LITMIR.BIZ

Скачать книгу

      Мен шу Аҳмад деган исмга боғлиқман, сен ўзи кимсан, деб сўрасалар, Аҳмадман, дейман.

      Қаерда неки иш қилсам, яхшиси ҳам, ёмони ҳам исмимга ўтади: Аҳмад ундоқ қилибди, Аҳмад бундоқ қилибди. Баъзи пайтлари эса одамлар менинг кимлигимни эмас, фақат Аҳмад деган исмнигина биладигандек, уларга ўзим эмас, фақат исмим керакдек, исмим менга тегишли ҳамма яхшию ёмон томонларни эгаллаб, ўзимга ҳеч нарса қолмаётгандек туюлади.

      Менинг эса дўстларим каби Солиҳ, Олим, Хуршид, Мурод бўлгим келади, кимсан, деб сўрашса, Солиҳман, Олимман, Хуршидман, Муродман – Дўстман деб айтишни истайман.

      Наҳотки, умрим битта исмга боғланиб ўтиб кетади, деб эзиламан. Доим мен исмимга қарамман, аммо исмим биргина менга нисба эмас, у мендан бошқа одамларни ҳам ўзига қаратган. Бу исм мендан олдин ҳам бор эди, мендан кейин ҳам бўлаверади, одамлар менинг бор-йўқлигимга қарамай, болаларига Аҳмад деб исм қўяверадилар.

      Бир куни дўппимни мундоқ бошдан олиб қўйиб, ўйлай бошладим: волидаи муҳтарама заминда яна қанча Аҳмад бор? Ўзбеклар билан бирга тожик, қозоқ, туркман, озарбайжон, қирғиз, қорақалпоқ, уйғур, татар, бошқирд, авар, дарғин, қалмиқ каби мамлакатимиздаги бошқа миллатларда ҳам Аҳмад деган қардошлар бисёр экан. Ахир, Ақмат, Ахмет, Амет, Амит, Амаджон деганларнинг бари битта – Аҳмад-да!

      Хаёлан мамлакатлар сарҳадларидан ошиб, ўйлай бошласам, ер юзининг ҳамма мавзеларига Аҳмад деганлар сочилиб кетган экан.

      Дунёда шунча кўп Аҳмад борлигидан кўнглим анча таскин топди.

      Бирданига уларни кўргим келиб қолди. Йўқ, мамлакатма-мамлакат кезиб саёҳатга чиқмадим. Шу турган жойимдан Асқартоғнинг тепасига чиқиб, жумла-жаҳоннинг ҳамма мавзеларига товушимни етказиб: «Ҳой Аҳмад!» – деб бир наъра қилган эдим, Аҳмад деганнинг бари, лаббай, деб чопиб келди.

      Ўҳ-ҳў, шунча кўп аҳмадлар йиғилдики, Асқартоғнинг теграсига одам сиғмай кетди: қўлимни пешанамга қўйиб, ҳарчанд тикиламан, аҳмадларнинг адоғи кўринмайди! Оқ танли, сариқ танли, қора танли, қизил танли, бир хилларининг узоқ йўлда чопиб келганидан, афт-ангорини чанг босиб, қанақа танли эканини ҳам билиб бўлмайди.

      Одам исмининг оҳанрабоси шунчалар зўр эканми, озодлик деб ҳибсга тушган нечов-нечов аҳмадлар чақириғимни эшитгач, кишанларни синдириб, турмаларни йиқиб, йўлдаги мамлакатларнинг чегараларини бузиб етиб келибдилар; ошини ошаб, ёшини яшаб, оёқдан мадори кетган кўп қарриқурри аҳмадлари узрларини етказишни навқирон аҳмадларга қайта-қайта тайинлаб қолибдилар; мишиғини эплолмайдиган жужуқ, чурвақа аҳмадчалар ўз миллати тилида: «Манам бойаман» (масалан, форсчаси: «Манам мейавам»), деб йиғлаб эргашган экан, уларни катта аҳмадлар: «У ёқдан сенларга шунақа ҳуштак олиб келамизки, пуфласанглар, отларинг чалинади», деб аврабдилар; Эрону Ироқда аҳмадлар бир-бири билан урушиб ётган экан, чақириғим етиб боргач, қуролларини ташлаб, бирга, униси йиқилса – буниси турғизиб, буниси йиқилса – униси турғизиб чопаверибдилар.

      Мен Суринам деган мамлакатни Африкада деб юрсам, у Америкада бўлиб, ўша тупканинг тагида ҳам аҳмадлардан бор экан. Уругвай, Парагвай деган мамлакатлардан ҳам талай аҳмадлар келди. Аҳмадлар у ёқларда нима қилиб юрибди, деб ҳайрон бўлсам, уларнинг ота-боболари аввал Африкадан Андалузияга, у ердан Лотин Америкасига улоқиб бориб, ўша ерларда муқим туриб қолган экан. Кўп аҳмадлар тирикчилик ғамида Европада ҳам тентиб юрган эканлар, шулар ҳам сармоядорларнинг ишдан бўшатиб юборишларидан қўрқмай (у ёқларда мусофирларга бундан оғирроқ жазоларни ҳам тап тортмай қўллайверишади), ҳамма нарсани шу ҳолича ташлаб келаверибдилар.

      Ҳа-я, Европа, Америка, Африкада Амадео, Амадей, Амаду деганлар ҳам йўлга отланишган экан, аҳмадлар фақат «Аҳмад» исмли одамларни чақирди, деб йўлдан қайтаришибди. «Бекор қилибсизлар, исми анча уйқаш экан, келишса бўларди», деб афсусландим.

      Лекин кунчиқар мамлакати – Япониядан бир Ямато деган одам, қулоғи сал чатоқроқ эшитар эканми, «Амат-о!», деб чақиряпти» деб ўйлаб, келаверибди, бунга қувондим.

      Бизнинг Ғазирада ҳам Аҳмад деган подачи бир қўшнимиз бор эди, қарасам, шу ҳам юрибди. «Ҳў, Аҳмад ака, қишлоқнинг подасини беэга қолдирдингизми?», деб ташвишлансам, у: «Шу пайтда пода кўзга кўринадими!» – дейди…

      Хуллас, жумла-жаҳоннинг минг туман, миллион-миллион аҳмадлари1 бир жойга жам бўлди.

      Кел-э, бу дунёда мендан ҳам бир хайрли иш қолсин, деб ўйладим-да, адашларимга қараб: «Бир-бирларинг билан танишиб олинглар», дедим. Бу гапимни ўзимизнинг мамлакат аҳмадлари ҳамма хорижий аҳмадларга таржима қилиб бердилар – ялпи таълимнинг кучи шунда билинди.

      Танишиш маросими, яширмаслик керак, бир оз кулгига ҳам сабаб бўлди, чунки қайси адашим кимга: «Менинг исмим – Аҳмад», деса униси: «Мен ҳам Аҳмадман», дейди, сўраган Аҳмад: «Ҳазиллашманг», деб кулиб юборади.

      Турфа миллат, турфа тилли, турфа шамойилли аҳмадлар дунёда шунча кўп Аҳмад борлигини бунгача ўйлаб хам кўришмаган экан, аввалига ишонмадилар, кейин эса роса қувондилар. «Шунча вақтдан бери бир-биримиздан бехабар юраверган экаимиз-да», деб ўкинганлари ҳам бўлди.

      Кейин Аҳмадлар бир-бирларидан ҳол-аҳвол сўрашга тушдилар; миллатинг нима,

Скачать книгу