Чернобиль таваллоси - Светлана Алексиевич

Скачать книгу

қувонасан, билганингни қиласан.

      ─ Черковга кетдик, дуо ўқиб келамиз.

      ─ Кетишди… Онамнинг қабридан бир сиқим тупроқ олиб, халтачага тугиб қўйдим. “Кечир, сени ташлаб кетяпмиз”, дея қабр олдида тиз чўкдим. Кечаси қабрга бордим, қўрққаним йўқ. Одамлар уйларига ўз фамилияларини ёзишарди. Ёғочларга, тўсинларга. Асфальт устига.

      ─ Аскарлар итларни ўлдирардилар. Отиб ташлардилар. Пах-пах! Ўшандан буён тирик жоннинг қичқириғига чидай олмайман.

      ─ Мен бу ерда бригадирлик қилардим. Қирқ беш йил… Одамларга ичим ачирди… Биз Москвадаги кўргазмага зиғир олиб борардик, колхозимиздан юборишарди. У ердан кўкрак белгиси ва алвон ёрлиқ олиб келганман. Бу ерда менга “Василий Николаевич… Ўзимизнинг Николаевич…” деб ҳурмат билан муомала қиладилар. Янги жойда ким бўламан? Мункайган бир қари чол. Бу ерда ўладиган бўлсам, аёллар менга сув келтирадилар, уйимни иситадилар. Одамларга раҳм қилганман… Кечқурун хотинлар ишдан қайтаётиб, қўшиқ айтардилар, мен эса биламанки, улар меҳнатлари учун ҳеч вақо олмайдилар. Меҳнат кунига бир чизиқча билан қайд этилади, холос. Улар эса қўшиқ куйлашади. ─ Бизда қишлоқ одамлари биргаликда, бир дунё бўлиб яшайдилар. ─ Туш кўрдим, у пайтда шаҳарда, ўғлимникида эдим. Туш… Ўлимни кутяпман, пойлаб турибман. Ва ўғилларимга тайинлаяпман: “Мени ўзимизнинг қабристонга олиб боринглар, тобутимни беш дақиқага бўлса ҳам, жонажон кулбамиз олдида тўхтатинглар”. Ва ўғилларим мени у ёққа кўтариб бораётганини юқоридан кўряпман… ─ Майли, бу ер заҳарланган, радиацияси бор, лекин бу – менинг ватаним. Биз бошқа ҳеч ерда керак эмасмиз. Ҳатто қуш ҳам ўз инини азиз деб билади. ─ Охиригача айтаман… Ўғлимникида, еттинчи қаватда яшайман, дераза олдига келиб, пастга қарайман ва чўқинаман. Гўё от кишнашини эшитгандай бўламан. Хўроз қичқиради… Ва кўнглим тўлиб кетади… Гоҳо ҳовлимиз тушимга киради: сигирни боғлайман ва соғаман, соғавераман… Уйғониб кетаман… Ўрнимдан тургим келмайди. Ҳали ўша ердаман. Гоҳ бу ерда, гоҳ у ерда.

      ─ Кундузи янги жойда яшаймиз, оқшом ватанимиздамиз. Тушимизда.

      ─ Қишда тун узун бўлади, ўтириб гоҳида санай бошлаймиз: кимлар ўлди? Шаҳарда асабийлик ва руҳий парокандаликдан кўплар ўлди, қирқ-эллик ёшлилар ўлиб кетди – бу ўладиган ёшми? Биз эса яшаяпмиз. Ҳар куни ибодат қиламиз, Худодан сўраймиз – фақат соғлиқ бергин, деймиз.

      ─ Айтганларидек: қаерда туғилсанг – ўша ерда азизсан.

      ─ Чолим икки ой ётди… Жим ётди, гапларимга ҳам жавоб бермади. Мендан хафа бўлгандай эди. Ҳовлини айланиб, қайтиб кираман ва “Чол, қалайсан?” дейман. Овозимни эшитиб, нигоҳини бурса, енгиллашаман. Ётаверсин эди, жим ётса ҳам, уйда борлигининг ўзи катта гап эди. Инсон вафот этаётганда, йиғлаш мумкин эмас. Ўлимини тўссанг, қийналади. Мен шкафдан шамни олиб, қўлига тутдим. У шамни ушлади ва нафас олди… Кўрдим, кўзлари хиралашяпти… Йиғламадим… Бир нарсани ўтиндим: “У дунёга борганингда, қизчамизга ва онамга салом айт”. Бирга бўлишимизни илтижо қилгандим… Айримлар худодан сўраб олади, аммо у менга ўлим бермаяпти. Яшаяпман.

      ─ Мен эса ўлишдан қўрқмайман. Дунёга ҳамма бир

Скачать книгу