LITMIR.BIZ

Скачать книгу

boğazından dartıb uzadıblar?

      Mən nə üçün gəldiyimi söylədim. Firkə getdi.

      – Bircə yer var, ora da ərizə veriblər. Sənə çətin olmazmı? Rəqibin od parçasıdır, universiteti yenicə qur tarıb.

      Anladım ki, professor mənim müsabiqədən keçə bilməyəcəyimdən ehtiyat edir. Doğrudan da, çətin idi. Dörd illik fasilə, müharibə, qanlı-qadalı illər və yenidən imtahan.

      Mənim tutulduğumu hiss etdi. Qayğılı gözlərində bir ilıqlıq duydum.

      – Yaxşı, ərizəni ver…

      Professor əvvəlcə mənimlə, sonra da Əzizə ilə görüşdü. Qız anladı ki, professor mənə "balaca" deyir. Gülümsündü. Onun baxışlarından hiss etdim ki, nə isə bir oyun çıxaracaq.

      – Balaca sənədlərini geri alır.

      – Niyə?

      – Deyəsən, qorxur.

      Professorun gözündən kölgə keçdi. Gözlərində təəssüf və məyusluq duydum.

      – Elə iş eləmə.

      Dinmədim. Birdən nə fikirləşdisə, qolumdan yapışıb kənara çəkdi. Onun sınayıcı və qayğıkeş baxışlarını üzümdə hiss etdim.

      – Direktorla danışmışam, bəlkə, sənə çörək talonu düzəltdim.

      Onu hiss etdim ki, yanaqlarım isindi. Bədənim buz kimi oldu, qulaqlarımın ucu alışıb-yandı…

      O gedəndən sonra Əzizə çənəmin altında dayanıb altdan-yuxarı üzümə baxdı. Gözlərində dəcəllik qığılcım ları oynadı və əlini əlinə vurub qəhqəhə ilə güldü: "Balacaya bax!"

      Sözün düzü, qızın belə rəftarı məni ürküdürdü. Elə bilirdim ki, mənə istehza edir, hər hərəkətimi, sözümü ələ salır. Bəlkə, elə, doğrudan da, bu ərköyün şəhərli qızı bu yolla məni qorxutmaq, meydandan qaçırıb özü tək qalmaq istəyirdi?

      Katibəyə yaxınlaşmaq istədim. Bunu sezən kimi sifəti birdən-birə dəyişdi. Zəhmli və amiranə bir görkəm aldı:

      – İmtahanlara bir yerdə hazırlaşacağıq. Harada olursan?

      Dinmədim. Onun xəbəri yox idi ki, mən hər gecə bir tanışın, ya da qohumun evində qalıram. İkinci dəfə onları narahat eləməyə üzüm gəlmirdi. Dünən gecə isə köhnə soldat kimi şinelə bürünüb vağzalda, taxtanın üstündə yatmışdım.

      – İstəyirsən, bizə gəl, anamla təkcə oluram.

      Üzünə necə baxdımsa, tutuldu. Deyəsən, gözləri nəmləndi.

      – Atam çoxdan ölüb, qardaşım da müharibədən qayıtmayıb. Neçə ildir xəbər-ətər yoxdur.

      Onun səsi titrədi. Özümün özümdən zəhləm getdi. Əvvəllər hər balaca titrəyişi, köks ötürməni duyar, qəlblərdən keçənləri baxışlardan oxuyardım. İndi isə qəlbanlamaz, dilbilməz bir kobuda çevrilmişdim. Deyəsən, müharibə bütün hislərimi qabalaşdırmışdı.

      – Yaxşı, istəyirsən, kitabxanada görüşək.

      Aralandıq.

      Şəhərə bir həftə bundan əvvəl gəlmişdim. Heç kəsə bir söz demədən. Xəbərsiz-ətərsiz. Acıq eləmişdim. Məni yandıran o idi ki, rayonumuzdakı müəllimlər institutunun direktoru özü xahiş etmiş, nazirlikdən əmrimi almış və məni yerimdən oynatdıqdan sonra köhnə dostumla üz-üzə gətirmişdi. Dalaşdım. Başqasının çörəyinə bais olmayacağımı söylədim. Elə həmin günü evə dəymədən, hirsli-hirsli, axşam qatarı ilə Bakıya yola düşdüm. Yaxşı ki, istiqrazım udmuşdu. Yoxsa yolpulu tapa bilməyib hövlümdən partlayardım.

      Poçta girdim. Evə teleqram vurdum ki, narahat olmasınlar, şəhərdəyəm. Bayıra çıxanda hiss etdim ki, başım hərlənir. Gözüm alacalandı. Yıxılmamaq üçün divara söykəndim. Başa düşdüm ki, dünən yediyimin üstündəyəm. Küçəyə çıxdım. Çörək dükanlarının birinin qarşısında addımlarımı yavaşıtdım. Küncdə dayanan enli kepkalı qarabığ oğlan bunu hiss etdi. Ehtiyatla, ətrafa boylana-boylana mənə yaxınlaşdı, saymazyana yanımdan ötdü, kiməsə eşitdirirmiş kimi astadan dilləndi:

      – Bir kilo əntiqə çörək var.

      – Neçəyədir?

      Dayandı. Paraşüt kimi qabarmış kepkasını gözünün üstündən geri elədi.

      – Lap ucuz. Sənə iyirmi beş manata.

      Əlimi cibimə atdım. Bilet üçün ayırdığım pula dəymədim. Qalanını çıxarıb oğlana verdim. Çörək qapqara idi. Adamın əlinə yapışırdı. Amma dadlı idi. Elə yoldaca üstündəki qırıqları yedim. Kim idi bu boyda şəhərdə məni tanıyan? Sahilə gəldim. Yorulmuşdum. Skamyaların birində oturdum. Qəzetdən süfrə saldım. İştaha ilə çörək yeməyə başladım.

      Xəzər payız şəfəqlərini sinəsində əks etdirərək quzu kimi mürgüləyirdi. Suların səthi qırçınlaşmışdı. Külək sahildən əsdiyindən bu qırçın ləpələr bir-birini qova-qova uzaqlara, sonsuz üfüqlərin ənginliklərinə qədər baş alıb gedirdi. Mavi sular sonsuzluqlara çevrildikcə insanın baxışlarını, qəlbini, fikrini belə özü ilə aparır, elə bil məngənədən çıxarıb genişliyə çəkirdi. Adam qollarını açıb sinədolusu nəfəs almaq istəyirdi.

      İndicə fərqinə vardım ki, Xəzərin suyu ağımsovdur, dərinliklərə getdikcə bozarır, bəzi yerlərdə isə axar çay suyu kimi durulur. Amma Qara dənizin suları tünd-maviyə çalırdı. Mərmilər, bombalar partladıqca daha da tündləşirdi. Bəlkə, onun da durulan vaxtı olurdu, amma mən bu dənizin sularını həmişə qaramtıl görmüşdüm. Üfüqlər çənli-çiskinli, dənizin özü isə qəzəbli və dalğalı olurdu. Bəlkə, o, hirsindən qaralırdı? Bəlkə də, sularda qərq olmuş matrosların paltarları dənizin sularını qara rəngə boyayırdı?

      Əvvəlcə çörəyin hamısını biroturuma yemək istədim. Sonra iradəmi ələ aldım, çörəyin qalanını kağıza büküb cibimə qoydum. Yadıma cəbhə yoldaşım Vəliyevin döyüşqabağı elədiyi zarafat düşdü. Yəqin, indi o, yanımda olsaydı: "Çörəyin hamısını ye, nə bilirsən nə olacaq?" – deyərdi. Krımskaya stanitsasının yanında vuruşurduq. Qamışlığı, sonra da axmaz suları keçib qarşıdakı təpələri tutmalıydıq. Beş nəfər idik. Rezin pantonlarla desant aparmalıydıq. Hamımıza üçgünlük yemək vermişdilər. Biz çörəyi üç yerə böldük. Yola düşməzdən əvvəl həmin günün payını yedik və qalanını saxladıq. Vəliyev doymamışdı. Gülə-gülə: "Gəlin hamısını yeyək, kim bilir bir azdan nə olacaq?" – dedi. Həmin gecə yaralandı. Biz onu qamışlıqdan çıxarıb arxaya, sahildəki tibb məntəqəsinə gətirdik. Ayrılarkən yarasının ağır olmasına baxmayaraq güldü: "Sizə demədimmi, gəlin çörəyin hamısını yeyək. İndi gördünüz?.."

      İmtahan mənim ən çox sevdiyim altı nömrəli auditoriyada başladı. İmtahan götürənlər çox idi. Professordan başqa, elmi hissədən, aspirantura şöbəsindən nümayəndə var idi. Başqa müəllimlər də iştirak edirdilər. İçəri girəndə hər şeyi unutdum. Elə bildim ki, bu saat zəng çalınacaq, tələbə yoldaşlarım səs-küylə içəri dolacaq və professor mühazirəyə başlayacaqdı. Gözümü gəzdirdim. Hər şey yerində idi. Pilləvarı stollar da, pəncərələrin qalın, qara örtükləri də, ön

Скачать книгу