ТОП просматриваемых книг сайта:
Ийэм кэпсиир… (2 чааһа). Семен Маисов
Читать онлайн.Название Ийэм кэпсиир… (2 чааһа)
Год выпуска 0
isbn 978-5-7696-3154-2
Автор произведения Семен Маисов
Издательство Айар
Кыраһалаах Маанчык кыра иччилэригэр утары сүүрэн кэлэн бултарын сытырҕалаатылар. Эккэлээн кутуруктара эйэҥэлээн олорор.
– Оо, бу дьон кэллилэр!.. Булчуттар – Баһыычааннаах… Ээ, бу, били, мин аллар атаһым, былыргы киһи, Быралгы уола Ыстапаан оҕо буолба-ат?.. – Үс Ньукулайдааҕы кытары Кыра Баһылай барбытын кэннэ дьукаахтаһан турабыт, онон убайбыт маҥнай утаа, хайа оҕонуй дии санаан бутуллан ылла. Кыра уолаттары иккиэннэрин тэҥҥэ булгүннэриттэн бэйэтигэр сыһыары тардан төбөлөрүттэн сыллаталаата.
– Хайа доҕоттор, кэпсэлгит?..
– Һуох… – дэһэллэр уолаттар тэҥинэн.
– Булкутун көрдөрүҥ эрэ, – Баһылай дьирикилэри, бурҕааны эр биир ылаттаан көрөн баран, дүлүҥҥэ быллаччы уурталаата.
– Ки-киэһэ, Ньукулай эбэтэр Баһылай үлэлэриттэн кэллэхтэринэ сү-сүлүөхтэрэ, – чобуо киһи Баһыычаан, сүүһүн көлөһүнүн сотто-сотто, убайын Кыра Баһылайы кытары кэпсэтэр.
– Ээ, биһиги дьон, онно тиэрдиэхпит дуо. Бу куйааска аны буорту буолуохтара, билигин сүлүөхпүт, – Баһылай күтэри кутуругуттан ылан, тоҕо эрэ, түүтүн үрэн көрөр. – Ыл, Баһыычаан, киирэн эбэҕиттэн быһахта аҕал, миигин «түүлээх» сүлээри гынар диэ. Баһыычаан иһиттим-истибэтим диэбиттии сорукка дьиэҕэ эбэтигэр сүүрэр.
Баһылай өр гыммата, уолаттар бултарын, ньылбы тардан, сүлэттээн кэбистэ.
Мин эбээ Маарыйаҕа сээкэйи көмөлөһөн, киирэ-тахса сырыттым…
Киэһэ, үгэстэринэн, күн дьааһыгырыыта үлэлэриттэн кэлбит дьоммут Баһылайы көрөн олус үөрдүлэр. Баһылай бэйэтэ да ыллам, элэккэй баҕайы майгылаах киһи, дьон баар диэн кыбыстыбакка, Настааччыйатын сүүһүттэн, сирэйиттэн сыллаамахтаан ылла. Ону көрөн Быралгы Ньукулай: «Эн биһикки эмиэ», – дии-дии ойоҕун Маарыйаны хам кууһан сыллаары дэдэгэччийэн барыбытын күллэрдэ.
Эбэм уҥучаҕыттан Айдаҥ ыһыаҕар, Өксөөн дьаһалынан, холкуостаахтарга өлөрөн сиэппит сүөһүлэрин этин уура сыппытын таһааран, алтан күөскэ ыгыччы симэн буһарда. Настаа алаадьылаата.
Киһибит иһинэн «моһуогурар» буолан соччо аһаабат. Бытыгын хорунан дьүһүнэ арыый да сэргэхсийбит, ол оннугар эбии ырбыкка дылы буолбут.
Хойукку киэһэ, күнүскү күн сырама уостан сөрүүн түһүүтэ, эр дьон дьиэбит таһынааҕы бурдук бааһынатын хатыйыы бүтэйин анныгар томтойбут күөх кырыска олорон арааһы сэһэргэстилэр.
Маарпа, Морууса буоламмыт дьоммут аттыгар сылгы ноһуомунан түптэ түптэлээтибит. Кыра, сиккиэр тыалга охсуллан түптэ хойуу буруота уҥа-хаҥас буруйар. Сылгы киитин түптэтэ ынах сүөһү киэнинээҕэр атын, сыта ураты минньигэс буолар. Буруота да өйдөөн көрдөххө от күөхтүҥү. Биһиги, обургу оҕолор, Баһылайдаах арааһы кэпсэтэллэрин, күрүө сиэрдийэтигэр чөкөһөн олорон биир да тылы сыыска түһэрбэккэ, сэҥээрэн истэбит, ол быыһыгар сөп буола-буола түптэбит киитин эбэн, көрөн-истэн бугуйан биэрэн бэрийэбит.
– Быйыл кэҕэ Бөтүрүөп ааһыар диэри эттэ, онон арааһа куйаас сайын сатыылыыра дуу, – Улахан Баһылай