АТОМ ОДАТЛАР: Кичик ўзаришлар, катта натижалар - Джеймс Клир

Скачать книгу

турдаги муаммога қайта-қайта дуч келавергандан кейин мия уни ҳал этиш жараёнини автоматлаштиришга уринади. Одатлар шунчаки кундалик ҳаётда тўқнаш келадиган муаммо ва қийинчиликларни енгиб ўтишга қаратилган автоматик ечимлар йиғиндисидир. Бихевиорист олим Жейсон Хреха ёзганидек, “Одатлар шунчаки атрофимизда тез-тез-такрорланиб турадиган муаммоларнинг ишончли ечимидир”.

      Одат мустаҳкамланиб боргани сайин миянинг фаоллашиш даражаси пасаяди. Муваффақиятни англатувчи сигналларнигина қабул қилиб, бошқа ҳеч нарсага эътибор бермайдиган бўлиб қоласиз. Aввал бажарган ишларингизга яна тўқнаш келадиган бўлсангиз, бу сафар нималарга эътибор бериш керак эканини биласиз. Вазиятни ҳар тарафлама таҳлил қилишга ҳожат қолмайди. Миянгиз уриниб кўриш ва хато қилиш босқичини ташлаб кетади ва фойдаланишга қулай қоида ишлаб чиқади: “Aгар бундай бўлса, унда мана бундай қилиш керак”. Ушбу фикрий ёзувдан ўхшаш вазиятларда автоматик равишда фойдаланиш мумкин. Ўзингизни бироз асбийлашганингизни сезишингиз билан югуришга отланасиз. Ишдан келибоқ видео ўйин дастагига қўл чўзасиз. Ушбу қарорларни қабул қилиш жараёни энди автоматик кечади. Одат шаклланди.

      Одат – тажриба тўпланган сари миямизда ҳосил бўладиган қисқа йўллардир. Бошқача қилиб айтганда, у аввал бажарган ишлар кетма-кетлиги борасидаги хотирамиздир. Маълум вазият аввалгиларига мос келди дегунча ушбу хотирага суяниб муаммони автоматик тарзда ечиш мумкин. Мия келажакда иш бериши мумкин бўлган усулларни эслаб қолади.

      Одат шаклланиши жуда фойдали жараёндир. Чунки миямизнинг онгли равишда фикрлаш қуввати чегараланган. У бир вақтда фақат битта муаммога диққат қаратиши мумкин. Натижада миянгиз уни фақат ўта муҳим вазифаларга асраб қўяди. Имкон пайдо бўлиши биланоқ у вазифаларни автоматик бажариш учун миянинг онгости қисмларига ўтказишга ҳаракат қилади. Одат шаклланганда эса айнан шундай ҳодиса кузатилади. Одатлар миянинг онгли қисмига тушадиган юкни камайтиради, натижада мия бошқа муҳимроқ вазифаларни бажариш учун зарур бўлган қувватни тежайди.

      Одатлар жуда самарали бўлишига қарамасдан одамлар уларнинг қанчалик фойдали эканига ҳали ҳам шубҳа билан қарайди. Инсонлар орасида қуйидаги қарши фикрлар тарқалган: “Одатлар туфайли ҳаётим зерикарли бўлиб қолмайдими?”, “Мен ўзим истамаган ҳаёт тарзида қотиб қолишни истамайман”, “Ҳаётимизни олдиндан айтиб бериш мумкин бўладиган бўлса, унинг жозибаси йўқолиб кетмайдими?” каби. Хавотирланишга ўрин йўқ, менимча. Бундай саволлар олдингизда фақат иккита йўл бор деган сохта тасаввур уйғотади. Яъни маълум бир одатни шакллантириш ёки эркин яшашдан фақатгина биттасини танлаш мумкин деб ўйлашга мажбур қилади. Aслида эса уларнинг иккаласи бир-бирини тўлдиради.

      Одатлар эркинликни чекламайди, аксинча унинг учун шароит яратади. Ўз одатларини назорат қила олмайдиган инсон энг кам эркинликка эга бўлади. Яхши молиявий одатларсиз бир маошдан бошқасигача етиб олиш қийин кечади. Соғлом турмуш тарзисиз ўзингизни доимо

Скачать книгу