LITMIR.BIZ

Скачать книгу

Bu kararlılık genellikle o kadar ileri götürülür ki, anlaşmazlık bir tartışma gibi görünmeye başlar. Dr. Morrison’ın sözlüğünde karşılıklı serzeniş, münakaşa, tartışma ve benzerleri; yumuşak, kibar, alçakgönüllü bir hitap, aynı karaktere atfedilen anlamlardır: Bunlar Çinlilerin karşıdakine ilk kimin boyun eğeceğini görmek için nasıl çaba gösterdiğini gözlemleyerek kolayca uzlaştırılabilen karşıtlardır. Yabancı, yurtdışında dolaşırken iki beyefendinin birdenbire tartışacak ne bulduğunu merak edebilir ama çok geçmeden her birinin bir adım atmayı ayrı ayrı reddettiğini, diğerinin örnek teşkil ettiğini ve bir adım önde gitmeye razı olduğunu anlar. Bir gün bizden üç veya dört kişi, Çinli bir tüccarın evinde serinletici bir şeyler içerken, bir arkadaş kapıya geldi, ama yabancıları görünce mütevazı bir şekilde köşeye çekildi. Bunun üzerine iki ya da üç arkadaş peşinden koşup onu geri getirdi ve masaya oturtup ona şarap koydular. Onu yiyip içmeye zorladılar. İyi anlaşıldığı üzere nezaket ilkeleri bazen tüm dış biçimlerinin ihlaline izin verecektir. Dostlarımızı isteseler de istemeseler de mutlu etmek ve evet diyecekleri zaman onları hayır demenin cazibesinden kurtarmak bizim görevimizdir. Ancak her durumda, toplumsal duygu diyebileceğimiz şeyin tüm tezahürlerini yükseltmek ve geliştirmek için saygı duygusunun nasıl kullanıldığını görüyoruz. Bunu, Çinliler arasında birleşimlerdeki karakteristik fenomeni ya da dostlukların, nezaketlerin, kibarlıkların vb. karşılıklı değişimindeki yerleşik düzen olarak görüyorum.

      Ebeveynlere karşı evlat sorumluluğunu, arkadaşlara ve eşitlere karşı sosyal görevi zorlayan bu saygı alışkanlığı, bir Çinliyi özel bir anlamda bir tebaa ilişkisine hazırlar. Otorite sahibi kişilere gösterilen en yüksek hürmet, itaat için asil bir garanti ve onun en acı veren kısımlarının güzel bir tatlandırıcısıdır. Hiç kimse Çinlilerin iyi tebaa olma onurlu karakterini inkâr edemez ancak genel olarak sulh hâkimlerinin rüşvetçiliğinden dolayı, çoğu zaman onları sadakatten vazgeçmeye teşvik eden birçok duruma maruz kalmaları gerekir. Bence bir insanı öfkenin gaddarlığını hissetmeden tekme yemeye ikna eden şey mizacın uysallığı değil, onu kendisi için en iyi olanı görmeye ve seçmeye yönlendiren alışılmış bir saygı duygusu ve saf sağduyudur. Tebaanın sıklıkla korktuğunu ve şaşılacak bir şey olmadığını kabul ediyorum, çünkü şehitlik ruhuyla canlandırılmadıkça bir Çin hapishanesinin cehenneminden ya da bir yargılamanın iğrenç işkencelerinden kim korkmaz? Çin’deyken bunu o kadar çok hissederdim ki boynuna bir zincir sarılı bir tutsak olarak bazen kendime şöyle derdim: “Görüyorsunuz, şeytan onu yakaladı ve acıklı bir azap ve hapis arasında bir arafa götürüyor.”

      Her insan, görkemli iyilik anlayışı içinde bir yere sahiptir veya buna sahip olabileceğini hayal eder. Terfideki her adım, bir subayı bu şeref ve iyilik kaynağına yaklaştırır ve ilerlemenin yalnızca liyakate bağlı olduğu iddia edildiğinden, yol her insan için açık görünüyor. İlgi duygusu, böylelikle hürmet duygusuyla birleşir ve tebaayı prensine, bu ülkede pek az kavrayabileceğimiz bir şekilde bağlar ancak sadakat hiçbir şekilde İngiliz karakterine sahip değildir. Yargıcın kamusal davranışında her şekilde örnek teşkil ettiği durumlar yetersiz değildir. Bu olduğunda, minnettar bir insan ona nasıl yeterince saygı duyabileceğini bilemiyor gibi görünüyor. İsyanı kışkırtmak için bu kadar çok nedeni olduğu anlaşılan milyonlarca insanın bu kadar bariz bir kolaylıkla yönetilmesi genellikle hayranlık uyandıran bir konu olmuştur. Bunu, bir Çinlinin fiziksel bir yetenek olarak güçlü bir hürmet duygusuna sahip olduğunu ve bunun daha sonra ahlaki kültürün tüm çeşitli araçları tarafından geliştirildiğini ve onu tüm kurulu otoriteye huşu ve saygıyla bakmaya yönlendirdiğini söyleyerek açıklamaya çalışıyorum. Böylece itaat onun en kalıcı alışkanlıklarından birini oluşturur. Bu itaat etme eğilimi, kendi çıkarına neyin yaradığına dair canlı bir algıyla biraz olsun desteklenmez. Bir Çinli onuru, zenginliği ve dostları sever ve bu şeylere sadece yasalara saygı duyulduğu ve sulh yargıcına itaat edildiği sürece sahip olacağını çok iyi bilir. Yargıçlara onları yolsuzluk etkisinden kurtarmak için ödeme yapın, işkenceli sorgulamayı ortadan kaldırın ve bir mahkûmun suçluluğu veya masumiyeti, on iki görevdaşının kararına dayandırılsın ve Çin, bazı açılardan bir dünya cenneti haline gelecektir. Bu halkın mutluluğunu düşündüğümde, “Rab yabancıyı ona yiyecek ve giyecek vermekle sever,” sözü aklıma geliyor ve bu halkın kurtuluşu için ciddi bir plan yapsaydık “Tanrı yardımcımız olsun,” diye düşünmeden edemiyorum; sadece vaadinden dolayı değil, aynı zamanda onlara bahşettiği özel bir lütuftan dolayı. Onlara babalarına ve annelerine saygı göstermeyi öğretti ve vaadini yerine getirdi çünkü onlar insanlığın dünyaya dağılmasından bu yana kendilerine verilen toprakta kaldılar.

      DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

      Çin Müziği

      Hintinciri ağacının gölgesinin altında ya da gündüz çöktüğünde ıssız bir köşede, urh heen denilen iki telli kemanın “cızırtısı” duyulur. Paganini’nin gümüş tonlarını veya Herr Molique’nin eğlenceli çalışını dinleyerek kulağı şımartılan bir adam, bu tür seslerden iğrenerek anında yüz çevirir. Ancak bu davranışın havasında uygunsuz bir şey var çünkü bu çığlık atan çalgı aleti büyük olasılıkla kemanımızın atasıydı ve belki de Jubal’ın kendisi kadar eskiydi. Dikkatli bir karşılaştırmanın kanıtlayacağı üzere, mükemmelleştirilmiş halefinin tüm bölümlerini ayrıntılı olarak içermektedir. Bu, prensipte aynı olduklarını gösterir. Teller, kemanda olduğu gibi birbirinden beşte bir aralıklarla akort edilir. Bu, ilk başta bana çok dikkat çekici geldi çünkü bu akort tarzı diğer telli çalgıların hiçbirinde görülmez. Ses tablası, sanırım (yılanlar ve sesler arasında hayali bir ilişki olduğunu varsaymazsak) sesi yumuşatmak için küçük bir boa türü olan ten rengi yılanın derisiyle kaplıdır. Yayın kılları, resimde gösterildiği gibi teller arasından geçer, bu teller birbirine çok yakın olduğundan çalmadaki başlıca zorluğu oluşturur. Öğrencinin yayı diğerine dokunmadan bir tel üzerine düzgün bir şekilde bastırması ve böylece arzu edilen tonu en kulak tırmalayıcı türde bazı yabancı seslerle karıştırmasını sağlamak için uzun bir alıştırma süreci gereklidir. Bu sefil şeyden bazen çok parlak sesler çıkarmaya çalışıyorlar, bu yüzden onlara acıları için daha iyi bir çare diledim. Bu, çok fazla pratiğin sonucudur.

      Çinlilerin yaygın olarak kullandığı üç çeşit gitarı vardır: pepa, san heen ve yue kin. Pepa veya balon şeklindeki gitar çok güzel bir çalgıdır ve kadınlar için çok uygun gözükmektedir. Ancak kadınların performansını dinleme şansına hiç sahip olamadım. Genellikle dini bir niteliği olan bayram ayinlerinde kullanılır ve üç telli gitar ona eşlik eder. Yaklaşık bir metre uzunluğundadır ve woootung ağacından yapılır. Üst yüzeyi düz, arkaya doğru meyilli ve verniksiz bırakılmıştır. Kıvrım, biraz fantastik bir oymayla süslenmiş, fildişi taraklarla süslenmiş boyun. Göğüs tahtası, üzerine yapıştırılmış küçük bambu şeritler üzerinde on iki perdeyle döşenmiştir. Dört tel ipektendir, bizdeki ve kıta komşularımızdaki kadim udun tellerine benzer. Dörtte birlik aralıklarla akort edilir, böylece dış teller birbirine oktav oluşturur. Dolayısıyla pepa, ana hatlarıyla Pisagor’un arpına karşılık gelir. Zira onun düzenlenmesinde bir enterval veya bir dördüncü, bir majör ton ve başka bir enterval veya dördüncü vardı. Enstrümanında ara notalar, perdeler ve parmaklar aracılığıyla üretilebildiğinden, pepada gereksiz olan her dörtlü veya dördüncü pergelin arasına iki tel yerleştiriliyordu. Pepa üzerindeki aralıklar bizimkiyle neredeyse uyuşmaktadır ancak çalgıcı genellikle yarım notadan kaçınır. Eğitmenime bunu neden yaptığını sordum ama bu soru onu çok şaşırttı. Öyle ki, onu tanıdığımla

Скачать книгу