Иччи. Сибиэн. Абааһы - Народное творчество

Скачать книгу

диэн төлө биэрэр. Ити бириэмэҕэ тыас-уус элбиир, уол суорҕанын анныгар киирэр. Ыксаабыт куолаһынан «айа, абытай» диир саҥата баара. Сыппыппыт, сырдык этэ. Уол туохтан айакалаабытын ыйыппыппыт, кэпсээбэтэҕэ. Онуоха кинини кытта кэпсэтэр олус сылаалаах этэ. Саас буолан атахпыт таҥаһын: этэрбэспитин, куллукабытын холумтаҥҥа куурда уурар буолбуппут. Бу сырыыга ол таҥаспытынан быраҕаттыыр буолбута. Ордук миэнин барытын бырахпыта. Биирдэ били Тойбохойго соҕотох торбуйах ыстаан биһиги үс сирэйбитигэр кэлэн түспүтэ. Оо, онно Тимофей кыыһыран, ыстааны киэр элиппитэ.

      – Куһаҕан ыстаанын кыайан харайбакка киһи сирэйигэр бырахтарда. Кэһэтэн биэриэм! – диэн буолла.

      – Уол тугун буруйай, – Сергей намыраппыта.

      – Оттон оронугар, тэллэҕин анныгар укта сытыах этэ, – диир уҕараабыт Тимофей. Уол эрэйдээх кэлэҕэйигэр куттала эбиллэн, биир да тылы сатаан саҥарбат буола сытара. Салҕалас этэ. Били аһаҕас эппит туһалаабатаҕа. Тыас-уус, айдаан кыс устата биһигини салгытан, олус куттаммат буолбуппут. Түүн хойут хараҥарар буолан, сырдык этэ. Оннук сыттахпытына эмискэ уолбут тапчаана дьиэ ортотун диэки сыҕарыс гынна. Уол биһиги диэки кэлтэччи сыппыта буолуо. Сыгынньаҕын, били сыттанан баран ыксары тута сыппыт ыстаанын кытта муостаҕа төкүнүйдэ. Көрүөххэ сүрдээх, киһи күлүөх да хомойуох да көстүүтэ. Биһиги күлэн тоҕо бардыбыт. Сыгынньах уол таҥас үрдүгэр балбаах курдук сытарыттан, туран үнүөхтүү сатыырыттан күлбүппүт буолуохтаах. Бахчаҕар торбуйах ыстаанын туппутунан оронон тахсан, ыарахан уҥа ороҥҥо биһиги атахпытыгар кэлэн сытта.

      Сарсыарда атаҕым таҥаһын суол ааныттан хомуйан нэһиилэ булан таҥныбытым. Сааскы уһун өрөбүлгэ тарҕаспыппыт. Саас буолан күн уһаан, түүн сырдаан барбыта. Өрөбүлтэн кэлбиппит – биһиэхэ уларыйыылар буолбуттар. Били кэлэҕэй уол кыайан тулуйан олорбокко көһөн хаалбыт. Ханна олорон үөрэнэрин ыйыталаспатахпыт. Оскуолаҕа биирдэ көрөн ааспытым, саҥа хара билиис ыстааннаммыт этэ. Ол саас буолан, халлаан итийбитинэн да быһаарыллар буолуохтаах. Ол оннугар үс киһи дьукаахтанан күннээбиппит. Аны санаатахха, эмээхсиннээх кыыс ыҥыран киллэрбит буолуохтаахтар. Егор Васильевич Пахомов диэн орто саастаах, кэргэниттэн арахпыт, биир иккис кылааска үөрэнэр уолу батыһыннара сылдьар саас ортолоох киһи этэ. Үрүҥ төгүрүк сирэйдээх, сар курдук төгүрүк хараҕынан, туман быыһынан көрөрдүү, кыһыл кылдьыылааҕынан көрдөҕүнэ киһи сык гынар киһитэ. Ону-маны кэпсии сатаабыт, нууччалыы ону-маны балкыйан саҥарар, пляскалаан барар, таҥара дьиэтигэр лөчүөктээбитим диир, күлэ-үөрэ сылдьар, кырдьык-сымыйа икки ардынан тыллаах киһи. Маннык киһи дьукаахтаспытыттан үөрбүппүт. Кини ийэтэ эмээхсин хаҥас диэкилэргэ холбоспута. Уола Гоша аҕатын атаҕар утуйар, эмиэ элбэх саҥалаах оҕо. Сергей биһикки быыһы батыһа, Тимофей биллэриккэ, Дьөгүөрдээх уҥа ороҥҥо аны уларыйбакка сытар буолбуппут.

      Тээс Дьөгүөр киириэҕиттэн биһигини муокастыыр абааһы туһунан олус сыныйан ыйыталаспыта. Абааһы мэлииппэттэн куттанар, куотар диэн кытаанах өйдөөҕө. Биһиги үс буолан абааһы кэллэр эрэ

Скачать книгу