LITMIR.BIZ

      Nowy Targ, listopad 1914

      O czwartej wyruszymy, a o piątej będziemy już w pociągu i pojedziemy wprost do Serbii. Na froncie południowym Feldzeugmeister Potiorek odniósł wielki sukces, jestem szczęśliwy, że tam pojedziemy. Ale czemu tak nagle? Po kolacji spakowaliśmy się i postanowiliśmy, że się nie położymy, tylko pozostaniemy na nogach aż do odjazdu. Czas ten spędziliśmy w lokalu handlarza wina pana H. Było to jedyne miejsce w Starym Sączu, gdzie można było przebywać do trzeciej nad ranem. Poprosiliśmy o flaszkę dobrego wina. Żyd i jego córki są bardzo podnieceni, martwią się, że kwatera prasowa zostanie przeniesiona. Za piętnaście trzecia, w dalszym ciągu podnieceni, za butelkę wina żądali sześćdziesięciu koron. Wydelegowaliśmy do nich energicznego kolegę, pana L. i po krótkiej, lecz burzliwej dyskusji zadowalają się czterdziestoma koronami. Od nich usłyszałem – a był to jeden z powodów nagłego wzrostu cen – że wydany został rozkaz o powszechnym odwrocie i że Przemyśl ponownie otoczyli Rosjanie. O trzeciej miotaliśmy się z lampami pośród wozów na rynku. Zapakowaliśmy się, a o czwartej wyruszyliśmy. Było ciemno, choć oko wykol. Trzy dni temu jeszcze byłem w Budapeszcie, a teraz nic nie rozumiałem z tego wszystkiego, lecz miałem wrażenie, że jadę gdzieś uciekając przed Rosjanami. Może nie tyle jadę, co jestem wieziony. Odkąd znajduję się pod wojskowym dowództwem, nie odczuwam żadnej samodzielności, dziwne, ale tak jest: nie jadę, lecz mnie wiozą, nie oglądam, ale coś mi pokazują. Przyjechaliśmy furami pod kwaterę główną. Ostre światło trzypiętrowego budynku w nagim ogrodzie. Był to budynek naczelnego dowództwa. Śpiący i zmęczony, znalazłem się na dworcu kolejowym, gdzie znowu usłyszałem, że zarządzono powszechny odwrót. Wdrapaliśmy się do okropnie przepełnionego pociągu, w straszliwej gwarze uciekinierów, w wielkim zamieszaniu. Wraz z czterema kolegami dostaliśmy miejsca przy chorym kapitanie, który nie- miłosiernie kasłał. Siedzieliśmy upchani jak śledzie. Amerykański korespondent wyjął cygarnicę i nas poczęstował. Wszyscy trzej wzięliśmy po cygarze. Potem otworzył zapalniczkę i podał ją któremuś z kolegów, Węgrowi. W tym momencie kapitan znowu zaczął w sposób nieopisany kasłać. Węgier zamknął zapalniczkę, a cygaro schował do kieszeni. Wszyscy również schowaliśmy cygara. Kapitan po- wiedział: „Ich danke, meine Herren”. Amerykanin wyszedł palić na korytarz. Pociąg akurat stał, na galicyjskich wzgórzach rozpływała się smutna, niebieska jasność jesiennego świtu, nigdzie żywego ducha. Staliśmy na małej stacyjce, obok nas pociąg towarowy wypełniony śmieciami wojny, zabłoconymi, potrzaskanymi wozami. Łyse wzgórza i pola zapowiadają już zimę, jest bardzo chłodno, dyszle i koła połamanych wozów – rzucone bezładnie – czarno rysują się na smutnym porannym niebie. Pieją pierwsze koguty, ale gdzie, nie mam pojęcia, bo ani śladu domu czy człowieka. Wzgórza są obce i niełaskawe, ten mroczny, dżdżysty świt galicyjskiego pejzażu przepełnia jakaś dzika przekora. Na stacji kompletna pustka, nigdzie ani pasażera, ani kolejarza, ani wartownika, nikogo.

      Újvidék, listopad 1914

      Podróżujemy z długimi przystankami. Jedziemy na południe, w kierunku Serbii. Jest nas bardzo wielu, wielu zagranicznych korespondentów, jedzie z nami nawet amerykańska dziennikarka. Jej zachowanie jest niesympatyczne: dama nosi bluzę i czapkę ułańską i z wesołym uśmiechem salutuje żołnierzom, zakrwawionym, wycieńczonym, rannym. Czuje się dobrze w tej dziwnej zabawie. Do Újvidéku docierają wspaniałe wieści o naszym natarciu w Serbii. Czekamy na pozwolenie, żeby przez Mitrovicę dojechać do Macsvy.

      Pétervárad, listopad 1914

      Obejrzeliśmy twierdzę w Pétervárad, a po południu pożegnaliśmy monitor, który popłynie w kierunkuBelgradu. Pozostałem w tyle, żeby dokładnie obejrzeć piękne, nowe działo na monitorze, przed którym wielkie zadania. Nareszcie zaświeciło słońce, było ciepło, lecz tylu ludziom prezentowano działanie armaty, że ja nawet jej nie widziałem. Najpiękniejsza chwila była wtedy, gdy młody blondyn z Újpesztu otwierał małe drzwi zapadkowe i można było zajrzeć do wnętrza okrętu. Szrapnele leżały jak butelki szampana w piwnicy wytwornego dżentelmena, jeden na drugim. A są one wielkości butelki od szampana. Nawet ich kapsle tak samo się błyszczą. Granat to ponura czarna butelka z żelaza. A w ogóle

Скачать книгу