ТОП просматриваемых книг сайта:
Иқтисодиёт қандай тузилган. Ха-Джун Чанг
Читать онлайн.Название Иқтисодиёт қандай тузилган
Год выпуска 0
isbn 978-9943-8028-1-0
Автор произведения Ха-Джун Чанг
Издательство ZABARJAD MEDIA
Янги қонунлар аёлларнинг меҳнат шароитлари ва вақтларини ҳам тартибга солди. Афсуски, бу жасур ниятлар билан эмас, балки заиф жинс вакилларига нисбатан такаббур муносабат туфайли қилинган. Эркаклардан фарқли ўлароқ, аёлларда ақлий қобилиятлари йўқ, шунинг учун улар ўзлари учун ноқулай бўлган меҳнат шартномасини имзолашларига ишонишган, бошқача қилиб айтганда, аёлларни ўзидан ўзини ҳимоя қилиш талаб қилинган. Ушбу фаровонлик ва меҳнат қонунлари капитализмнинг қўпол ҳадларини юмшатди ва кўплаб камбағалларнинг ҳаётини бироз бўлса ҳам яхшилади.
Институционал ўзгаришлар иқтисодий ўсишга ёрдам берди. Масъулияти чекланган жамиятлар ва қарздорлар учун қулай банкротлик тўғрисидаги қонунлар бизнес юритиш билан боғлиқ хавфни камайтирди ва шу билан бойлик яратишни рағбатлантирди. Бир томондан, марказий банк, иккинчи томондан, ижтимоий ҳимоя ва меҳнат қонунчилиги ҳам мос равишда иқтисодий ва сиёсий барқарорликни ошириш орқали ўсишга ҳисса қўшди, бу эса кўпроқ инвестицияларни жалб қилиш имконини берди ва шунинг учун иқтисодиётнинг кейинги тикланишини тезлаштирди. Ғарбий Европада аҳоли жон бошига даромаднинг ўсиш суръати 1820-1870-йилларда энг юқори йилига 1 фоиздан 1870-1913-йилларда 1,3 фоизгача кўтарилди.
Капитализм ривожланишининг чўққиси кўпинча глобаллашувнинг гўдаклик даври деб аталади. Ўшанда биринчи марта бутун жаҳон иқтисодиёти ягона ишлаб чиқариш ва айирбошлаш тизимига бирлаштирилди. Кўпчилик шарҳловчилар буни товарлар, капитал ва одамларнинг давлатлараро ҳаракатида сиёсий чекловлар кам бўлган даврда қабул қилинган либерал иқтисодий сиёсат билан боғлашади. Халқаро майдондаги бундай либерализм ички иқтисодий сиёсатга аралашмаслик ёндашувига мос эди (қуйида бу тушунчалар тушунтирилган). Умуман олганда, бизнес учун максимал эркинлик, мувозанатли бюджетга интилиш (бунда давлат харажатлари солиқ йиғимларидан ошмайди) ва олтин стандартни қабул қилиш асосий омиллар бўлган. Аслида, ҳамма нарса анча мураккаб эди.
Либерал – дунёдаги энг нотўғри таъриф
Бир нечта атамалар "либерал" сўзидан кўра кўпроқ чалкашликларни келтириб чиқарди. 19-асргача қўлланилмаган бўлса-да, либерализм асосидаги ғоялар ХVII асрдаёқ Томас Хоббс ва Жон Локк каби мутафаккирларнинг асарларида топилган. Ушбу атаманинг классик маъноси шахсий эркинлик энг юқори устуворликка эга бўлган вазиятни тавсифлайди. Иқтисодий нуқтаи назардан, бу шахснинг ўз мулкидан ўзи хоҳлаганча фойдаланиш ҳуқуқини ҳимоя қилишни англатади, айниқса пул ишлашда. Энг яхши ҳукумат – қонун ва тартиб (либералистларнинг фикрига кўра) каби ҳуқуқларни амалга ошириш учун энг минимал шарт-шароитларни таъминлайдиган ҳукуматдир. Бундай ҳукумат (давлат) минимал давлат деб аталади.
Ўша давр либераллари орасида кенг тарқалган шиор "аралашмаслик" ("Ишлар ўз йўлида кетсин") эди, шунинг учун либерализм – аралашмаслик