LITMIR.BIZ

4

Kemal’in kitap şeklinde basılan ilk eseri kalemi Devr-i İstilâ risalesidir. Bu risaleyi 1282 senesi Ramazan ayının onuncu gecesi (26 ocak 1866) alâtarikul-imlâ (söyleyerek) bana yazdırmış idi.

Hiç tashih görmeden bir sene sonra hatta kendi reyi hilafına olarak 83 senesi Ramazan ayında (Ocak 1867) Tasviriefkâr tefrikasına dercettiren de ben idim.

Kemal’in büyüklüğünün idrake işte bu risalesi sebep olmuştu. Kâğıdı kalemi elime alıp da makaleyi “Vaktaki mukaddema iklim-i Arap’tan zuhur ile az müddet için nur-i seher gibi alâka münteşir olan firka-i İslâmiye…” sözleriyle takrire başladığında ben, imlaya bedel hayran hayran yüzüne bakmış idim.

Bunun üzerine: “Niçin yazmıyorsun?” sualinde bulunduğundan “Ömrümde vaktaki ile başlar bir ibareye tesadüf etmediğinden bir şey rivayet ediyorsun zannettim.” cevabını vermiş idim. O güldükçe gönüllere bir sefa-yi cavidanî bahşeden baygın gözleriyle yüzüme bakarak bir ibtisam-ı müşfikane ile “Yaz bakayım! Sonra öğrenirsin.” demiş idi. Binaenaleyh tarih-i Osmaniye vakayi-i âdiyesine kadar ihata-i külliyesi olan sahib-i dehâ gece saat üçten ona kadar (= 16.30-3.30) hatta kâh mutadı olduğu üzere gezinerek ve kâh ef’alini tasvir ettiği salâtîn-i âliyyeye müteallik mazbutu olan fıkarat-ı tarihiyyeyi nakleyleyerek risaleyi kamilen imla eyledi.

5

Kemal’in bu hayat devresi ve İbret gazetesindeki yazıları hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler şu kitaba müracaat edebilirler: Mustafa Nihat Özön, Namık Kemal ve İbret Gazetesi 1938, Remzi Kitabevi.

6

Bu piyesin ilk adı Râzdil iken, basılmasına izin alınmak üzere Maarif Nezareti’ne verildiği zaman bu isimdeki sır ve gönül anlamlarından kuşkulanmışlar ve ismi, kahramanlarından birinin adı olan Gülnihal’e çevirmişlerdir. Bundan başka içinden bazı kısımlar da çıkartılmış olduğundan Kemal, “… Beni neşrettiğime ve belki yazdığıma pişman eyled.” der.

7

Kemal’in Magosa hayatı için Akif Bey piyesinin önsözünde bilgi verilmiştir.

8

Havas ve mezayadan: Hassalar ve meziyetlerden.

9

Bait: Uzak.

10

Tasvir-i necdet: Başkalarının yapamayacağı şekildeki kahramanlık tasviri.

11

İstihkar-ı mevt: Ölüm hakir görülme.

12

Havas-ı hamaset: Yaratılıştaki kahramanlık hassaları.

13

Recüliyet: Erkeklik.

14

Secayâ: İralar, karakterler.

15

İb’adımızdan: Uzaklaştırılmamızdan.

16

Cülus: Osmanlı tarihinde yeni padişah olan kimsenin ilk defa tahta oturması, tahta çıkma.

17

Ahd-i Murat hanide: V. Murat’ın hükümdarlık zamanında.

18

Lâakal: En az.