Օգուտ Բժշկութեան - Ամիրդովլաթ Ամասիացի

Скачать книгу

ձեզ, հայրք եւ եղբայրք, որ հանդիպիք սմա՝ կարդալով կամ տեսանելով՝ յոյժ խնամք տանիք սմա, զի յոյժ պատուական եւ գովելի է սա. եւ որ սիրով աշխատի այս արհեստս՝ բազում օգտութիւն գտանէ եւ բազում հարկիս կու ընդունի ի մարդկանէ եւ ի մեծամեծաց եւ ըռամկաց. եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս. ամէն։

      Սիրաք իմաստասէրն հրամայէ, թէ մի՛ ագահիր դու ամէն փափկութեանս քո, եւ մի՛ շռայլիր ի պէսպէս խորտիկս։ Զի ի բազում խորտկաց ծնանին ցաւք։ Յագահութենէ բազումք մեռան. իսկ որ զգուշ լինի անձին իւրոյ՝ յաւելու ի կեանս իւր։ Պատուեա՛ զբժիշկք ի պէտս քո, զի եւ սա Աստուծոյ արարեալ է. բայց բժշկութիւն ի բարձրելոյն է, եւ ժամանակ, զի ի ձեռն նոցա է բժշկութիւն քեզ. զի եւ նոքա զտէր աղաչեսցեն, զի աջողեսցի գործ նոցա։

      Խօսք վարդապետաց՝ որ ասացեր են աշակերտաց, որ կու ուսանին։

      Ասէ Բուկրատ եւ Գեղիանոս, թէ ով որ ուզէ կատարեալ բժիշկ լինի եւ հիւանդի պէտ առնէ՝ պարտ է որ յառաջն աշակերտէ, ապա վարդապետ կու լինի. զաղէկն եւ զվատն գիտենայ եւ ուսանի, թէ ո՛րպէս պէտ կառնեն, եւ ապա նորա հեշտ կու լինի։ Եւ այլ ով որ ուզէ որ կատարեալ հեքիմ լինի՝ յառաջն կու պիտի որ զդեղերուն կերպն ճանաչէ, եւ ապա զբնութիւնն իմանայ, զերակն եւ զղարուրան ճանաչէ, եւ այլ նշաննի, որ ի հիւանդն երեւանայ, եւ զդեղերուն շինելն ի վարպետէ տեսնու եւ ինքն այլ թարճիպա ունենայ, եւ զամէն դեղ յիր տեղն տայ, որ զէն չառնէ, եւ զինչ որ առնէ՝ ձրի չայնէ, որ մարդկանց վնաս չի գործէ։

      Եւ բժիշկն խելօք եւ հարկեւոր եւ հնազանդ եւ խրատատու պիտի, եւ արբեցող, ագահ եւ տամահի չի պիտի։ Աղքատասէր եւ ողորմած, հաւատարիմ եւ աստուածապաշտ եւ սուրբ մարդ պիտի։ Եւ թէ զհիւանդին ցաւն չիմանայ՝ նա դեղ չառնէ, որ զիր անունն չի կոտորէ։ Եւ թէ յիմար լինի՝ նա լաւն այն է, որ չի տանին առ հիւանդն, եւ ոչ զնա բժիշկ համարին։

      Եւ այլ գիտացիր, որ Ե իրք պէտք է բժշկին. Ա, որ իմանայ զօդն քաղաքաց, Բ, որ իմանայ զեղանակն, Գ, որ իմանայ հիւանդին զմահն եւ զկեանքն, Դ, որ իմանայ հիւանդութեան պատճառն եւ զբնութիւն հիւանդին, Ե, որ իմանայ զդեղին բնութիւնն եւ զօրութիւնն։ Եւ թէ զայսոք իմանայ եւ ի միտ առնէ՝ բժիշկ է կատարեալ, եւ թէ չէ՝ նա չէ բժիշկ եւ իմաստուն, եւ ոչ ունի մասն բժշկութեան։ Որպէս հրամայէ Ամիրտովլաթ բժիշկն, թէ՝

      Եղի՛ր հետեւող իմաստութեան հետ.

      Եթէ չուսանիս՝ բժիշկ ես անգէտ։

      Լինիս դու իմաստուն՝ արա՛ բանիս պէտ։

      Գրոցս անունն է անգէտի անպէտ։

      Եւ զոր օրինակ հողմն որ ի հիւսիսոյ շնչէ, զօդն լնու ջրով, – վասն զի հիւսիսոյ կողմն խաւարային է եւ գիջային, զի ոչ լոյս եւ ոչ ջերմութիւն արեգական հասանի անդ, եւ որք անտի շնչեն օդք՝ լի են խոնաւութեամբ, զամպսն լնուն ջրով, – սոյնպէս տրտմութիւնք լի են ջրով եւ մթացուցիչք խաւարով եւ լնուն զաչքս արտասուօք։ Եւ զոր օրինակ հարաւային հողմն լի է լուսով եւ ջերմութեամբ, եւ հողմն որ անտի շնչէ՝ պարզէ զօդն եւ ցամաքեցուցանէ եւ լուսաւոր գործէ, – սոյնպէս եւ խնդութիւն զամպ տրտմութեան փարատէ ի հոգոյն եւ լուսաւոր խնդութեամբ զհոգիս լնու։ Իսկ զհոգի մարդկան կապեալ լինի, շունչ ի մէջ կալով հոգոյն եւ մարմնոյն, եւ նա է կապ հոգոյն։ Եւ հոգին կապեալ է ի շունչն, եւ սակաւ ինչ թանձրագոյն քան զանօսրութիւն հոգոյն։ Եւ շունչն կապեալ է ընդ երակն եւ ընդ արիւնն. իսկ արիւնն կապեալ է ընդ մարմնոյն, եւ յայտ անտի է, յորժամ կամի ոք հեշտ սպանանել զմարդ՝ զերակն արձակէ, եւ ի պակասել արեանն՝ ընդ նմին եւ շունչն

Скачать книгу