Тауарлар мен капиталдың халықаралық қозғалысы. Оқу құралы - Әсемгүл Бекмухаметова

Скачать книгу

жұмыспен қамту және ұлттық өндірістің жоғары деңгейіне демеу көрсету үшін мемлекеттің белсенді араласуы керек. Бұл араласу қолда бар фискалдық және монетарлық саясат құралдарын жиынтық сұранысқа әсер етуге қолданылуы тиіс.

      Неоклассиктердің пікірінше, ақша нарығында ақшаға тең баға ұсынатын тепе-теңдік пайызы орнайды. Бұл жағдайда жинақталған ақша саны инвестицияланған ақша санына тең болуы керек. Егер де жинақ қорының көлемі инвестициядан асып кететін болса, пайыз деңгейі төмендейді де, жаңа тепе-теңдік орнайтын болады.

      Жинақтаулар мен инвестициялар теңдігін неоклассиктер ақша нарығы кепілдендіреді деп есептейді. Тұтынушылар, егер оларға құнттылығы үшін жоғары пайыздар төленетін болса, жинақтау жүргізеді және де пайыз ставкасы неғұрлым жоғары болған сайын, соғұрлым жинақ қорының көлемі де жоғары болады. Аталмыш пайызды жинақталған ақшаны өндірістің дамуына пайдаланатын инвестор-кәсіпкерлер төлейтін болады.

      Егер де жалпы шығындар азаятын болса, нарықтық экономика, неоклассиктердің пікірінше, өндіріс пен толық жұмыспен қамтудың қажетті көлемін қамтамасыз ете алады. Егер жинақ қорының көлемі инвестициядан жоғары болатын болса, өнімге жұмсалатын жалпы шығындардың азаюы оған деген бағаның төмендеуіне алып келеді.

      Өнімге сұраныстың төмендеуі жағдайында бәсекелестер оның бағасын төмендетеді, бұл жинақ қоры жоқ тұлғаларға тауар сатып алуды ұлғайтуға мүмкіндік береді. Сондықтан да жинақ қоры өндіріс пен жұмыспен қамтудың қысқаруына емес, баға төмендеуіне алып келеді.

      Сонымен бірге тауарларға деген сұраныстың төмендеуі ресурстарға деген сұранысқа, соның ішінде жұмыс күшіне деген сұранысты төмендетеді деп пайымдалады. Ал бұл жалақының төмендеуіне алып келетін болғандықтан, сол – төмен ставка бойынша жұмыс істеуге тілек білдіргендердің барлығы да жұмыс таба алады, яғни жұмыссыздық болмайды.

      Басқаша айтқанда, неоклассиктердің пікірі бойынша нарықтық механизм (пайыздың иілімді ставкалары, баға мен жалақы икемділігі арқылы) шығындар мен кірістерді сәйкестендіреді, өндірістің қажетті көлемін толық жұмыспен қамтуды және макроэкономикадағы тепе-теңдікті демеп тұрады.

      Жалпы экономикалық тепе-теңдіктің кейнсиандық моделі классикалық мектеп постулаттарынан айырмасы бар принциптерден құрылған.

      Кейнсиандық моделде жетекші рөлді тиімді сұраныс атқарды. Тиімді сұраныс IS–LM моделі шеңберінде құралады. Моделде барлық нарықтар өзара байланысты болады, классикалық дихотомия еңсеріледі.

      1-суретте макроэкономикалық тепе-теңдіктің кейнсиандық моделі кескіндеме тұрінде берілген, мұнда (Q) абцисс осінде ЖҰӨ шынайы көлемі, ал (Р) ординат осінде баға көрсетілген.

      1-сурет. Макроэкономикалық тепе-теңдіктің кейнсиандық моделі.

      Кейнсиандық теорияға сәйкес жиынтық ұсыныс ирегі горизонтал (AS) тұрде болады. Жиынтық сұраныс тұрақты болмайды, ал баға мен жалақы төмендеу бағытына

Скачать книгу