LITMIR.BIZ

Скачать книгу

      26 czerwca IRA zawiesiła działania bojowe554. Brytyjska armia też zgodziła się nie stosować przemocy. Zanim jednak rozejm wszedł w życie, doszło do całej serii zamachów bombowych i strzelanin. Niektórzy twierdzili, że IRA przeprowadziła je po to, by spokój po zawieszeniu broni wydawał się tym bardziej spektakularny. Jakkolwiek było, przywódcy organizacji zobowiązali się respektować rozejm i z niezamierzonym komizmem zapowiedzieli, że każdy, kto go naruszy, zostanie zastrzelony555. Provos ogłosili też, że mają opracowany „plan pokojowy”, który zostanie ogłoszony „w stosownym czasie”556.

      Wiele osób w Irlandii Północnej sprzeciwiało się rozmowom, podkreślając, że nie wolno negocjować z terrorystami z IRA557. Mimo to w lipcu Adams i kilku innych członków organizacji w najściślejszej tajemnicy weszli na pokład brytyjskiego samolotu wojskowego558. Do grupy należeli Seán Mac Stíofáin, Ivor Bell, towarzyski młody chłopak z kręconymi włosami Martin McGuinness – główny oficer IRA w Derry, oraz dwaj inni przywódcy ugrupowania: Dáithí Ó Conaill i Seamus Twomey. Wylądowali w bazie lotniczej w Oxfordshire, gdzie czekały już na nich ogromne limuzyny.

      Ten ostentacyjny luksus wzbudził podejrzliwość Irlandczyków. Adams był dawniej barmanem, Ivor Bell pracował jako mechanik, McGuinness przyuczał się do zawodu rzeźnika. Wszyscy byli niezwykle wyczuleni na brytyjski ceremoniał559. Nie zamierzali pozwolić, by próbowano ich zastraszyć, onieśmielić czy traktować protekcjonalnie. Bell zapowiedział z góry, że choć będzie członkiem delegacji na oficjalnym szczycie pokojowym, nie zamierza wkładać garnituru ani krawata. Historia, podkreślił, uczy jednego: Brytyjczycy uwielbiają wprawiać Irlandczyków w onieśmielenie. I oznajmił: im bardziej sztywni i formalni będą gospodarze, tym bardziej on sam zamierza zachowywać się swobodnie. Niech dla odmiany tamci poczują skrępowanie. Gerry Adams miał podobny punkt widzenia na kwestię garderoby i specjalnie wybrał na tę okazję dziurawy pulower560.

      Limuzyny przywiozły całą delegację do Londynu, do okazałej starej rezydencji w Chelsea nad Tamizą. Wchodząc do środka, Irlandczycy wbrew sobie poczuli podziw. Adams spostrzegł przy wejściu tabliczkę informującą, że niegdyś w domu tym mieszkał słynny malarz James McNeill Whistler561.

      Delegację zaprowadzono do biblioteki na piętrze562. Chwilę później wmaszerował tam William Whitelaw, sekretarz stanu Jej Królewskiej Mości do spraw Irlandii Północnej i serdecznie powitał przybyłych563. Był człowiekiem wytwornym i pełnym ogłady. Bardzo przyłożył się, by poprawnie wymówić nazwisko Seána Mac Stíofáina, co ten niechętnie docenił. Przy uścisku ręki Adams zauważył jednak, że Whitelawowi pocą się dłonie564.

      Sekretarz podkreślił na początku, że zna długą historię stosunków między Anglią a Irlandią, więc doskonale rozumie podejrzliwość swych rozmówców, a zarazem wyraził nadzieję, że „ujrzycie panowie w mojej osobie brytyjskiego ministra, któremu będziecie mogli zaufać”565. Potem jednak atmosfera się popsuła. Mac Stíofáin odczytał na głos przygotowaną zawczasu listę żądań566. Provos domagali się, by brytyjski rząd przyznał wszystkim Irlandczykom – tym z południa i tym z północy – prawo do samostanowienia. Chcieli też, by Wielka Brytania wycofała swoje siły z Irlandii przed 1 stycznia 1975 roku567.

      Frank Steele, oficer wywiadu i członek brytyjskiej delegacji, przysłuchiwał się temu z cichą rozpaczą568. Mac Stíofáin zachowywał się, jak gdyby Provos mogli dyktować Brytyjczykom warunki. Kiedy Steele pierwszy raz trafił do Irlandii Północnej, rząd w Londynie stał na stanowisku, że zamiast jakichkolwiek rozmów należy po prostu rozbić IRA, ale po krwawej niedzieli część przedstawicieli władzy doszła do wniosku, że nie da się odnieść zwycięstwa, wykorzystując wyłącznie środki militarne. Właśnie dlatego Steele w tajemnicy prowadził negocjacje z przedstawicielami IRA. Traktował ich z nieco protekcjonalnym lekceważeniem. Bawiło go, że posługują się armijnym żargonem i zachowują, jak gdyby byli prawdziwą formacją wojskową. „Doprawdy urocze – mówił później. – Banda terrorystów pozowała na żołnierzy”.

      Kiedy na spotkaniu z Whitelawem delegaci przedstawili swoje stanowcze postulaty, Steele uznał to za wyraz naiwności569. Provos żądali, by Brytyjczycy wyszli z Irlandii Północnej, lecz przecież oznaczałoby to złamanie gwarancji, których rząd udzielił tamtejszym protestantom570. Londyn nie mógł sobie rzecz jasna pozwolić na podobną rzecz. Whitelaw z minuty na minutę robił się coraz bardziej poirytowany. We wspomnieniach stwierdził później, że całe spotkanie okazało się „zupełną klapą” z powodu „absurdalnych ultimatów” stawianych przez IRA571.

      Gerry Adams prawie nie zabierał głosu. Steele przyglądał się tyczkowatemu zamyślonemu młodzieńcowi z pewnym uznaniem. Wiedział, że Adams jest jednym z głównych oficerów w Brygadzie Belfastu, spodziewał się więc aroganckiego ulicznego awanturnika, jednak już przy okazji wcześniejszego spotkania przygotowawczego zdał sobie sprawę, że w istocie ma do czynienia z człowiekiem ujmującym, elokwentnym i wstrzemięźliwym, a wszystkie te cechy osobiście cenił572. Zarazem uważał, że czynią one Adamsa szczególnie groźnym przeciwnikiem. Na koniec któregoś ze wstępnych spotkań wziął go na stronę. „Nie chce pan chyba przez całe życie ukrywać się przed Brytyjczykami – powiedział. – Jakie ma pan marzenia?”

      „Chciałbym pójść na uniwersytet i zrobić dyplom” – odrzekł Adams.

      „Nie będziemy pana przecież powstrzymywać – zapewnił Steele. – Wystarczy, że wyrzeknie się pan przemocy, a będzie mógł podjąć studia”.

      Adams wyszczerzył zęby w uśmiechu i rzekł: „Najpierw muszę wyrzucić was z kraju”573.