1
Eduard Petrovich Berzin (1894–1938): Sovyet askeri ve gizli polisi (Çeka). (ç.n.)
2
Kruşçev tarafından SBKP XX. Kongresi’nde gündeme getirilen ve “Stalin Raporu” olarak bilinen eleştiriler. (ç.n.)
3
Kruşçev Ilımlılığı: Uluslararası İlişkiler literatüründe “Kruşçev Çözülmesi” olarak da adlandırılan, Stalin’in ölümünden sonra iktidara gelen Kruşçev döneminde (1953-1964) yaşanan kısmi özgürlük dönemi. (ç.n.)
4
OGPU (Halk Komiserleri Konseyi Birleşik Devlet Siyasi İdaresi): 1923-1934 arası faaliyet gösteren Sovyet gizli polis teşkilatı. Adı, 1934’te NKVD, 1954’te de KGB olacaktır. (ç.n.)
5
GULAG (Çalışma Kampları Yönetimi Baş İdaresi): Sovyet yönetiminin cezai çalışma kampları sistemi. Siyasi suçlu yaftasına maruz kalanların toplumdan soyutlanması için ihdas edilmiştir. (ç.n.)
6
Lavrentiy Pavlovich Beria (1899-1953): Gürcü asıllı Sovyet siyasetçi. Hem OGPU hem de onun yerine kurulan NKVD Sovyet Gizli Polis Teşkilatlarının başkanlığını yaptı. Stalin dönemi katliamlarının en büyük sorumlularından biri olarak tanınır. (ç.n.)
7
Nikita Sergeyeviç Kruşçev (1894-1971): Sovyet devlet adamı. Stalin’in ölümünden sonra Komünist Parti Birinci Sekreteri olarak Sovyetler Birliği’nin başına geçti; ancak, halef ve seleflerinin aksine, uyguladığı iç ve dış politikalardan hoşnut olmayan Politbüro tarafından, 1964’te görevden azledildi. (ç.n.)
8
Kara ağaç: Çınar benzeri, uzun ömürlü bir ağaç. (ç.n.)
9
Vatan Savaşı: 2. Dünya Savaşı. Sovyet döneminin etkisiyle 2. Dünya Savaşı, tüm Türk Cumhuriyetlerinde “Vatan Savaşı” olarak tanımlanmaktadır. (ç.n.)
10
Filipp İsayeviç Goloshchyokin: Bu görevi 1925-1933 yılları arasında yürüttü (ç.n)
11
Abay Kunanbay (1845-1904):Büyük şair ve düşünür. Modern Kazak düşüncesinin oluşumuna katkıda bulunan en önemli şahsiyetlerden biridir. (ç.n.)
12
Mahambet Ötemisulı (1804-1846): Kazak topraklarını istila etmeye başlayan Rus Çarlığı’na karşı halkı silahlı ayaklanmaya çağıran ilk Kazak ozanıdır. (ç.n.)
13
Darmen: Muhtar Avezov’un “Abay Yolu” romanının kahramanlarından biri. Mehmet Akif Ersoy’un Safahat’indeki Asım’ı andırır. Modern eğitim almış olmakla birlikte, kendi köklerinden kopmamış, vatanı ve milletini seven, dürüst ve çalışkan bir karakterdir. (ç.n.)
14
Fatima Gabitova’nın ilk eşi, Kazak Ceditçilerinden Bilal Suleyev (1893-1937)’dir. 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı’na katılan Kazak temsilcilerinden biri olan Suleyev, Sovyetler tarafından 1937 yılındaki aydın katliamları sırasında kurşuna dizilince, Fatima Hanım, ünlü şair ve yazar İlyas Jansügurov (1894-1938) ile evlendi. Ne var ki Jansügurov da 1938’de katledildi; bunun üzerine Muhtar Avezov (1897-1961) ile hayatını birleştirdi. Yazar, “Kazakların üç seçkin kişisi” derken, bu üç önemli aydını kastetmektedir. (ç.n).
15
Konsomol: SSCB Komünist Parti Gençlik Teşkilatı Genç Komünistler Birliği. (ç.n.)
16
SSCB döneminde, pasaportu olmayan köylü, şehirde ikamet edemiyordu. İkamet olmadan da iş bulmak ya da okumak mümkün değildi. (ç.n.)
17
Asan (Hasan) Ata: Asan Kaygı: 14.yy sonu-15.yy’ın ilk yarısında yaşamış ünlü ozan ve devlet adamı. (ç.n.)
18
Buhar Jırav (1693-1789): Kazakların sesi olarak ün salmış şair, “jırcı”. (ç.n.)
19
Leningrad: St. Petersburg’un Sovyet dönemindeki adı. (ç.n.)
20
Tulpar: Türk Mitolojisinde önemli bir yeri olan ve destanlara konu olan efsanevi uçan at. Gökyüzünden gelerek zor durumdaki insanlara yardım etmesinden dolayı kutsal kabul edilir. Tulpar kelimesine, Türkistan Türkleri’ninkiler başta olmak üzere birçok Türk lehçesinde rastlanır. Aynı zamanda Kazak bozkırlarından Altaylara, İdil-Ural’dan Kuzey Kafkasya’ya kadar pek çok Türk boyunun destanlarında, efsanelerinde canlı bir motif olarak yer alır. (ç.n.)
21
Kazakça da Yılkı (Jılkı) kelimesi, Türkiye Türkçesinde olduğu gibi başıboş bırakılmış at anlamında değil, safkan at anlamında kullanılmaktadır. (ç.n.)
22
Kuzey Kazakistan’daki Eneolitik devre ait (MÖ 4-3 bin) Botay kültürü yerleşmesi. Bu kültürün en önemli özelliği atın ilk kez evcilleştirilmesi ve at yetiştiriciliğinin önemli oluşudur. (ç.n.)
23
Külaş (Kulyaş) Bayseyitova (1912-1957): SSCB Halk Sanatçısı ünvanını kazanan ünlü Kazak opera sanatçısı. (ç.n.)
24
Rusça “infanteri general”, “süvari general” anlamına gelen “tamgeneral”, günümüzde orgeneral rütbesine tekabül etmektedir. (ç.n.)
