Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна - Рыгор Барадулін Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў «Кнігарня пісьменніка»

Скачать книгу

align="center">

      Светлае памяці мамы Куліны

      Мова тады родная, калі яна пачута ад маці, калі кожнае слова сагрэта сэрцам матчыным, калі кожны гук матчынай мовы з-пад матулінага сэрца.

      Мама перадала мне найвялікшы дар – мову нашую крывіцкую з вушацкай падсветкай, з вушацкім прысмакам.

      Мова Вушаччыны сягае ад паганскіх каранёў і да біблейскага неба.

      Мова Вушаччыны праветраная скразнякамі часінаў, пакумленая з мовамі суседзяў.

      Мова Вушаччыны ўвабрала ў сябе й задуменнасць незлічоных азёраў, і развагу бароў, і шчырасрэбраны позван крыніцаў, які выпраўляюць у свет упаўнелыя рэкі й рачулкі.

      У мове нашай хапае й цнатлівага, й скаромнага. Вушацкія не дужа падкія на эўфімізмы, любяць называць усё сваімі імёнамі. Гэта паганская традыцыя, у якой чысціня бачання свету.

      Вушацкі словазбор – спроба сабраць за адным бяседным сталом хоць крышачку непераўзыдзенага шматгалосся роднае мне зямлі, шматгалосся, якое, на жаль, пачынае глухнуць.

      Мова прыкладаў і запісаў набліжана да вушацкага вымаўлення.

      Калі запрашаў вушацкія словы на паперу, мне чуўся голас мамы Куліны, галасы маіх крэўных і блізкіх. Гэта й сустрэча, і развітанне.

      Гэта мой паклон да зямлі тым, хто пялегваў праз вякі нашае самабытнае слова.

      Дзякуй табе, мама!

      Дзякуй вам, мае родныя вушацкія людзі, якія не выракліся свайго!

      З мяне,

      Як камяні з зямлі,

      Вушацкія выходзяць словы.

      Яны ў мяне ўвайшлі

      Змалі,

      Каб іх ні ўроцы не ўзялі,

      Снягі не замялі,

      Дубровы

      З сабою словы не звялі

      У свой апошні шлях,

      Калі

      Іх зводзіць пачалі на дровы.

      Гудуць, нібы раі ў вуллі,

      Вядуць, як дома, перазовы,

      Ідуць раллёй, як жураўлі.

      Яны ратаі й кавалі,

      І хадакі ад мамы

      Словы

      Вушацкія.

      Іх кожны крок

      Мой бачыць слых,

      Мой чуе зрок.

      Слоўнік

      Абабраць – прыбраць, упрыгожыць. Уся хата кілімамі (каберцамі) абабрана.

      Абадвы́, абы́два – двое мужчын. Глядзелі абадвы рот разінуўшы.

      Абалонь – кругляк, бярвяно без сарцавіны. Доўга ляжала бярно, стрыжань выгніў, абалонь засталася.

      Абалынка – хмурынка, аблачынка. Набегла абалынка й сонейка схавала.

      Абарэц – сетка лавіць рыбу. Абарцом троху й налавілі шчупачкоў.

      Абасваíцца – асвойтацца, абвыкнуцца. Дзікаватая была котка, а цяпер абасваілася, аббылáся.

      Аббіты – дасведчаны, абчасаны жыццём. Ты ж троху вопытны, аббіты малец.

      Абвіднјцца – развіднецца, днець. Абвіднелася – тады й рушылі ў дарогу.

      Абгаркі – абгарэлыя дошкі, бярвенцы. Цягала з пагáрышча абгаркі, хату лапіла, сенцы лапіла.

      Абдаўжы́цца – залезці ў даўгі. Ён прыехаў, яна карміла, паіла яго, абдаўжылася.

      Абдзёрак

Скачать книгу