LITMIR.BIZ

Скачать книгу

Миёнхўжа амакининг асосий тиргаги ўғли Фатхуллохон эди – кўнчи бойиганини қўшниси билмас, у магазинга кириб олиб, сичқондек ташиди. Магазин ва участкада одам ишлатиш бир-бирига ҳамоҳанг келди – ўз ишига пишиқ бўлиб, юзимнинг қаттиқлиги жонимнинг ҳузури бўлди. Фатхуллохон отаси ўргатгандай илжайиб, кулимсираб турарди. Ўз фойдасини ўйлаш ҳам бойиш йўлида жуда қўл келди – «ема, ичма, бўл бахил, бой бўлмасанг мен кафил» қабилида иш тутди. Пул чиқадиган жойда Фатхуллохон бўзрайиб тураверарди, пулни кўрса, сичқонни пойлаган мушукдек қотиб қоларди. Фойда чиқмайдиган жойда бировга едирмас, ичирмас, нафи тегадиган кишиларгагина дастурхон ёзарди.

      1966 йилги зилзила катта мусибат бўлди. Миёнхўжа амакининг фикрича, 37-йилу 41-йилларда Тошкент фарзандлари тутдай тўкилди, 1966 йилга келиб, тошкентликларнинг томи босди. Бу катта фожиа эканини ҳар ким ҳар хил гапирарди, аммо нодўст, димоғдор шахслар зилзилани, «арзимаган нарса», дейишга ҳам боришди. Тожик заминининг Ҳисор томонларида Шарора қишлоғини ер ютиб, устини Қабристон деб эълон қилдилар. Марказдан биронта катта мансабдор шахс келиб, бу ерда бош кийимини олиб, таъзия билдирмади. Ваҳоланки, Арманистон зилзиласига ҳовлиқиб келдилар, бутун дунёдан ёрдам сўрадилар. Бу ажратилиш, камситишлар дилни эзмайдими?

      Қадимий Тошкент (милоддан аввал ва X асрда «Чоч», араблар, «Шош», кейинчалик Темурийлар «Тошканд» деб атаганлар) ўз қиёфасини тамоман ўзгартирди; равон ва чароғон кўчалар, ер ости поезди – метро, қулай солинган уй-жой бинолари, ҳашаматли санъат саройлари… бу яхши. Аммо шаҳар атрофидаги боғлар – юз йиллик ёнғоғу тутларни қўпориб ташлаб, ўрнига юзларча бир-биридан айириб бўлмайдиган қути-уйлар солиб ташлагани, ариқлар, оқар сувларнинг йўқ қилингани, серфайз маҳаллаю ҳовлиларнинг барбод этилгани ёмон бўлди! Миноралар, Бекларбеги мадрасаси, Шайхонтоҳур дарбозаси, Юнусхўжа қалъаю қўрғонларининг бузиб ташлангани ваҳшийликдан бошқа нарса эмас! «…Бимолид Чочи камонро ба даст, ба чарми гавази андар овард шаст»2, деган Фирдавсий. Шаҳардаги Чорсу бозори ва бошқа тарихий обидаларнинг йўқолишида маълум шахсларни айблаб бўлмайди, чунки муаззам мамлакатнинг бошқа ерларида ҳам шундай номақбул ишлар қилинган. Ойболта ушлаган жаллоднинг қўли ушланмаса Регистон ҳам, Бухоро мадрасаларию Минораи Калон ҳам Афросиёб вайроналарига ўхшаб қоларди…

      Фатхуллохўжа трест бошлиқлари, база ва омбор мудирларининг сўкиш ва турткилашларига ҳам миқ этмай чидаб тура олар, чунки бу соҳада пул деган нарса ҳоким! Пул топмас зиёлинамо кишиларни ёмон кўрар, улар билан алоқа қилмас, «чўнтаги қуруқ муллалар…» дерди. Ҳатто бир куни база мудири билан Фатхуллохўжа ўртасида қисқагина тўқнашув бўлиб, бу воқеа мудир хонасида ўтди. База бошлиғи бўғиларди:

      – Гапирсангиз-чи ахир, ўртоқ Миёнхў-жа-ев! Нега бундай қилдингиз? Яшириб сотгани уялмадингизми?! Бундан уч кун аввал бир машина камёб молларни уйингизга туширибсиз! Бу, жиноят-ку! Сотиб юбордик, деганингиз ёлғон! Кимга сотдингиз?

      Ғўладан келган Фатхуллохон миқ этмай тураверди.

      – Жон оғайни, бир нима денг

Скачать книгу