Скачать книгу

льён

      Дождж сек зямлю з усіх сіл. Ён нiбыта хацеў разбіць усё, што ўдалося стварыць прыродзе і чалавецтву на тым кавалачку сушы, які называюць Беларусь. Але нават халоднае і сырое надвор'е беларускага лістапада, было для мяне вельмі прыемным. Я ведаў, што такое жыццё ўдалечыні ад сваіх родных палёў і лясоў, азёр і рэк, усяго таго, што я памятаю і ведаю з ранняга дзяцінства. Пяць гадоў прыйшлося мне пражыць ў іншай краіне, пакуль я працаваў у аддзеле археалогіі буйнога львоўскага інстытута. У тыя гады, падчас навучання любімай справе, я быў шчаслівы. Археолаг, гэта, як казалі ў нас на курсе, шкодны лад жыцця, а не прафесія. Успамінаць Украіну мне і зараз вельмі прыемна. Палi чарназёму, цэркаўкі ў стылі ўкраінскага барока, вясёлы гоман і нораў украінцаў, што любілі размаўляць на сваёй роднай мове. У тыя вучнёўскія гады ўсё гэта рабіла мяне энергічным і натхнёным. Менавіта там, ва Украіне, мы раскапалі дзесяткі найцікавейшых курганоў. Але я сумаваў па радзіме і заўсёды ведаў, што абавязкова вярнуся.

      Асаблiва моцны выбух грому прымусіў мяне здрыгануцца. Палявыя працы ў лістападзе – гэта, вядома, пазнавата. Пазнаю сваё роднае надвор'е! І я вельмі рады, што яно такое!

      – Здаецца, сёння нам больш не пакапацца, – сказаў мне Юрась, падыходзячы бліжэй.

      Мы сядзелі ў сваіх палатках, недалёка ад шэрага курганоў, размешчаных на ўскрайку невялікага лясочка. Я глядзеў на шпіль касцёла, што тырчаў над вяршынямі сосен. У невялікай вёсачцы, дзе стаяў касцёл, жыла, мабыць, толькi сотня чалавек, але храм у іх быў такi, што не адарваць вачэй – прыгожы і стройны, хоць і суровы, як каменная гара, якая ўздымаецца з зямных нетраў. У вушах булькатаў гук дажджу: бам-бам-бам. Мне ўжо хацелася, каб дождж стаў слабець, і няўрымслівы бубнач зайграў цішэй. Але затое паветра! Гэта проста так не патлумачыш тым, хто не быў падчас дажджу на ўскраіне беларускага лесу!

      – Так, падобна, што на сёння ўсё! – адказаў я Юрасю.

      Гэты Юрась – не самы мой любімы калега. Часам Юрка дазваляў сабе мець зносіны з чорнымі капальнікамі, а яшчэ быў схільны прыхаваць нешта з ліку самых значных знаходак. Каламутны хлапчук! Але гэта жыццё. Трэба ўмець нармальна камунікаваць з усімі.

      – Зганяю ў вёску. Можа ў мясцовых самагонкі дастану. Пагрэемся! – сказаў Юрась, ды весела падміргнуў.

      – Ну давай, зганяй.

      «Усё роўна піць не буду!» – падумаў я.

      – Ну ўсё, пабег.

      – Давай, Юрась, давай.

      «А можа быць і варта было б выпіць цукроўкi. Ну, паглядзім, што там Юрка прыцягне.»

      Але Юрась вярнуўся толькі пад раніцу. Відаць, знайшоў сабе прытулак у вёсцы. Можа піў палову ночы з мясцовымі мужыкамі, а можа і яшчэ неяк уладкаваўся. Быў ён бадзёры і быццам бы цвярозы, але дыхаў перагарам.

      – Пайшлі капаць, ёлупень, – кісла ўсміхнуўшыся, сказаў я.

      Раніца нарадзілася сонечнай і халаднаватай. У полі я запрыкмеціў шустрага труса, якi скакаў кудысьці, па сваіх справах. Калі я бачу такога шэрага ўцекача, у душы прачынаецца старажытны паляўнічы інстынкт і мне хочацца бегчы за ім.

      «Напэўна, сёння ўжо не будзе дажджу».

      У лесе мы назбіралі трохі позьніх грыбоў. Нюхаць іх было неверагодна прыемна. А ад думак аб смажаных на вогнішчы польскіх грыбах, у роце пацяклі слінкі.

      Час пралятаў хутка. Праца археолага даволі аднастайная. Трэба капаць і прасейваць зямлю, а потым зноў капаць і прасейваць. Але якое шчасце цябе чакае, калі ты нарэшце заўважыш нешта, хоць бы трохі цікавае! Таямніца! Вось яна, у тваіх руках! Ты забіраеш у мінулага яго сакрэты і аддаеш іх будучыні. Мы – вечна стомленыя і выпацканыя зямлёй працавікі, сваімі рыдлёўкамі дастаем на свет найкаштоўнейшыя артэфакты! Хоць, усякая праца ў нашым цэху важная! Гісторыкі ж таксама капаюць архівы, амаль як мы зараз капаем курганы.

      Пакуль у галаве варушыліся філасоўскiя думкi, рукі хутка перакідвалі зямлю. Грунт, канешне, цвёрды. Але нічога страшнага! Трохі больш намаганняў і яшчэ некалькі лішніх мазалёў і мы паспеем да вечара разабрацца з гэтым аб'ектам.

      Раптам у мяне зазваніў тэлефон. Я выпрастаўся, аддыхаўся і выкінуў наверх запэцканую рыдлёўку. Затым я хутка выскачыў з шурфа і намацаў у кінутай непадалёк куртцы свой мабільнік.

      – Так, алё, – мой голас яшчэ быў перарывістым ад працы.

      – Генадзь?

      – Так-так, гэта я. Гаварыце, слухаю вас!

      – Геначка… – жаночы голас перапыніўся хліпаннем, хтосьці плакаў у трубцы, і я не разумеў хто.

      – Што такое? Што здарылася? – спытаў я, адчуваючы збянтэжанасць.– Хто гэта?

      – Геначка, гэта Вера Максімаўна, твая суседка.

      «Ах, вось хто!»

      Я даўно ведаў сваю суседку з шэсцьдзесят першай кватэры, але кантакты нашы былi дастаткова рэдкімi, хоць і не пазбаўленымi цеплыні. Вера Максімаўна нашмат старэйшыя за мяне. Жанчыне было ўжо далёка за восемдзесят. Яе сын Віталь – алкаголік са стажам. Ён таксама даўно не хлопчык, яму, мабыць, ужо за шэсцьдзесят. Гэты нягоднік ніколі не працаваў. Пакуль Вiталька быў малады і даволі прыгожы, ён з задавальненнем

Скачать книгу