyarli yoddan o‘qib berdim.

      – Xayriyat, eson-omon ekan, – dedi opam xo‘rsinib. Keyin negadir yig‘lab yubordi…

      Traktorni yurgizishning iloji yo‘q ekan, hammamiz uyga qaytadigan bo‘ldik. Opam Robiyani, Mukarram opam qora po‘stinga o‘ralib uxlab yotgan qizchasini, shu holicha, po‘stinga o‘ralganicha ko‘tarib oldi. Yo‘lyo‘lakay qiziq-qiziq gaplardan gaplashib, qiqirlashib kulishib keldik. O‘ringa yotayotganimizda Omon:

      – Opa, endi traktoringiz hecham yurmasin, xo‘p mi? – dedi esnab.

      – Nega unday deysan, shirin o‘g‘lim?

      – Endi har kuni men bilan yotasiz, traktor bilan yotmaysiz.

      – Obbo shirinim-ey, beriroq yot, orqangni qashib qo‘yay, – kulib dedi opam.

      Kechasi hammamizning tushimizga otam kiribdi. Omon otamni ot qilib minib yurgan emish, otam rasmana otga o‘xshab, kishnab to‘rt oyoqlab choparmish, Omon qiqirlab kularmish. Usmonni qovun sayliga olib borgan emish, otam, Usmonjon, qovunni ko‘p yemagin, kechasi ko‘rpangni ho‘l qilib qo‘yasan dermish. Zulayhoga otam chit ko‘ylak bilan popukli ro‘mol olib bergan emish-u, meni quvlab yetsang keyin beraman deb hadeb qochar emish. Sulton ko‘rgan tushini yaxshi eslay olmay:

      – Men o‘ngimda ko‘rdim, o‘lay agar, kechasi hovliga chiqsam otam o‘tin yorayotgan ekan, o‘z ko‘zim bilan ko‘rdim, xudo ursin agar! – deb qasam ichib turib oldi.

      Men bo‘lsam, otam armiyaga ketayotganda eshagimiz qochib ketgan edi-ku, o‘shani ko‘rgan emishman. Eshak qocharmish ikkovimiz quvlar emishmiz… Ota, keta qolayliq axir siz kechga qolyapsiz, desam, «yo‘q, buni ushlab o‘qitish kerak eshak o‘qimasa odam bo‘lmaydi» deb yana quvlar emish. Bir mahal eshaklar juda ham ko‘payib ketdi, hammasi oldingi oyoqlarini ko‘tarib, og‘zini ochib men tomonga bostirib kela boshladi:

      – Ota, otajon! – deb baqirib yubordim.

      Ehtimol otam opamning ham tushiga kirgandir-u, lekin buni biz bilolmay qoldik. Nega desangiz biz o‘rnimizdan

Скачать книгу