ТОП просматриваемых книг сайта:
Şairlərin həyatı. Эдгар Лоуренс Доктороу
Читать онлайн.Название Şairlərin həyatı
Год выпуска 0
isbn
Автор произведения Эдгар Лоуренс Доктороу
Издательство Hadaf Neshrleri
məzara göndərən o dəhşətli naxoşluqdan olmasın, yoxsa, vay halına, yazıçı.
Boynum da ağrıyır: sinir sıxılmasıdır. Barmağımla bir əlaqəsi varmı görən? Nə baş verir orada? Mən ki, Oğlaq bürcündənəm, özümü üzmək qədərimdir.
Və üstəlik, əlbəttə, qulağıma da nəsə olub. Bəzən səsi eşidirəm, amma sözləri ayırd eləyə bilmirəm. Doğrudanmı, bu boyun sıxılması orada nəyisə basıb əzir və məni səslər aləmindən ayırır? Bunun öhdəsindən necə gəlim? Niyə həkimə getmirəm? Ah, xaraba! Eynən Altıncı küçədə gördüyüm yarıdağılmış ev kimi: damın dəliklərindən göy görünür, içəridə döşəməni yarıb keçən ağaclara qədər nələr bit-məyib, bütün dəlmə-deşiklərdən sıx-sıx ot-alaf çıxır, pən-cərələrdən sürünən və sarmaşan bitkilər sallanır – Manhettenin ortasınsında bir cəngəllik, Konqonun yuxarılarından bir mənzərə, zülmət və tukanların2 zılı. Meymun çığırtısı, o-o-o, əcəlim çatıb! Zirzəminin zil qaranlığından isə – gözləri acgözlüklə mənə zillənmiş yastı timsah sifəti.
Bütün vücudumun gümrahlığı – heç vaxt duymadığım bu quş yüngüllüyü harada qaldı?
Harada qaldı o, ruhla bədənin uyarlığı, o ideal yaşam ki, dalğın-dalğın cana faydalı qidasını çeynəyən və bulaq 1 Luis Geriq (1903-1941) – öz dövrünün tanınmış amerika beysbolçusu, iflicin nadir növündən ölüb. (Burada və bundan sonra – qeydlər tərcüməçinindir.) 2 Tukan – Güney Amerikada yaşayan ağacdələnə oxşar quş.
2
suyunu xırda qurtumlarla içən, fəlsəfi-elmi üsulla gəzən və
diafraqma ilə nəfəs alan o kamil insan, qəhvəyi dərili cılız bir quru1 kimi, heç nə ilə pozulmayan rahatlıq hissinə uyub, nə vicdan əzabından, nə günah komplekslərindən, nə də
xəcalətin verdiyi iztirablardan xəbəri var, varlığın hər ləh-zəsində özünü tam gerçəkləşdirir, keçmişindən məmnun-dur və gələcəyə sevgi ilə baxır. Mən isə heç ağrısız qəddimi də düzəldə bilmirəm.
Düzdür, siqareti tərgitmişəm, bunun özü də az şey deyil. Çalışıram pivə içməyim, təmiz havanın dadını bilmişəm, bilmişəm ki, kəpək faydalıdır, malpigiyanın2 giləmey-vələri faydalıdır, şəkər isə zərərdir, duz da, yumurta da, hər cür qaxac edilmişlər, duza qoyulmuşlar, şorabalar da zərərdir. Amma bu lap ağ oldu! Bütün şəhərə qaça-qaç düşüb, pəhriz ərzaqları alırlar, ağ çörəyin səbəb olduğu səhhət üçün zərərli yaşama son qoymağa çalışaraq, həkimlərlə
məsləhətləşirlər. Onların hamısı öz məşq paltarlarında, qol-tuqlarında şirəçəkən, qaçışırlar. Eh, özləri bilər, mənim isə
daha vacib işlərim var. Gərəyim olan bircə şey varsa, o da uca bilgəliyə yetməyin universal dərsliyidir. Belə deyək də, seçilmişlər üçün xüsusi bir xidmət bürosu açmaq. Yer kürəsinin elə bir ideal yerində ki, orada malik olduğun və nə
vaxtsa malik olacağını düşündüyün bütün pullarını verir-sən, əvəzində faydalı, gigiyenik tarazlaşdırılmış, təbii, zərərli həyat işığı şüasının toxunmadığı bolluca sovqatını alırsan və ən azı yüz əlli il yaşayıb yaradırsan özün üçün, üstəlik eşq-məhəbbət işlərində də heç vaxt oxun daşa dəymir.
1 Quru – induizmdə ruhani rəhbər.
2 Malpigiya – Mərkəzi və Güney Amerikanın tropiklərində bitən həmişəyaşıl çiçəkli bitki (kol və ya kiçik ağaclar şəklində) növü. Başqa adı – Barbados albalısıdır.
3
Bu da məni birbaşa bizim əsas mövzumuza gətirir.
Gözəl axşamların birində Bred öz rəfiqəsi ilə “Elio”ya gəlir, orada isə – arvadı Moyra ilə qarşılaşır. Arvadı özünün Qadın siyasi klubunun təşkil etdiyi nahara gəlibmiş.
– Bilirsən, dünən necə zibilə düşdüm? – ertəsi gün Bred telefonda soruşdu.
– Bilirəm, arvadın səni gözəlçənlə görüb, – deyə cavab verdim, ona görə ki, arvadım Encel, iki daşın arasında bu əhvalatı mənə danışmışdı, çünki Moyra artıq onunla da bö-lüşmüşdü. “Elə xəcalət çəkdim ki, – deyə Moyra gileylənir-miş. – Özüm də bilirəm ki, Bredin macəralarından bütün şəhərin xəbəri var, o, bunları gizlətməyə cəhd də eləmir axı.
Amma bu lap ağ oldu: mən orada həmkarlarımın qarşısında elə feminist1 mövzuda gəvəzəlik eləyirəm – və buyurun, ərim öz yelbeyini ilə qol-qola zühur eləyir”.
– Nə sifariş eləmişdiniz, – deyə Breddən soruşdum.
– Əla spagetti ilə qırmızı Kaliforniya çaxırı. Düşündüm ki, evə gəlirəm – və nöqtə, hər şey bitmişdir, ancaq Moyra yalnız bunu dedi: “Bred, mən nikahımızın üstündən xətt çəkmirəm, axı onda o qədər yaxşı şeylər var”. – O, rişxənd-lə güldü. Bred özünün daimi qəzet sütunu üçün material toplaya-toplaya bütün dünyanı dolaşır, evə döndükdə isə
tennis kortlarından çıxmaq bilmir. Həmin qadınla da elə
orada tanış olubmuş.
– Bredin rəfiqəsi yelbeyin deyil, – deyə ehtiyatsızlıqla qeyd etdim. – O, idmançıdır.
– İşə bir bax, – Encel dedi. – Təhər-töhrü necədir onun?
1 Feminizm – qadınlara kişilərlə bərabər hüquq verilməsini tələb edən qadın hərəkatı.
4
– Yaxından gördüyüm olmayıb, onu yalnız qonşu mey-dançadan görmüşəm. Komikslərdəki kimi bir nazənindir.
Qorxu-hürküsüz bir qəhrəman tipi.
Qəfildən Encelin sarsılmaz ötkəmliyi cilov gəmirməyə
başladı:
– Moyranın bitkin portreti! – deyə o səsləndi. – Göz açandan belə görmüşük: onlar öz arvadlarına bənzəyən qadınlara önəm verirlər.
Encel kişilərin vəfasızlığı haqqında əhvalatlardan boğça düzəldir: orada, Nyu-Heyvendə, rəfiqəsi ilə arası dəyən-dən sonra, Ralf belə bir ədəbsizlik etmişdi, evə Reyçelin yanına, həmin xanımla birlikdə aldığı parlaq tumanda qayı-dıb gəlmişdi. “Bir də sənin alt paltarını yumayacağam”, –
Macarıstan əsilli Reyçel demişdi. Cananın öz müəllim və
şair məşuqu üçün aldığı qısa tuman qırmızı imiş, yuyulma zamanı necə isə uğursuz və yersizcəsinə rəmzi bir şəkildə
tumanın rəngi çıxır və Reyçelin paltaryuyan maşında olan bütün mələfələri, məhrəbaları və pal-paltarı qırmızının bütün çalarlarına boyanır. Bundan başqa, Ralf həmin xanımın ona verdiyi qrammofon vallarını da evə gətirməkdən utan-mamışdı. Və o, bunlardan feyzyab olanda, Reyçel üst qat-dakı öz otağına qaçıb, qapı-pəncərəni bağlayırdı: qırmızı boya pal-paltarını bulaşdırdığı kimi, bu musiqi də onun şü-urunu kirləndirirdi.
– Kişilər niyə belə qəddar olur? – Encel təəccüb eləyirdi. Düz sözə nə deyəsən. Ralf qəddarcasına doğruculdur, onun etiraf etmək kimi bir düşkünlüyü vardır. O, Reyçelə
öz macərası haqqında, bu, başlayar-başlamaz danışmışdı.
Deməyə ehtiyac varmı ki, onun kənarda kiminləsə yatıb-durması faktı, ona özünün bu faktı Reyçellə müzakirə etmək arzusundan daha kiçik qəbahət kimi görünürdü. O, 5
eyni bir pozğun məntiqlə, bunu Reyçelin bəyənməsini də
istəyə bilərdi.
Ümumiyyətlə, hamı ucundan tutub ucuzluğa gedir, –
kim bu Reyçeli məcbur eləyirdi ki, bütün bunları aləmə car çəksin? – bizim qadınlarımız, arvadlarımız daim söz gəzdi-rirlər, bir-birinə