Türkiye'de Kırgız Araştırmaları - Guldana Murzakulo

Скачать книгу

дүйнөнүн бир топ тилине которулганы менен эч бир өлкөдө Түркиядагы сыяктуу жактырылып баркталбаса керек. Азыркы учурда Түркияда Айтматов жана чыгармалары жөнүндө жүздөгөн эмгектерди учуратууга болот. Айтматовдун түрк тилине которулган алгачкы чыгармасы 1969-жылы жарык көргөн «Копар зинжирлерини Гүлсары (Гүлсарат)» болуп эсептелет. Кийинчерээк, 1974-жылы алты чыгармасы «Жем» басмаканасы тарабынан жарыяланган. Айтматовдун чыгармаларынын жарыкка чыгышы 1990-жылдан тарта көбөйө баштаган. Кийинки жылдарда Айтматов жана чыгармалары боюнча бир топ дипломдук иштер, макалалар жана китептер жазылган.157

      1990-жылга чейин Түркияда кыргыз тили жана адабияты боюнча аткарылган кээ бир эмгектер жана котормолор дагы болгон.158

      Түркияда кыргыздардын тили, адабияты, тарыхы, маданияты ж.б. жаатындагы изилдөөлөрдүн 1990-жылдан баштап Түркия менен Кыргызстандын ортосундагы түздөн-түз байланыштардын башталышы менен абдан кѳбѳйгѳндүгүн жогоруда айтып өттүк эле. Кыргызстандын Орто-Азияда көз карандысыздыкка ээ эң демократиялык өлкө болушу, өлкөгө кирүү-чыгуунун жеңил болушу, кыргыздардын өтө бай оозеки жана жазма адабиятка жана фольклорго ээ болушу, адабият булактарынын оңой менен табылышы жана албетте түрк изилдөөчүлөрүнүн кыргыздарга жана алардын тилине, маданиятына болгон кызыгуусу жана сүйүүсү изилдѳѳлѳрдүн Түркияда кѳбѳйүшүнѳ таасир эткен. Бул бир гана тил, адабият жана маданият тармагында гана эмес, тарых, география, экономика, саясат, эл аралык мамилелер, туризм, археология, саламаттыкты сактоо, гастрономия сыяктуу тармактарда дагы байкалат.

      Буга чейин Түркияда кыргыз тили жана адабияты боюнча бир нече библиографиялык изилдөөлөр жүргүзүлгөн. Алардын алгачкы экөөсү Хайреттин Ивгин тарабынан 1987-жылы жана 1990-жылы даярдалган.159Андан кийин 1995-жылы Асуман Субашы тарабынан «Түрк эдебияты» журналында «Түркияда Манас изилдөөлөрү» аттуу макала жарыяланган.160 Ошол эле жылы Гүзин Турал жана Нажие Йылдыз эпостун түркчѳ библиографиясы боюнча макала даярдашкан.161 2003-жылы Алпаслан Демирдин «Манастын библиографиялык очерки: Түркияда Манас изилдөөлөрү» аттуу макаласы «Манас» университетинин коомдук илимдер журналында жарыяланды.162 Ошол эле журналда 2004-жылы Фахри Солактын тил, адабият, география ж.б. ар тармактуу изилдөөлөрдү камтыган Кыргызстан жөнүндөгү эң көлөмдүү библиографиясы жарыяланган.163 Тарыхчы Абдрасул Исаковдун да бул темаларда бир канча макаласы басылып чыккан.164 2013-жылы Жаштегин Тургунбаев «Кыргызстан жана кыргыздар жөнүндө түрк тилинде академиялык эмгектердин библиографиясы: 2009-2012-жылдар» аттуу макаласын жарыялаган.165 2014-жылы Абдурасул Исаков менен Гүлдана Мурзакулованын «Түркияда билим алган кыргызстандык магистрант жана докторанттардын диссертациялары» аттуу эмгеги «Кыргызстан достук жана маданият коому» тарабынан жарыяланган.166 2015-жылы Шуле Гезердин «Түркияда кыргыз дастандары боюнча жасалган эмгектер» аттуу макаласы,167

Скачать книгу

<p>157</p>

Айтматовдун 1990-жылга чейин Түркияда жарык көргөн эмгектери төмөнкүлөр: Cengiz Aytmatov, Kopar Zincirlerini Gülsarı, çev. Tahir Alangu, May Yay., İstanbul 1969; Cengiz Aytmatov, Beyaz Gemi, çev. Güneş Bozkaya Kollontay, Hür Yay., İstanbul 1970; Cengiz Aytmatov, Cemile – Selvi Boylum, çev. Şerif Hulusi, Halit Aliosmanoğlu, Hür Yay., İstanbul 1971; Cengiz Aytmatov, Toprak Ana, çev. Ülkü Tamer, Varlık Yay., İstanbul 1972; Cengiz Aytmatov, Al Yazmalım Selvi Boylum, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, Askerin Oğlu, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, Cemile, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, Yüz Yüze, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, Deve Gözü, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, İlk Öğretmen, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1974; Cengiz Aytmatov, Fuji-Yama, çev. M. Ethem Gözlü, Cem Yay., İstanbul 1976; Cengiz Aytmatov, Gülsarı, Yüz Yüze, çev. Seçkin Cılızoğlu, Yeni Dünya Yay., İstanbul 1980; Cengiz Aytmatov, Gün Uzar Yüzyıl Olur, çev. Mehmet Özgül, Cem Yay., İstanbul 1982; Cengiz Aytmatov, Kızıl Elma, Oğulla Buluşma, Beyaz Yağmur, Asker Çocuğu, Deve Gözü, çev. Refik Özdek, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1990; Cengiz Aytmatov, Yıldırım Sesli Manasçı, Yüz Yüze, Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek, çev. Refik Özdek, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1990.

<p>158</p>

İlhan Akın, Manas Destanı, Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, İstanbul, 1975, 48 s.; Hüseyin Asker, Kırgız Türkleri, Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, İstanbul, 1979, 49 s.; Ülkü Çelik, Kırgızca Bir Hikâye: Astra Gülü (Metin-Çeviri-Dizin), YL Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1988, 357 s.

<p>159</p>

Hayrettin İvgin, “Manas Destanı Üzerine Türkiye’de ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde Yapılan Çalışmalar”, Türk Kültürü, 25(295), 1987, s. 36-45; Hayrettin İvgin, “Türkiye’de Manas’la İlgili Yapılan Çalışmalar”, İçel Kültürü, 4(12), 1990, s. 53-57.

<p>160</p>

Asuman Subaşı, “Türkiye’de Manas Çalışmaları”, Türk Edebiyatı, 264, 1995, s. 44-45.

<p>161</p>

Güzin Tural, Naciye Yıldız, “Manas Destanı Bibliyografyası Üzerine Bir Deneme: Türkiye’deki Yayınlar”, Manas 1000 Bişkek Bildirileri (Bişkek 26-31 Ağustos 1995), Ankara: AKM Yay., 1997. s. 305-319.

<p>162</p>

Alparslan Demir, “Manas Bibliyografyası Denemesi: Türkiye’de Manas Çalışmaları”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 2003, Bişkek, s. 59-80.

<p>163</p>

Fahri Solak, “Kırgızistan ile İlgili Türkçe Bibliyografya (1928-2003) (TezlerKitaplar-Makaleler)”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 2004, Bişkek, s. 67-115.

<p>164</p>

Abdrasul İsakov, “Kırgızlar ve Kırgızistan Tarihi ile İlgili Türkiye’de Yayımlanmış Bilimsel Çalışmalar (1910-2009)”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 5(9), Ankara 2010, s. 101- 131; Abdrasul İsakov, “Kırgızlar ve Kırgızistan Tarihi ile İlgili Türkiye’de Yayımlanmış Bilimsel Çalışmalar (2010-2014)”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 9(19), Ankara 2015, s. 145-161; Abdrasul İsakov, “Türkiyada “Manas” Eposu Boyunça Basılgan Emgekterdin Bibliyografyası (1934-2014)”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(4), Erzurum, 2015, s. 1451-1479; Abdrasul İsakov, “Alıkul Osmonov Hakkında Türkiye’de Yapılan Yayınlar”, Ala Too Edebiyatı Dergisi, 3, İstanbul: Eylül-Aralık 2015, s. 52-57; Abdrasul İsakov, “1916 Türkistan Olayları İle İlgili Türkiye’de Basılan Çalışmaların Bibliyografyası”, Ala Too Edebiyatı Dergisi, 5, İstanbul: Nisan-Haziran 2016, s. 40-44.

<p>165</p>

Caştegin Turgunbayer, “Kırgızistan ve Kırgızlar İle İlgili Türkçe Akademik Çalışmalar Bibliyografyası (2009-2012)”, Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 2013, s. 28-52.

<p>166</p>

Güldana Murzakulova, Abdrasul İsakov, Türkiye’de Eğitim Gören Kırgızistanlı Öğrencilerin Yüksek Lisans ve Doktora Tez Çalışmaları (1992-2012), Ankara 2014, 53+58 s.

<p>167</p>

Şule Gezer, “Türkiye’de Kırgız Destanları Üzerine Yapılan Çalışmalar”, Zeit schrift für di eWelt der Türken, Journal of World of Turks, 7(1), 2015, s. 331-352.