ТОП просматриваемых книг сайта:
Ceyn Eyr. Шарлотта Бронте
Читать онлайн.Название Ceyn Eyr
Год выпуска 0
isbn 9789952243406
Автор произведения Шарлотта Бронте
Серия Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Издательство Altun Kitab
Yarım saat hələ keçməmiş beş oldu, dərs qurtardı, məktəbli qızlar yeməkxanaya getdilər. Bu vaxt cürət edib stuldan düşdüm. Lovudda çox işlər görməyi arzulayırdım: özümə dostlar tapmaq, ətrafdakıların hörmətini və məhəbbətini qazanmaq! İndisə budur, mən ləyaqəti tapdalanmış, rüsvay olunmuş halda qalmışam!
Ürəyimdən dəli bir ölüm istəyi keçdi. Bu zaman kimsə mənə yaxınlaşdı. Gələn miss Templ idi.
‒ Mən səni axtarıram, Ceyn Eyr, mən istəyirəm ki, sən mənim otağıma gələsən.
Ayağa durub müəlliməmin ardınca getdim. Onun otağında buxarı gur yanır və burada ürəyi isidən bir rahatlıq vardı. Miss Templ kresloya oturub məni özünə tərəf çəkdi:
‒ Hə, nə oldu? Sən, nəhayət, sakit oldun?
‒ Qorxuram ki, heç vaxt sakit olmayacam.
‒ Nəyə görə?
‒ Ona görə ki məni haqsız yerə günahlandırırdılar, indi siz, miss Templ və burda olanların hamısı belə hesab edəcək ki, mən pis qızam.
‒ Sən özünü necə aparacaqsansa, mənim balam, biz də o cür hesab edəcəyik. İndisə de görək, mister Broklhörstün sənin himayədarın adlandırdığı qadın kimdir?
‒ Bu, missis Riddir, dayımın arvadı. Dayım öləndən sonra onun himayəsində qaldım.
‒ Deməli, o səni öz istəyi ilə qızlığa götürməyib?
‒ Xeyr, missis Templ, qulluqçulardan eşitmişdim ki, guya dayım ölüm ayağında mənə həmişə qayğı göstərəcəyi ilə bağlı onun vədini alıb.
‒ Qulaq as, Ceyn, nəyi xatırlayırsan, dəqiq-dürüst mənə danış, amma heç nə əlavə etmə və heç nəyi şişirtmə.
Başıma gələnləri danışan zaman ürəkkeçmədən sonra mənə baş çəkən mister Lloydun adını çəkdim. Hiss edirdim ki, miss Templ mənə sona qədər inanır.
Mən danışıb qurtardım. Miss Templ bir müddət susub mənə baxdı. Sonra dedi:
‒ Mənim mister Lloydla azca tanışlığım var. Ona yazaram. Əgər o sənin dediklərini təsdiq edərsə, hamının qarşısında ittihamlardan təmizlənəcəksən. Lakin sən mənim gözlərimdə artıq təmizsən, Ceyn.
O məni öpdü. Yatmaq vaxtının yetişdiyini xəbər verən zəng çalındı. Miss Templ məni qucaqladı, bağrına basıb dedi:
‒ Allah köməyin olsun!
Təxminən bir həftə sonra miss Templ mister Lloyddan öz məktubuna cavab aldı. Görünür, cavab məktubunda mənim sözlərim təsdiqlənirdi. Miss Templ bütün məktəbi yığıb elan etdi ki, o, Ceyn Eyrə qarşı irəli sürülən ittihamları cidd-cəhdlə yoxlayıb və yoxlanmadan sonra böyük məmnunluqla mənim tam bəraət qazandığımı hamının qarşısında bəyan edir. Müəllimələr məni dövrəyə aldılar. Hamı mənim əlimi sıxır və öpürdü, rəfiqələrim dayanan cərgədənsə sevinc dolu pıçıltılar eşidilirdi.
Beləliklə, mənə işgəncə verən yük çiyinlərimdən götürüldü və bütün çətinlikləri dəf etmək qərarıyla yenidən var gücümlə işləməyə başladım. İndi mən bütün məhrumiyyətləri ilə birlikdə Lovudu Geytshedə dəyişməzdim.
Amma məhrumiyyətlər, daha doğrusu, Lovud həyatının ağırlığı getdikcə azalmaq üzrəydi. Yaz gəlirdi, daha şaxtalar olmurdu, qar ərimişdi, kəsici küləklər yumşalırdı.
Amma Lovudun yerləşdiyi meşə vadisi zəhərli dumanların və bu dumanlardan törənən xəstəliklərin beşiyiydi. İndi burada yatalaq baş qaldırmışdı. Bu arzuolunmaz qonaq bizim yetimxanaya da sürünüb daxil oldu. Səksən qızdan qırx beşi eyni vaxtda yatağa düşdü. Dərslər dayandırıldı, intizam qaydalarına əvvəlkindən az riayət olundu və hələ xəstələnməyənlər üçün belə bir məqamda sonsuz imkanlar açıldı. Həkim israr edirdi ki, hələ xəstəliyə tutulmayanlar sağlamlıqlarını qorumaqdan ötrü günün çox vaxtını açıq havada keçirməlidilər. Miss Templin bütün diqqət-qayğısı xəstələrin üstündəydi. Qalan bütün müəllimələr xoşbəxtlikdən dostlarının, qohumlarının öz yanlarına götürməyə razı olduqları az sayda qızın yola hazırlığıyla məşğul idi. Amma çoxlarına artıq xəstəlik yoluxmuşdu və onlar evə qayıdandan az sonra orada ölürdülər. Başqalarısa məktəbdə canlarını tapşırırdı. Epidemiyanın yayılma təhlükəsinə görə onları tez və sakitcə dəfn etmək lazım gəlirdi.
Sağlam qızlarsa işıqlı baharın məktəbin bağına, onun civarına gətirdiyi gözəlliklərdən doyunca ləzzət alırdılar. Heç kim bizi yadına salmazdı. Səhərdən gecəyə qədər yamacları, meşələri gəzib-dolanardıq. Nə istəyirdik, onu da edirdik, ayağımız hara aparırdı, ora da gedirdik…
Yatalaq Lovudda dağıdıcı missiyasını başa vurandan sonra tədricən sönüb yoxa çıxdı. Amma məktəbimizdə qurbanların sayı o həddə çatdı ki, vəziyyət ictimaiyyətin diqqətinə səbəb oldu. Aparılan təhqiqat nəticəsində məlum olan faktlar ciddi, hətta qəzəblə qarşılandı. Məktəbin səhhət üçün uğursuz yerdə salınması, qidanın miqdarı və keyfiyyəti, xörəklərin hazırlanması üçün iylənmiş sudan istifadə olunması, uşaqlara geyindirilən cındır pal-paltar və dözülməz həyat şəraiti – bütün bunların üzə çıxarılması mister Broklhörstə şərəf gətirməsə də, məktəb həyatımızın xeyrinə oldu.
Daha münasib yerdə və daha yaxşı məktəb binası tikmək üçün qraflıqda yaşayan bir neçə varlı xeyriyyəçidən ianə topladılar; yeni qaydalar tətbiq olundu, yeməyimiz və əyin-başımız müqayisəyəgəlməz dərəcədə yaxşılaşdı. İslahat aparılandan sonra mən bu müəssisənin divarları arasında daha səkkiz il qaldım; bunun altı ilini şagird, iki ilinisə müəllimə kimi.
Bütün bu səkkiz il ərzində mənim həyatım yeknəsəq keçirdi. Məktəbimizin müdiri bütün bu vaxt ərzində miss Templ idi. Əldə etdiyim biliklərin böyük hissəsinə görə ona minnətdaram. O mənə ana əvəziydi, məni himayə edərdi, sonradansa ən yaxın rəfiqəm oldu. Amma nəql etdiyim həmin vaxtda o ərə getdi və öz əriylə – rahib və belə bir qadına layiq olan gözəl bir insanla buradan uzaqlarda yerləşən qraflığa köçüb getdi. Beləliklə, həyatımda itki baş verdi.
O gedən gündən mən dönüb başqa adam oldum. Bir neçə il ərzində mənim dünyam Lovudun divarlarıyla məhdudlaşmışdı; bu məktəbin qaydaları və ənənələrindən savayı heç nə bilmirdim. Mən səkkizillik ətalətdən yorulmuş olduğumu hiss etdim. Sərbəstlik istəyirdim, azadlıq təşnəsi ilə yaşayırdım.
Mən nə istəyirəm? Yeni iş yeri, başqa evdə, yeni adamların əhatəsində, yeni şəraitdə yaşamaq. İnsanlar iş yerini necə tapırlar? Nə etməli? Qəzetə elan vermək lazımdır.
Səhər erkən yuxudan durdum. Zəng çalınana qədər artıq elan tərtib olunmuş, zərfə qoyulmuş və üstündə ünvan yazılmışdı. Məktubun mətni beləydi:
“Müəllimlik