ТОП просматриваемых книг сайта:
Кўҳинур. Аҳрор Аҳмедов
Читать онлайн.Название Кўҳинур
Год выпуска 0
isbn 978-9943-59-873-7
Автор произведения Аҳрор Аҳмедов
Издательство SHARQ
Шунга қарамай, у ҳаж сафарига отланганда карвон Гужаратга етганда уни сирли равишда қатл қилдилар. Унинг тўрт ёшли Абдураҳим исмли ўғлини Акбар ўз тарбиясига олди. У келажакда машҳур саркарда ва олим бўлиб етишди ва Акбарнинг саройдаги тўққизта ҳамнафас дўстлари – «саройнинг тўққиз гавҳари» даврасидан жой олди. Унинг яқин дўстлари қаторида Жайпур вилояти махарожаси (ҳокими) Ман Сингҳ, Акбарнинг шахсий котиби ва «Акбарнома» асари муаллифи Абулфазл, гвалиорлик машҳур ҳофиз Миён Тансенлар бор эди.
Акбар одамни лол қолдирадиган юксак қобилияти ва хотираси туфайли жуда катта билим эгаси бўлиб етишди. Унинг отасидан мерос қолган ноёб қўлёзмалар кутубхонаси бор эди. У Хофиз Шерозий ва Жалолиддин Румий асарларини тинглашни ёқтирар ва эшитганини ёдда сақлаб қолиш хусусияти яхши ривожланган эди.
Янги ҳукмдор сиёсат соҳасида ҳам зийраклик ва зукколик билан иш юритар ва ўзининг моҳир маъмур эканини намойиш этарди. Унинг бу хислатлари отасидан мерос қолган мўъжаз бир ўлкани улкан империяга айлантирди.
Бу мақсадга эришиш учун у мамлакат аҳолисининг кўпчилигини ташкил қилувчи маҳаллий ҳиндларнинг қалбига йўл очди, уларнинг ишончини қозона олди, бошқарув маъмурияти ва ҳарбий лавозимларга уларнинг кўпчилигини жалб қилди, натижада уларнинг подшоҳга садоқатини кўтаринкилик билан олқишлади.
Дастлаб у ражпут маликаси – Жайпур вилояти рожаси Бхагван Даснинг қизига уйланди ва Тодар Мал каби бир неча ҳинди мансабдорларини сарой бошқарувидаги муҳим лавозимларга тайинлади. Тодар Мал молия вазири этиб тайинлангач, унга қишлоқ хўжалиги соҳасидаги солиқлар тизимида ислоҳотлар ўтказиш тайинланди. Ундан сўнг мусулмон бўлмаган фуқаролардан олинадиган «жузъя» солиғи ва ҳаж зиёратига борадиганлардан олинадиган солиқлар бекор қилиниб, ҳинди солиқ тўловчиларнинг юки анча енгиллаштирилди. У ер ислоҳоти ва Шершоҳ Сур маъмуриятидан қолган ўлчов бирликларини ҳам ислоҳ қилдирди. Уларни ҳозир «Тодар Малдан қолган бирликлар» деб аташади.
Тодар Мал салтанатда олиб бориладиган ҳисобкитоб ишларини сарой тили бўлмиш форсийда олиб боришни йўлга қўйди ва ҳиндиларнинг ҳам мусулмонлар билан баравар юқори мартабага эришишлари учун форс тилини ўрганишларига йўл очиб берди.
Акбарнинг очиқ кўнгиллилиги унинг диний қарашларга нисбатан бағрикенглигида кенгроқ намоён бўлди. Ёшлигида ва кейинроқ дўсти Абулфазлдан ўрганган фалсафий билимлари асосида у форсийда яратилган диний-мистик қарашларни ислоҳ қилиб, ўзининг «Дини илоҳий» деган назариясини яратди. Бу назария салтанат ҳудудида томир отган диний ақидалар ва фалсафий қарашларни умумлаштириб, улардаги ижобий жиҳатларни бир мақсадга йўналтирди.
Акбарнинг бу ҳаракатлари унинг мусулмон фуқаро ларига маъқул бўлмади. Уларнинг фикрича, гўёки