ТОП просматриваемых книг сайта:
Şiirler, Karasözler. Абай Кунанбаев
Читать онлайн.Название Şiirler, Karasözler
Год выпуска 0
isbn
Автор произведения Абай Кунанбаев
Издательство Elips Kitap
ŞİİRLER, KARA SÖZLER
Abay’ın 175’inci yılına armağan
ABAY HAKKINDA SÖYLENENLER
Nursultan A. NAZARBAYEV:
“Biz Abay’ı tanıtmakla Kazakistan’ı âleme tanıtacağız. Kazak halkını tanıtacağız. Abay, her zaman bizim ulusal şiarımız olmak zorundadır.”
Kasım J. TOKAYEV:
“Âlim, filozof, şair, münevver, ulusun yeni edebiyatının temellerini kurucu, çevirmen ve bestekâr olan Abay Kunanbayev’in ülke tarihinde sönmez bir iz bıraktığı şüphesizdir. Ulusun cibilliyeti, doğal yapısı, hayat tarzı, gündelik işleri, dünyaya bakış açısı, mizacı, canı, dini, maneviyatı, dili ve ruhu onun şiirleri ile nasihatlerinde yansımasını bulmuş, daha sonra ‘Abay âlemi’ denen eşsiz bir kavram olarak değerlendirilmiştir.”
Muhtar AUEZOV:
“Abay cesareti, Abay sesi, Abay hayatı, zamanın nefesi, halkın sesidir. Bugün o ses, bizim sesimize karışıp, yankılanarak, yeni bir dünya görüşüne dönüşüyor.”
Ahmet BAYTURSUNOV:
“Kazakların baş ozanı Abay Kunanbayev’dir. Kazaklar arasında, eski ya da yeni zamanlarda, bizim bildiğimiz ondan büyük ozan yok.”
SUNUŞ
Büyük bilge, şair, yazar, düşünür, eğitimci, bestekâr ve çevirmen Abay Kunanbayulı’nın hayatı ve edebî şahsiyeti üzerine yapılan çeşitli araştırmalar Alaş Orda Muhtariyeti döneminde başlamış ve zamanla artarak devam etmiştir. Abay araştırmaları, özellikle Kazakistan’ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra Kazakistan dışında Türkiye başta olmak üzere Türk dili konuşan ülkelerde büyük hız kazanmış ve eserleri Türk dillerine aktarılmıştır. Bu alanda uzun yıllar süren özverili çalışmalar neticesinde yüce şair Abay’ın kara sözleri ile bazı şiirleri de değerli dostumuz Zafer Kibar tarafından Türkiye Türkçesine aktarılmış, 2014 yılında Türk okuyuculara sunulmuştu. Ancak aradan geçen zaman zarfında baskıların tükenmiş olması sebebiyle Uluslararası Türk Akademisi olarak kuruluşumuzun 10’uncu ve bilge Abay’ın doğumunun 175’inci yılında bu eserleri yeniden yayımlamayı uygun bulduk. Yeni baskılara, ilk baskılarda yer alan şiirlerle kara sözlerin yanı sıra çevirmenin Türkiye Türkçesine sonradan aktardığı farklı şiirler de dâhil edilmiştir.
Usta şair ve yazar, az ve öz sözle derin anlamlı eserler vermiştir. Eserlerin çevirmeni tarafından her ne kadar sade bir üslupla yazıldığı belirtilse de Kazakların bile ilk okuyuşta kolay anlayamadıkları, hem sözü hem özü güçlü şiirlerle kara sözleri Türkiye Türkçesine çevirmenin kolay olmadığı muhakkaktır. Buna rağmen Abay mirasını aslına sadık kalmakla birlikte akıcı bir üslupla anlaşılması ve okunması kolay olacak bir biçimde çevirmeyi başaran Zafer Kibar’a teşekkür ederim.
Söz sanatının zirvelerinde, bilgi okyanusunun derinliklerinde bulunan büyük şahsiyet Abay, şiirleri ve kara sözlerinde genel olarak din ve ahlak, eğitim ve bilim, adalet ve dürüstlük, dostluk ve sevgi, iyi insani özellikler gibi konuları ele alır; insanları durmadan okumaya, öğrenmeye, yeni bilgiler edinmeye, düşünmeye, zihni açık tutmaya, gayretli olmaya, vatanı sevmeye, ana dile saygı duymaya, iyi insan olmaya davet eder. Öyleyse zekânın, eğitimin, bilginin, bilimin ön plana çıktığı çağdaş dünyada şüphesiz ki Abay’ın öğüt ve nasihatlerinden, dünya görüşünden edineceğimiz bilgi, alacağımız ibret derya gibidir.
Türk Dünyası’nın sönmeyen yıldızı Abay’ın eşsiz öğüt ve nasihatlerinin insanlığa ışık ve manevi güç kaynağı olması dileklerimle…
ÇEVİRMENİN ÖNSÖZÜ
Abay Kunanbayev’in eserlerini, tıpkı kendisinin yaptığı gibi, mümkün olduğunca sade bir üslup ile Türkiye Türkçesine aktararak bilgi ve beğenilerinize sunmaya çalıştım.
Bilgi dağarcığımıza binlerce merkezden yönelen doğru veya hileli bilgileri sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek ve ulusumuzu daha da yüceltecek hakikatlere ulaşabilmek için, büyük düşünürlerimizden Peyami Safa’nın deyişiyle “öncelikle kendi klasiklerimizi okumalıyız” diye düşündüğümden, bu çalışmayı yaptım. Bizim büyük klasiklerimizden biri de, hiç şüphe yok ki Abay’dır.
Abay’ın edebî mirası, ilk kez, 2002 yılının Mart ayında, Murat Muhtarulı Avezov’un Ankara’da yapacağı bir konuşma için hazırladığı metnin Türkçe yazımını kontrol ederken dikkatimi çekti. “Sen de bir kirpiş osı düniyege, ketigin tapda bar kalan” diyordu, Abay. Bu veciz sözden aldığım esinle, aşağıdaki şiiri yazmıştım.
Sesi yankılanıyor tarihin derinliklerinde,
Bak ne diyor, Abay Kunanbay milletime;
“Sen de bir kerpiçsin, bu dünyada,
Gediğini bul da, git yerleş oraya.”
Çağ kapandı, çağ açılıyor,
Fikrimde muammalar çırpınıyor,
Hangi yol hakikate gidiyor,
Hangi hakikat milletimi yüceltiyor?
Aklımız, kanatlı bir kerpiç gibi esrimekte,
Aydınların her biri, başka bir yöne çekmekte,
Gediğim nerede, Şanzelize yollarında bir taş mı,
Yoksa altın renkli bir kaya mıyım, Han Tengri’de?
Çalışmalarımda; Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Yardımcısı olarak görev yaptığım 2002–2003 yıllarında hazırlanması için uygun ortamı sağlamaktan kıvanç duyduğum ve değerli dostlarım Kenan Koç, Ayabek Bayniyazov ve Vehbi Başkapan üçlüsü tarafından çıkarılan “Kazakça-Türkçe Sözlük” yanı sıra, merhum eski kayın atam Ahmedi Iskakulı’nın yönetiminde 1970’li yıllarda hazırlanan 10 ciltlik “Kazakça Açıklamalı Sözlük” ile TDK’nin “Büyük Türkçe Sözlük”ünden faydalandım.
Bu eserler, ilk kez 2014 yılında, Kazakistan Cumhuriyeti’nin Saygıdeğer Ankara Büyükelçisi Canseyit K. Tüymebayev’in teklifi üzerine Türk Dünyası Kültür Başkenti Eskişehir’in Saygıdeğer Valisi Güngör Azim Tuna’nın onayı ile beşer bin adet bastırılmış ve dağıtılmıştır. Geçen zaman içinde kitaba erişmek isteyen ancak erişemeyen insanlar da olmuştur.
Ayrıca Nur-Sultan şehrinde faaliyet gösteren Uluslararası Tercüme Bürosu’nun talebi üzerine daha önce çevirdiğim şiirleri ve kara sözleri gözden geçirdim, bazılarını yeniden düzenledim. Daha önce ulaşamadığım için çevirmediğim pek çok şiir ile bir adet uzun şiirin de çevirisini yaparak bu kitaba ekleme fırsatı buldum.
Aslının şahaneliğine layık olması için büyük bir özveri ile çevirip yeniden yazdığım bu eseri değerlendirerek yayınlanmasına destek olan Uluslararası Türk Akademisi’ne ve Başkanı Saygıdeğer dostum Prof. Dr. Darhan Kıdırali Beyefendiye minnettarım.
Ülkemizin şair, yazar ve bilge insanlarına esin vermesi; okuyan herkesi Allah aşkı-insan sevgisi, merhamet ve adalet içinde aklıselim ile yaşamaya sevk etmesi dileklerimle…
ABAY (İBRAHIM)
Abay (İbrahim), Semey Bölgesi’ndeki Şınğıs (Cengiz) Dağı’nın eteklerinde, 1845 yılında dünyaya geldi. Abay’ın öz babası Kunanbay, atası Öskenbay, önceki atası Irğızbay’dır. Atalarının hepsi kadılık yapmış kişilerdir.
Abay on yaşına geldiğinde, babası O’nu, Semey şehrindeki Ahmet Rıza Medresesi’ne eğitime gönderdi. O dönemdeki bütün medreseler gibi, bu medrese de sadece dini eğitim veriyordu. Eğitim dili Arapça ve Farsça idi. Abay, bu medresede üç yıl eğitim aldı. Medresedeki eğitimi yanı sıra, kendi kendine Arapça, Farsça ve Çağatay dillerinde yazılmış masal, destan ve hikâyeleri de okuyordu.
Abay,