LITMIR.BIZ

Скачать книгу

ection>

      Klawerjas

      Gedigte

      Adam Small

      Tafelberg

      Die uitleg van gedigte in hierdie digitale uitgawe van Klawerjas mag verskil van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings vir verskillende perspektiewe op die gedigte.

      Opgedra aan Rosalie

      oftewel Penelope

      deur hierdie Odysseus

      Inleidend

      Hierdie poësie – met mý soort rym, en ook vrye verse – stuur weg van platvloersheid, dog is terselfdertyd bestem vir gewoon-intelligente mense en wil nie ’n vertoon van ge­leerd­heid en obskure hoogdrawendheid wees nie.

      Laat my ook sê dat dit nie juis bevorderlik vir die begrip van sake is om te vra wat ’n gedig “beteken” nie. Om poësie te waar­deer is soos om wyn te proe of, soos ons op Engels sê, “savour”: geniet net die woorde, die sinne, die sentimente, die ge­dag­tes, die opgaaf van herinneringe – meestal val dit al­les soos manna uit die hemel op die digter se papier neer.

      Enkele elders gepubliseerde maar tot dusver ongebundelde gedigte word ook in hierdie bundel opgeneem.

      Aangesien daar erotiese verse in hierdie bundel voorkom, is dit nodig om daarop te let dat daar ’n groot verskil is tussen ’n ero­tiese gedig en ’n pornografiese vers – ’n verskil wat party digters nie skyn te eerbiedig nie.

      Pornografiese skrywe is onvergeeflik wat ernstige poësie betref.

      Ook: te veel mense meen poësie is ’n saak van rym op rym. Maar dis nie so nie. Ryme sal soms hul opwagting maak, en soms glad nie. Daar’s natuurlik ook verskillende soorte rym. In my geval lê die ryme soms vlak naas mekaar; meestal egter is hul versprei deur die teks en moet lesers en hoorders hul oë en ore oophou vir die musiek wat die verse deurtrek. Hoe ook, poësie bly ’n werklikheid van die ontlading van emosie by wyse van die sinvolle, innige gebruik van taal wat beto­we­rend werk, soms selfs net die stel van groot gedagtes en die skep van ontroerende beelde, en inderdaad sommer net die ves­tiging van die leser of hoorder se aandag op ’n ander digter se wonderlike woorde. ’n Mens kan miskien daar­op let dat daar aan goeie poësie altyd iets surrealisties en geheimenisvol is.

      Goeie gebede ook, nes psalms, kan mooi poësie wees, by­gesê hierdie moontlikheid word deur die meeste predikante verfoes. Daar’s ook die beoordelaars wat meen dat ’n goeie vers “ontroerend” moet wees. Maar wát beteken “ontroerend”? Wat vir die een dít is, is nie noodwendig vir die ander so nie. Poësie strek wyer as ontroering.

      Dan ook: ’n Digter het die voorreg, die prerogatief, om sy eie woorde, punktuasie, en veral beelde te skep. Daar’s eg­ter één voorbehoud: dié skepping moet sy werk meer toe­gank­lik vir sy lesers maak, en indien dit voorgelees word, vir sy hoorders. Ek is egter bewus van digters, groot name ook, wie se werk al minder toeganklik raak soos hulle hierdie voor­reg beoefen, al meer obskuur.

      Ten slotte: Ek verwonder my aan die “taalkenners”, hoe hulle alles in verseëlde houertjies wil pak: waar en wanneer daar gekoppelteken moet word, hoofletters moet wees, bokas-onder­kas geskryf moet word en dies meer. Taalgebruik, en natuur­lik die poësie, buig net nie voor hierdie simplistiese taal­beskouing nie.

      Groot Liefdesgebed

      (Vir Rosalie van Adam: 12 Oktober 2012)

      Jare gelede, liefling

      het ek ’n Groot Krismisgebed geskryf.

      Nou skryf ek hierdie Groot Liefdesgebed.

      Vir jou.

      Ek laat jou dit kry

      met blomme.

      Ook met hartseer.

      Die digter Bashoe

      was reg: blomme hoort héél te bly,

      nie gepluk en gebreek te word nie.

      Maar ons leef in ’n gebroke wêreld,

      hoe ánders dan?

      Aanvaar maar hierdie gedig,

      só gebroke.

      Wanneer mens bid

      sê jy “God”

      – nie omdat jy wéét So-iets bestaan

      tasbaar nie, maar dié woord

      skyn die enigste te wees wat emosie

      kan bestuur. Nou, liefling, God gee

      dat ons nog lank, langer as die

      drie-en-veertig jaar van nou,

      sáám sal wees, hoewel ons, soos

      die draaikewers van Dirk Opperman,

      die tyd om ons verby voel gaan – ja,

      “vinnig gaan om jou en my, die tyd

      verby, die tyd verby”.

      Want ek moet eersdaags sterf,

      my liefling. Die Bybel – ondanks alles

      ’n wyse Boek – praat van sewentig jaar

      as ’n perk vir die leeftyd van ’n mens,

      ietwat langer indien jy “sterk” is.

      Ek is reeds vyf-en-sewentig.

      Moet ek daaroor spog of pruil?

      Wanneer ek gaan, sal ek met my gewone

      stilte gaan, net miskien, tussen ons, die

      mooi klank van ’n klokkespel, en sang

      van engele, ’n mooi chanson, soos ek reis.

      Ek het jare gelede in ’n mindere verband

      gesê dat as daar nou swart en bruin

      en wit is, die grootste hiervan vir my

      die liefde bly. Laat my nou ook sê dat as berou

      en trane swaar in my rus oor enige pyn

      wat ek jou besorg het, die uitkoms

      hiervan vir my tog, wonderlik, jou liefde is.

Wat is poësie?

      ’n Soort chemiese proses

      Die skryf van poësie tref my soms

      as ’n soort chemiese proses.

      Jy sit ’n woord, ’n frase, ’n reël neer

      op papier, en dis ’n klein kern, ’n pit,

      wat dan fomenteer, bruis en skuim

      met die taal rondom, totdat daar –

      dit verstom jou – ’n gedig vorm

      en jou papier versier.

      In die diep nag

      In die diep nag wanneer die wêreld rondom slaap,

      word ’n digter soms wakker, oorval deur woorde,

      opgeraap tot die hemel van sy taal. Ánder hoor

      dit nie, maar dan sing vir hom ’n nagtegaal

      en aanskou hy, met verwonderde gelaat, prag en praal

      soos van ’n Taj Mahal. Krag vaar sy skryfhand in,

      sy hele wese ’n ervaring van kleure en klanke

      in hul vele nuanses. Poorte van die lug gaan oop,

      hy sien gesigte, is ’n slaapwandelaar en, verstom,

      in die oggend, sien hy die woorde wat gekom het

      – van wáár? – op die papier neffens sy bed.

Скачать книгу