ТОП просматриваемых книг сайта:
Kırgız Çocuk Edebiyatından Seçmeler. Cıldız İsmailova
Читать онлайн.Название Kırgız Çocuk Edebiyatından Seçmeler
Год выпуска 0
isbn 978-625-6981-71-3
Автор произведения Cıldız İsmailova
Издательство Elips Kitap
“Hicivler (kırg. Tamsilder) (1925)” adlı kitaba giren Moldo Kılıç’ın “Kanatlılar (kırg. Kanattuular)”, “Kartalın Düğünü (kırg. Bürküttün toyu)” gazelleri, “Buudayık (efsanevi kuş)” adlı halk şiiri çocukları kanatlı hayvanlar ile tanıştıran ilk şiirsel eserlerdir. Bunlar doğa ile insan arasında olan ayrılmaz bağı görkemli bir şekilde açıklayıp, tabiat kanunlarını bozmadan herkesi doğaya özen göstermeye çağırmıştır. 1920’li yılların mevsimsel yayın sayfalarında yayımlanan şiirsel eserlerin arasında M.Elebaev’in “Gereksinirim” adlı şiiri (Özgürdağ (kırg. Erkinn Too)”, 1925, 16.02) bilim öğrenmeyi arzulayan Kırgız gençleri tarafından ilahi olarak kabul edilmiştir. Gitgide buna benzer eserler çoğalıp, gençlerin toplandığı yerlerde koro şeklinde söylenmiştir.
O yıllarda Kırgız şairler ve yazarlar yetimler konusuna daha çok odaklanıp geçmiş yaşam ile şimdiki sosyalist yaşam tarzını karşılaştırarak bir sürü eserler ortaya koymuşlardır (K. Bayalinov “Yetimin Ölümü (kırg. Cetimdin ölümü)”, “Murat”, A. Tokombaev “Eşim Yetim (kırg. Eşim cetim)”, R. Şükürbekov “Carkınay” vesaire). 1930’lu yıllarda yeni edebi türün ortaya çıkması ile birlikte çocuk edebiyatının konusu da genişlemiştir. M.Elebaev’in “Yoksunluk (kırg. Zarlık)” hikayesi, “Büyük Çukur (kırg. Kıyın kezen)” romanı “Gereksinirim (kırg. Zarıgam)” şiiri vb. gibi eserler çocukların bilime olan arzusunu, yetimlerin yaşamını yansıttığı gibi; S.Sasıkbaev’in “Küçük Çalışan (kırg. Kiçinekey cumuşçu)” (1932), K.Malikov’un “Sarışın Kuzu (kırg. Sarala kozu)“ (1935), “Mutlu Kız (kırg. Baktıluu kız)“ (1936) hikâyeleri ile bebeklerin ilk kitabı sayılan A.Tokombaev’in “Bizim kitap (Bizdin kitep)” (1934) adlı şiir derlemesi çocukları emeğe, ahlaka, eğitim almaya güdülemiştir.
Şiir sanatında M.Alıbaev’in “Mutlu Gençlik (kırg. Baktıluu caştık)” (1937), C.Bökönbaev’in “Çocuklar İçin Şiirler (kırg. Baldar üçün ırlar)” (1939), T.Ümötaliev’in “Güç Birlikte (kırg. Güç birdikte)” (1939), “Alp Karakuş” (1932), K. Esenkocoev’in “Kanatlıların Sırrı (kırg. Kanattuulardın sırı)“ (1939) şiir derlemeleri yayınlanmıştır. Toktogul, Eşmambet, Ceni cokadlı doğaçlama şiirler söyleyen şairlerin başlattığı ve halkın sevdiği eserler büyükler ve çocuklara aynı şekilde ulaşıp küçüklerin görkemli dünyası için bir kaynak olmuştur. Togolok Moldo’nun “Yer ve Onun Çocukları (kırg. Cer cana anın baldarı)” (1939), “Çocuk Masalları (kırg. Baldar comoktoru)” gibi halk eserlerinin temelinde yaratılan kitapları çocuklar için görkem ve büyük bir hazine olmuştur. O “Turna ile Tilki (kırg. Turna menen tülkü)”, “Kurt ile Tilki (kırg. Börü menen tülkü)”, “Bıldırcının Tilkiyi Kandırması (kırg. Bödönönün mülkünü aldaganı)” vb. masalların etrafında gerçekçi eserler yazmıştır. Hiciv konusunda “Doolday Diktireceğin Diyen Köpek (kırg. Dooldoy tiktirem denen it)”, “İnek ile Buzağı (kırg. Uy menen muzoosu)”, “Telibay Yaramaz (kırg. Telibay tentek)”, “Keç Montoy”, “Koco’nun Hikâyesi (kırg. Koconunan gemesi)”, şiir olarak “Takım Takım Yıldızlar (kırg. Ürkör ürker top cıldız)”, “Buzağım (kırg. Torpogum)”, “Turumtay” adlı eserlerin üzerinde çalışıp bunları gün yüzüne çıkarmıştır. Şairin bu gayreti kırgız çocuk edebiyatında seçkin açılış olarak kitaplarla birlikte okul programlarına da konu edilmiştir. A. Toktomuşev’in “Deliden Mektup (kırg. Kakşaaldan kat)” (1937) şiiri ayrı yayınlanmış, “Gencin Dileği (kırg. Caştın tilegi)” adlı şiiri ise mevsimsel yayın sayfasında yayınlanıp iyi bir değerlendirme elde etmiştir. 1930’lu yıların Kırgız çocuk edebiyatında bilim kurgu konusu ortaya çıkar ve bu türü yaşı yirmiye ulaşmamış K.Esenkocoev başlatmıştır. Yazarın “Gezici Çocuk (kırg. Sayakatçı bala)” (1937), “Vatanın Oğlu (kırg. Rodinanın uulu)” (1939) adlı bilim kurgu kitapları birbiri ardına yayınlanıp okuyucuların beğenisini kazanmıştır. O, ayrıca “Şarşe” (1939) gibi gerçek yaşamı yansıtan hikâyenin ve şiirlerin yazarıdır.
Doğu cephesi zamanında T.Sıdıkbekov’un “Özledim ki (kırg. Sagınbadım bı)” hikayesini, “Vatanseverler (kırg. Patriottor)”, A. Toktomuşev’in “Oğlan (kırg. Bala)”, C. Bökönbaev’in “Hisardan Erin Gücü Sağlamdır (kırg. Cepten erdin güçü bek)” şiirlerini, S.Sasıkbaev’in bazı denemelerini saymazsak çocuk edebiyatı çok da gelişmemiştir. Savaş bitimi ile birlikte A. Osmonov’un “Çocuklar İçin (kırg. Baldarüçün)” (1947), A. Toktomuşev’in “Gencin Dileği” (1948), T.Ümötaliev’in “Bizim Yer” (1948), T. Şamşiev’in “Şarkı Söyle, Arkadaşlar (kırg. Irda, dostor)” (1949) şiir derlemeleri yayına çıkıp, A. Tokombaev’in “Bizim Kitap” (1949) 2 defa yayınlanmıştır. A. Osmonov’un “Tilki ile Kazlar (kırg. Tülkü menen kazdar)”, “Çocuklar ile Turnalar (kırg. Baldar menen turnalar)”, “İki ile Emil-bek (kırg. Eki menen Emilbek)” vb. çalışmaları çocukların sevdiği eserler olmuştur. Onun “İki Metrelik Esengul (kırg. Eki metr Esengul)” adlı şiiri çocuk edebiyatında ilk mizahi anlama sahip şiirdir.
1950’li yıllarda çocuk edebiyatına daha çok odaklanılmıştır. Ünlü oyun yazarı olan T.Abdumomunov “Çocuk Edebiyatı Neden Geride Kalır? (kırg. Baldar gaarnalgan adabiyat em ne sebepten artta kalat?)”( 1948), “Çocuklar Edebiyatına Gösterilen Büyük Özen (kırg. Baldar gaarnalgan adabiyat cönündö çonkam korduk)” (1950), “Çocuk Edebiyatının Gelişmesi İçin ( kırg. Bal-dar gaarnalgan adabiyattın önügüşü üçün)” (1950) vb. makalelerinden sonra, bir sene içerisinde üç kitap yayınlanmıştır (“Çocukluk (kırg. Balalık)”, “Mutluluk Çiçekleri (kırg. Bakıt güldörü)”, “Yıldızlar (kırg. Cıldızdar)”, M.Cangaziev gibi şairler, Ş.Beyşenaliev gibi yazarlar çocuk edebiyatının gerçek yükünü üstlenecek insanlar olarak edebiyata girmişlerdir. 1952 yılında “Genç Leninçi (kırg. Caş Leninçi)” dergisi çıkmaya başlamıştır. 1953 yılında “Okul” yayın evi oluşmuştur. Kırgızistan yazarlar birliği sürekli en iyi eser yarışmalarını yapmıştır. Kırgız çocuk edebiyatında T. Sıdıkbekov’un “Dağ Çocukları (kırg. Too baldarı)” (1953) adlı romanı çıkıp, okul hayatı geniş bir şekilde açıklanıp, baba-oğlan konusu her açıdan ele alınmıştır. N.Baytemirov’un “Genç Nesiller (kırg. Caş muundar)” (1951), “Sağlam Arkadaşlık (kırg. Bekem dostuk)” (1952), Ş. Beyşenaliev’in “Beyaz Taslak (kırg. Ak taylak)” (1955), “Kıçan” (1956), T.Kasımbekov’un “Atçının Oğlu (kırg. Cılkıçının uulu)” (1956), “Doğum Yeri (kırg. Tuulgan cer)” (1958), M. Cangaziev’in, C.Taştemirov’un, K.Bektenov’un, D. Sulaymanov’un vb. kitapları çıkmıştır.
R. Şükürbekov’un mizahi konuda yazılan “İki Tavşan yavrusu (kırg. İki böcögü)” kitabı okuyucuların sevgisini kazanmıştır. A.Kadırov “Hediye (kırg. Belek)” (1958) adlı kitabı ile çocuk edebiyatına büyük bir adım atıp bebekler ile gençlerin gerçekçi imajını yaratmış, onların psikolojisini, çocuksal düşünme tarzını, hareketlerini açıklamıştır. Onun mizahi satırları küçükleri sevindirebilmiştir. T.Ümötaliev’in “Küçüklere Şiir (kırg. Kiçinekeylerge ır)” (1956), İ. İsakov’un “Oroz ile Horoz (kırg. Oroz menen koroz)” (1959), Barpı adlı doğaçlama şiirler söyleyen şairimizin “Okul Hakkında Şiir (kırg. Mektep cönündö ır)” (1957) kitapları da