Скачать книгу

«De diligendo Deo» (Bernardus Claraevallensis. De diligendo Deo. 10 n. 28, 15 n. 39 // Opera. III. 143, 15–24; 153, 4-10): Heinrich Seuse. Das Buch der Wahrheit / kritisch herausgegeben von Loris Sturlese und Rddiger Blumrich. Hamburg: Meiner, 1993, S. 22–25.

      39

      Bernardus Claraevallensis. Super Cantica Canticorum. Sermo 31, n. 6 // Opera. I. 223, 3 sqq.

      40

      По словам Бернарда, мирское знание учит суете (scientia mundi, quae docet vanitatem), а плотское знание-сладострастию (scientia carnis, quae docet voluptatem). И лишь «наука святых» учит распинать себя во временной жизни и наслаждаться вечностью (scientia sanctorum, quae docet temporaliter cruciari et delectari in aeternum): Bernardus Claraevallensis. De diversis. Sermo 31, n. 4 // Opera. VI/1. Столь же критично выступает Бернард Клервосский против мирского и плотского знания в сочинении «Contra quaedam capitula errorum Abaelardi» (c. IV, 10, c. V, 12–13 // PL 182, 1062, 1063–1064). См. также: J. Ries. Das geistliche Leben in seinen Entwicklungsstufen nach der Lehre des hl. Bernhard. Freiburg i. Br., 1906, S. 1-16; St. Gilson. Die Mystik des heiligen Bernhard von Clairvaux. Wittlich, 1936, S. 251. Главное обвинение Бернарда в адрес мирского и плотского знания, объясняющее непримиримость его критики, заключается в том, что это знание не содержит в себе истины и не приводит к ней человека. См. Bernardus Claraevallensis. Super Cantica Canticorum. Sermo 33, n. 8 // Opera. I. 239, 19–22: ipsi vagi sunt, nulla stabiles certitudine veritatis, semper discentes, et numquam ad scientiam veritatispervenientes. Haec sponsa propterphilosophorum et haereticorum varia et vana dogmata.

      41

      Hor 521, 3—525, 12. См. также: M. Muckshoff. Der Einfluss des hl. Bonaventura auf die deutsche Theologie mit besonderer Berncksichtigung der Theologie und Mystik des seligen Heinrich Seuse // S. Bonaventura 1274–1974 / Hrsg. von J.G. Bougerol. Bd. 2. Grottaferrata, 1974, S. 256–258.

      42

      Фома Аквинский. Сумма теологии. Часть I. Вопрос 1. Раздел 1 // Фома Аквинский. Сумма теологии. Часть I. Вопросы 1-43. / Пер. с латинского С.И. Еремеева и А.А. Юдина. М., Киев, 2002, с. 4: «Ради спасения человеческого было необходимо, чтобы помимо знаний, предоставляемых философской наукой, основанной на человеческом разуме, существовало знание, основанное на откровении, исходящем от Бога».

      43

      Hor 525, 28-526, 3: Primus modus est carnalis, quem habent hi, in quibus abundat littera sine spiritu… Secundus modus est animalis, et est in his, qui simplici quidem oculo in actu scholastico ea, quae ad salutem necessaria sunt, quaerunt, verumtamen opera supererogationis facere et charismata aemulari meliora usquequaque negligunt.

      44

      Hor 526, 3–6.

      45

      Hor 526, 5–7.

      46

      M. Grabmann. Die Geschichte der scholastischen Methode. Bd. II. Freiburg i. Br., 1911, S. 106; J. Ries. Das geistliche Leben, S. 15 sqq.

      47

      Hor 547, 7.

      48

      Hor 546, 32.

      49

      Bernardus Claraevallensis. De consideratione. Liber V, n. 3 // Opera. III. 468, 22-25

      50

      Bernardus Claraevallensis. Super Cantica Canticorum. Sermo 36, n. 2 // Opera. II. 4, 21–24; Hor 526, 3-11.

      51

      Ibid. // Opera. II. 5, 7-10: Est autem, quod in se est, omnis scientia bona, quae tamen veritatesubnixasit;sed tu quicum timoreettremore tuam ipsiusoperarisalutempro temporis brevitate festinas, ea scire ampliuspriusque curato, quae senseris vinciniora saluti.

      52

      K. Ruh. Geschichte der abendlandischen Mystik. Bd. I: Die Grundlegung durch die Kirchenvater und die Monchstheologie des 12. Jahrhunderts. Mdnchen: Verlag C.H. Beck, 1990, S. 234.

      53

      Bernardus Claraevallensis. De diversis. Sermo 40, n. 1: Tu es enim magisteretdominus, cuius schola est in terris, cathedra in caelis; Ibid. Sermo 121 // Opera. VI/1. 398, 1 sq.: In schola Christi sumus, in qua duplici doctrina erudimur, quia aliudper seipsum ille unus et verus Magister docet. См. также: St. Gilson. Die Mystik des heiligen Bernhard von Clairvaux, S. 98, 104; U. Kopf Religiose Erfahrung in der Theologie Bernhards von Clairvaux (Beitrage zur historischen Theologie. Bd. 61). Tdbingen, 1980, S. 176.

      54

      Bernardus Claraevallensis. Dominica in Kalendis Novembris. I. 2 // Opera. V. 305, 7 sq. См. также: K. Ruh. Geschichte der abendlandischen Mystik. Bd. I, S. 234.

      55

      Генрих Сузо: Ph. Kaiser. Die Christozentrik der Philosophia spiritualis Heinrich Seuses // Heinrich Seuses Philosophia spiritualis. Quellen, Konzept, Formen und Rezeption. Tagung Eichstatt 2.-4. Oktober 1991 / Hrsg. von Rddiger Blumrich und Philipp Kaiser (Wissensliteratur im Mittelalter, Schriften des Sonderforschungsbereichs 226 Wflrzburg/Eichstatt, Band 17). Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1994, S. 111; Бернард Клервосский: Bernardus Claraevallensis. Super Cantica Canticorum. Sermo 43, n. 4 // Opera. II. 43, 4—27; M. Schmidt. Leiden und Weisheit in der christlichen Mystik des Mittelalters // Leiden und Weisheit in der Mystik / Hrsg. von B. Jaspert. Paderborn, 1992, S. 150; K. Ruh. Geschichte der abendlandischen Mystik. Bd. I, S. 235.

      56

      Bernardus Claraevallensis. In die Pentecostes. Sermo 2, n. 5 // Opera. V. 168, 18–21: In vita mea cognosces viam tuam, ut sicut ego paupertatis et oboedientiae, humilitatis et patientiae, caritatis et misericordiae indeclinabiles semitas tenui, sic et tu eisdem vestigiis incedas, non declinas addextram neque adsinistram. См. также: M. Diers. Bernhard von Clairvaux. Elitare Frommigkeit und begnadetes Wirken (Beitrage zur Geschichte der Philosophie und Theologie des Mittelalters, N.F., Band 34). Mtaster, 1991, S. 64 sq.

      57

      Bernardus Claraevallensis. In Septuagesima. Sermo 1, n. 1 // Opera. IV. 345, 11–16; Idem. In Quadragesima de Psalmo “Qui habitat”. Sermo 7, n. 6 // Opera.

Скачать книгу