Грузия муваффақиятга қандай эришди - Лариса Буракова

Скачать книгу

олмайди.

      Россия ҳукумати Грузия иқтисодиёти Россияга қарам бўлмаслиги учун қўлидан келган барча ишни қилди: газ нархини кескин оширди, грузин виноси ва минерал сувига эмбарго қўйди, савдо, транспорт ва почта алоқасини чеклади, Грузия фуқароларига виза беришни бекор қилди, грузин фуқароларини Россиядан чиқариб юборди; грузинларга қарши ташвиқот кампаниясини авж олдирди; ҳарбий ва дипломатик босим ўтказди, уруш олиб борди ва мамлакатнинг бешдан бир қисмини босиб олди.

      Бу чоралар натижаси ўлароқ, савдо алоқалари жадаллигининг кескин тушиб кетгани ҳайратланарли эмас. Грузиянинг умумий экспорт ҳажмидаги Россиянинг улуши 2005 йилда 17,8 фоизни ташкил этган бўлса, мазкур кўрсаткич 2009 йилда 1,6 фоизгача тушиб кетди. Грузиянинг умумий импорт ҳажмидаги Россиянинг улуши 2005 йилда 15,4 фоизни ташкил этган бўлса, 2009 йилда 6,6 фоизни ташкил этди.

      Россия билан савдо алоқаларининг қисқаришидан Грузия зарар кўрдими? Албатта, бусиз мумкин эмас. Лекин 2003 йилдан 2010 йилгача бўлган даврда Грузия ЯИМ ҳажми 49,3 фоизга кўпайган бўлса, Россияда – мамлакат анъанавий экспорт маҳсулотларининг ҳаддан ташқари қимматлигига қарамай – мазкур кўрсаткич 34,8 фоизни ташкил этди.

      Грузия ташқи савдоси таркибида Россиянинг солиштирма ҳажми (фоиз ҳисобида). Манба: Грузиянинг External Trade Статистика хизматлари офиси (www.geostat.ge/index. php?action=page&p_id=137&lang=eng) маълумотлари бўйи ча ҳисобланган.

      6. Грузиянинг ўзида ишлаб чиқариш мавжуд эмас, ташқи савдога фақатгина темир-терсак чиқарилади.

      Ислоҳотлар бошлангунгача бўлган даврда қора металл ҳақиқатан ҳам экспорт қилинадиган маҳсулотлар рўйхатида етакчилик қилган эди – 2004 йилгача бўлган даврда темир-терсакнинг экспорт ҳажмидаги улуши 14,8 фоизга тўғри келган, металлқотишмалар эса учинчи ўринни эгаллаганди (6,6 фоиз). Лекин кейин вазият ўзгарди. 2010 йилда грузин экспортининг 16,7 фоизини металл-қотишмалар (экспортнинг етакчи тармоғи) ташкил этган бўлса, қора металл улуши 6,9 фоизга тушиб кетди. Азотли ўғитлар (2010 йилда 4,6 фоиз) ва мис концентратлари (2010 йилда 4,5 фоиз) доимий равишда ўнта энг асосий экспорт маҳсулоти сафидан ўрин олиб келмоқда. Ташқи савдо учун тўсиқларнинг камлиги туфайли 2005 йилдан бошлаб автомобиллар қайта экспорти (2010 йилда 14,4 фоиз) жадал суръатлар билан ривожлана бошлади. Грузия 2006 йилдан бошлаб электр энергиясининг нетто-экспортчисига айланди, 2010 йилга келиб эса хорижга электр энергияси сотишдан келиб тушган фойдалар (36,5 миллион доллар) вино экспортидан олинадиган фойдалар (39,3 миллион доллар) билан деярли бир даражага чиқди.

      7. Агарда давлат харажатлари ва бюджет камомади ортиб борадиган бўлса, демак, бу либерал ислоҳотлар эмас.

      Албатта, давлат харажатлари ва бюджет камомадининг ортиб бориши ҳамда ишончли молиявий сиёсат ўзаро мос келмайди. Лекин ўз базавий функцияларини бажариши учун давлат қанчадир миқдордаги ресурсларга эга бўлиши керак. Мазкур ресурсларнинг оптимал даражасини қандай аниқлаш мумкин? Масалан, бюджет юкламасининг Грузиядаги ҳақиқий қийматини бошқа мамлакатлар билан солиштириш орқали буни амалга

Скачать книгу