ТОП просматриваемых книг сайта:
Səməd Vurğun xatirələrdə. Коллектив авторов
Читать онлайн.Название Səməd Vurğun xatirələrdə
Год выпуска 0
isbn 978-995-255-743-5
Автор произведения Коллектив авторов
Серия Xatirə ədəbiyyatı
Издательство Hadaf Neshrleri
Kitaba daxil edilən bəzi xatirələrdə ixtisarlara da yol verilmişdir. Onlar bu kitabın həcm imkanları ilə bağlı aparılmışdır. Xatırladaq ki, S.Vurğun haqqında xatirələr həm sayca çoxdur, həm də həcmləri böyükdür. Onları bir kitaba yerləşdirmək heç cür mümkün deyil.
Zaman bəzi hadisələrin, tarixlərin izini yaddaşlardan itirə – unutdura, yaxud dəyişə bilir. Belə hallara kitabdakı xatirələrdə də təsadüf edilə bilər və onları bizlərə bildirəcək oxuculara əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildiririk.
Kitabın ərsəyə gəlməsində bizə yardımçı olmuş S.Vurğun ev-muzeyinin baş mühafizi Xanım Şadlinskayaya, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşları Xatirə Mahmudova və Rəna Əhmədova, eləcə də Vüsal Salmanlıya dərin təşəkkürümü bildirirəm.
Aslan Salmansoy,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Heydər Əliyev
“Onun o çıxışı qulağımda bugünkü kimi səslənir”…
… Biz gənclər vaxtilə Səməd Vurğunu sadəcə olaraq görməkdən özümüzü xoşbəxt hesab edirdik. Biz özümüzü xoşbəxt hesab edirdik ki, Səməd Vurğunu haradasa gördük, dinlədik, eşitdik. Biz o illərdə bax, belə yaşamışdıq…
Xatirimdədir, 1952-ci ildə Opera və Balet Teatrının binasında Azərbaycan ziyalılarının iclası keçirilirdi. Azərbaycanın o vaxtkı rəhbəri də ziyalılara çox təzyiq edirdi. Səməd Vurğuna söz verildi. Onun o çıxışı qulağımda bugünkü kimi səslənir. Səməd Vurğuna söz veriləndə salona toplaşanlar onu çox böyük hərarətlə qarşıladılar. Səməd Vurğun çox dərin məzmunlu və həyəcanlı bir nitq söylədi. Həmin nitq yəqin, haradasa dərc olunub və onu oxuyanlar bunları bilirlər. Onun o nitqi də məhz Azərbaycanın ədəbiyyatına, mədəniyyətinə, ziyalılarına aid qayğılarla dolu idi. O vaxt ona iki-üç dəfə replika verdilər, amma Səməd Vurğun heç bir dəfə də əyilmədi, sınmadı, iradəsini itirmədi, öz nitqini mərdi-mərdanə, böyük iftixar hissi ilə başa çatdırdı.
Səməd Vurğun o vaxt bizim hamımız üçün nümunə – xalqına, millətinə, ölkəsinə, vətəninə sədaqətlikdə nümunə idi. Səməd Vurğun Azərbaycanı, öz xalqını, öz dilini nə qədər sevirdi! Bunları hər dəfə yada saldıqca insan coşur, həyəcanlanır. Səməd Vurğun əgər bu günləri – Azərbaycanın müstəqilliyini, azadlığını görmədisə də, onun ruhu bu gün bizimlədir. Mən hesab edirəm, onun ruhu bu gün həddindən artıq şaddır ki, Azərbaycan xalqı azaddır, sərbəstdir və Azərbaycan Respublikası müstəqildir.
Xalq şairi Səməd Vurğunun 90 illik yubileyinə həsr edilmiş gecədəki (7 mart 1997 – ci il )nitqindən götürülüb. H.Əliyev. Nitqləri, çıxışları, məruzələri, müsahibələri, bəyanatları. Elektron sənədlər toplusu, s.140.
Mir Cəfər Bağırov
“O, qatı millətçi kimi necə vardısa, görünür, elə də qalıb”…
1935-1939-cu illərdə xalq düşmənlərinin kütləvi ifşa edilməsi dövründə Səməd Vurğunun əleyhinə çoxlu ifadələr var idi. Əsərlərində böyük səhvlərin və nöqsanların olmasına baxmayaraq, istedadlı şair olduğuna görə yoldaş Stalinin sanksiyası onu cəza orqanlarının həbsindən xilas etdi. Bundan sonra bir neçə il keçdi və Səməd Vurğun belə bir xahişlə müraciət etdi: Hüseyn Cavid və Abbas Mirzə Şərifzadənin həbsdən azad olub geri dönmələrinin bir yolunu tapmaq olmazmı? Ondan ötəri ki, sonuncu, onun pyesində Xosrov rolunu oynayırdı. Yeri gəlmişkən Hüseyn Cavid və Abbas Mirzə Şərifzadə Müsavat partiyasının liderlərindən idilər. Bununla bağlı biz onu möhkəm tənqid etdik və xəbərdarlıq etdik ki, əgər biz onu keçmiş müəllimindən ayırmışıqsa, bu o demək deyil ki, o, bundan sui-istifadə etməlidir…
Millətçilik ruhu qoxuyan şeirlərindəki ciddi səhvlərə və yanlışlıqlara görə mən şəxsən onu tez-tez tənqid etmişəm… O, qatı millətçi kimi necə vardısa, görünür elə də qalıb və hər an keçmişə görə intiqam almağa hazırdır. Onun qatı müsavatçılar olan Hüseyn Cavid və Abbas Mirzə Şərifzadə kimi müəllimləri vardı…
M.C.Bağırovun Sov.İKP-nin Nəzarət Komitəsinə 1954-cü ildə yazdığı izahatdan götürülüb. “Azadlıq” q., 12 iyun 2014.
Mehdixan Vəkilov
“Məndən ötrü ən müqəddəs torpaq Azərbaycandır”…
(ixtisarla)
… Yeni açılan məktəbə axın başlamışdı, necə deyərlər, atını minən çapırdı… Mən ilk yoxlamadan sonra qəbul olundum… Səmədin balaca boyunu, zəif və cılız bədənini görən Firidunbəy onu imtahana buraxmaq istəmirdi. O, nənəmiz Ayişə xanıma (atamız təvazökarlıq edərək bir tərəfdə dayanmışdı) müraciət edərək, “Arvad! Bu uşağı lət basıb öldürür, belə cırtdan boyda uşaqdan müəllim çıxmaz, o, oxuya bilməz, həm də iki qardaşı birdən qəbul etmək düz çıxmaz”, – deyə rədd edirdi. Yazıq nənəmiz isə: “Firidunbəy! Üzüm ayaqlarının altına, mənə yazığın gəlsin, o, mənim nəvəmdir, anadan yetim qaldığına görə, bir də kasıblıqdan bu günə düşüb, Badsəba xanım bu yetimlərin vəziyyətini yaxşı bilir”, – deyə yalvarırdı. Firidunbəy heç bir güzəştə getmək istəmirdi. Birdən, “Eh! Firidunbəy, hardan biləsən ki, bu ürəkdə nə var?!” – deyən bir uşaq səsi eşidildi. Firidunbəy cəld döndü, nənəsinin ətəyindən tutub dayanan “xəstə uşaq” onun üzünə, gözlərinin içinə baxırdı. Bu səs Səmədin səsi idi.
Firidunbəy fikrə getdi, ətrafı tam sükut bürümüşdü. O, birdən İbrahim Əfəndi Qayıbzadəyə “bir yoxla görək”, – dedi.
O zamanlar bir ənənə olaraq əvvəlcə Qurandan bir surə oxudurdular.
İbrahim Əfəndi “Əmma” surəsini açdı və Səmədə dedi ki, oxu. Səməd o surəni oxumadı. Quranın ortasından haranı isə açdı və bir-iki sətir oxuduqdan sonra kitabı örtüb, gözünü yumdu, qalan ayənin dalısını gözəl səslə əzbərdən oxumağa başladı. Hamı heyrət içində dərin sükuta dalıb, onu uzun müddət dinləməyə başladı. Sükutu Firidunbəy pozdu. O, Səmədə yaxınlaşaraq, əlini onun çiyninə qoydu və dedi: “Bu ki, od parçasıymış!”.
Səməd, demək olar ki, Quranı əzbər bilirdi. O, kənddə molla yanında da oxumuşdu. Səmədin cürəti və heyrətamiz hafizəsi Firidunbəyi “məğlub” etdi. Səməd sonrakı imtahanları da müvəffəqiyyətlə verib, seminariyaya qəbul edildi…
Səməd seminariyada oxuduğu zaman türk şair və ədiblərindən Tofiq Fikrəti, Məhməd Əmini, Yurdaqulu, Rza Tofiqi, Əbdülhəq Hamidi və başqalarını həvəslə