LITMIR.BIZ

      Emel İrtem

      Pərvanəyə dönən işıq – Höte

      Baki Avhan T.

      Nitsşenin qırmancı

      Aziz Kamal Hızıroğlu

      Kainatın, musiqinin, qadınların sehri və dahi Eynşteyn

      Altay Öktem

      Artur Miller və Merlin Monro: Həmişə çılpaq

      Derya Önder

      Pikassonun qadınları

      Onur Behramoğlu

      Aleksandr Sergeyeviç Puşkin və Nataliya Qançorova

      Halim Şafak

      Fyodor Mixayloviç Dostoyevski: “İkimiz də xoşbəxt deyildik”

      Nataliya Burtovaya

      Marqaret Mitçell. Az ömürlü, amma uzun təəssüratlı sevgilər: “Küləklə sovrulanlar”

      Viktor Hüqonun qadınları

      XIX əsrdə fransız romantizmi Viktor Hüqonun əsərləriylə zirvəyə çatdı. Adi bir uşaq kimi dünyaya gələn Hüqonun ədəbiyyat tarixinin ən əhəmiyyətli yazıçılarından olacağı və silinməz iz qoyacağı heç kimin ağlına gəlməzdi.

      İlk şeirlərini yazdığı və mükafatını qazandığı illərdə 20 yaşı vardı. O, 83 illik ömründə bir çox dram əsəri, roman və şeirə imza atmış, demokrat və humanist şəxsiyyət kimi tarixə düşüb.

      Ətrafında baş verən hər hadisədən, gördüyü, duyduğu, mənimsədiyi hər ünsürdən təsirlənib, heç vaxt ilham pərisinin əskikliyini hiss etməyib.

      Şübhəsiz, o dövrün ən böyük ədəbiyyat dahilərindən biri olan Hüqo hardasa bir əsrlik ömrünə teatr, şeir və roman sahəsində əllidən çox əsər sığışdırıb. Onun bir çox şah əsəri ölümündən sonra aşkarlanıb, bu gün də bütün dünyada yenidən nəşr olunur və aktuallığını itirmir.

      Hüqo əsərlərində insanın, cəmiyyətin, xalqın duyğularını, sancılarını mükəmməl üslubla dilə gətirirdi. Onun üçün şairlik sadəcə yazmaq deyil, ciddi məsuliyyət idi. Şair bir “yaradıcı”, insanlığı xoşbəxtliyə, aydınlığa çıxaracaq bir sehrbaz, peyğəmbərdi.

      Hüqonun atası general idi və bununla əlaqədar yaşayış yerləri tez-tez dəyişirdi. Onlar bir müddət Marsilyada, sonra isə Korsikada yaşamışdılar. Əvəllər anası Parisdə qalmış, bu müddətdə Hüqonun xaç atası general Lahori ilə sevgi macərası yaşamışdı. Sofi Hüqo 1803-cü ildə uşaqlarının yanına gələrək onlarla birlikdə Parisə qayıdır. Hüqo atasıyla keçirdiyi uzun səyahətlər zamanı saysız-hesabsız insanın əsgərlər tərəfindən edam olunmasının şahidi olmuşdu. Onda dərin izlər buraxan və diksinərək xatırladığı bu uşaqlıq müşahidələrinə əlavə olaraq on yaşında olarkən anasının sevgilisi general Lahori də dövlətə qarşı olmaqda günahlandırılaraq güllələnmişdi.

      Yaşadığı köçəri həyat onun fərqli mədəniyyətlər tanımasına vəsilə olur, digər tərəfdən də yeniyetməlik vaxtı müşahidə etdiyi ictimai hadisələri anlamağa çalışırdı. Bu dönəmlərdə şeir yazmağa başlayır.

      15 yaşı olanda Fransa Akademiyasının keçirdiyi müsabiqədə qalib olur. Anasıyla atası 1818-ci ildə boşanır, Hüqo qardaşları ilə Parisdə yaşamağa başlayır. Onlar analarının rəfiqəsinin uşaqları ilə yaxın dost idilər. Gələcək sevgisi və həyat yoldaşı Adel də bu uşaqlardan biri idi. Tətilləri isə atalarıyla birgə İtaliya-İspaniya arasında keçirirdilər. Hüqo və qardaşı Parisdə olanda yazmağa başlayır, Tuluz şeir yarışmasından sonra Hüqonun Şatobriana¹ həsr etdiyi şeiri qardaşı vasitəsilə yayımlanır. Qısa zaman ərzində Şatobriana heyranlıqlarıyla tanınan qardaşlar yazıçının “Konservator” adlı dərgisindən ilhamlanaraq “Ədəbiyyat konservatoru” adlı dərgi yayımlamağa başlayırlar.

      Anasının 1821-ci ildə vəfat etməsi Hüqo üçün sarsıdıcı olsa da, onun həyatında iki yeni dəyişikliyin də başlanğıcı olur… Karyerasındakı ən önəmli addımlardan birini atan Hüqonun ilk kitabı “Odalar və balladalar” yayımlanır və gənc şair gənclik eşqi Adel ilə ailə qurmaq planlarını gerçəkləşdirməyə başlayır.

      26 aprel 1819-cu ildə Hüqo və Adel bir-birinə eşqini etiraf edir və o gündən başlayaraq üç il nişanlı qalırlar. Bu zaman ərzində cütlük bir-birinə yüz əllidən çox məktub yazır. Hüqonun anası Adeli sevmirdi, buna görə də nişanlı qaldıqları müddətdə gizli görüşməyə məcbur idilər. Və nəhayət, anası öləndə onlar evlənirlər.

      Ailə barəsində Hüqonun bəxtsiz olacağı əvvəldən bəlli idi. Şairin qardaşına şizofren diaqnozu qoyularaq xəstəxanaya yatırılmış, ilk övladları Leopoldinanın iki aylıqkən ölümü isə ailənin xoşbəxtliyini daha da kölgələmişdi. İkinci uşaqları doğulanda ailənin üzərindəki qara buludlar qısa müddətliyə də olsa qalxır.

      Adel və Viktor cütlüyünün ailə həyatlarının ilk illəri o qədər yaxşı keçirdi ki, hamı onların münasibətinə qibtə ilə baxırdı. Maddi vəziyyətləri düzəlmiş, daha böyük və rahat evə köçmüşdülər.

      İyirmi üç yaşında “Şərəfli legion ordeni”nə layiq görülmüş gənc və tanınmış yazıçının arvadı çox yaxşı ana olmasına baxmayaraq, ədəbiyyat dünyasına yad idi.

      Bu böyük ədəbiyyat adamının məsləkdəki yüksəlişi ailə həyatına yansımadı. Adel çox vaxt yalnız qalırdı, ailə həyatının səkkizinci ilində artıq onun Hüqoyla heç bir münasibəti qalmamışdı. Adel eynilə Hüqonun anasının etdiyi kimi marağını başqasına – Hüqonun dostu Şarl Sent-Bövə yönəltdi. Sent-Böv Adelə aşiq olmamışdan öncə Viktor Hüqo haqqında tərifdolu məqalələr yazırdı. Bir çox ədəbiyyat adamı və məsləkdaşı kimi Hüqonun yazıçılıq istedadına və yenilikçi dünyagörüşünə heyran idi. Adellə yaşadığı yasaq münasibət çox keçmədən onun Hüqoya qarşı təzadlı duyğulara qapılmasına yol açdı. 1830-cu ilə aid məktubda:

      “Əgər necə təzad yaşadığımı bilsəydiniz, sizin ləyaqətinizi sındıran bu adama yazığınız gələrdi. Bəzən ümidsizlik və qəzəblə doluram, bəzən isə içimdən sizi öldürmək keçir. Məni bu cür düşüncələrimə görə bağışlayın. Daha sizinlə görüşə bilmərəm. Bir daha qapınıza ayaq basmayacağam” – deyə yazırdı.

      Hüqo bu münasibətdən xəbər tutanda soyuqqanlılığını itirmədi, ancaq Sent-Bövlə olan bütün əlaqələrini kəsdi. Hüqo illərlə davam edən sevgisini arvadına yazdığı məktublarda dilə gətirməyə çalışsa da, heç cür onunla əvvəlki kimi ola bilmədi.

      Adel yasaq eşq yaşayarkən Hüqonun da həyatı başqa məcraya keçmişdi. Onun dramları uğurla səhnələşdirilirdi. O, “Ernani” dramı ilə dahiliyini bir daha isbat etdi. Ardınca “Paris Notr-Dam kilsəsi”ni yazmağa başladı.

      1834-cü ildə Sent-Böv Viktor Hüqonun “Mirabo haqda etüd” məqaləsinə və bir il sonra yayımladığı “Axşam nəğmələri” kitabına düşmən mövqeli tənqidi yazı yazdı.

      Adel sevgilisindən gələn məktubları məhv etməsinə baxmayaraq, yoldaşına olan soyuq, məsafəli münasibətini davam etdirir, Hüqonunsa saf uşaqlıq eşqi külə çevrilirdi. Hüqo artıq özündə daha öncə heç fərqinə varmadığı dəyişikliklər müşahidə edirdi. Onun vücudu ilə ruhu vəhdətdə idi. Çox keçmədən Culyetta Düreni itmiş hislərini coşduracaqdı. Adel eyni dönəmlərdə yoldaşını itirməmək üçün mücadilə etdi, lakin Hüqo artıq onu sadəcə dost kimi qəbul edirdi. Boşanmadılar… Bəzən iki dost kimi yan-yana, bəzən də uzaq qohum kimi məsafəli yaşadılar. Sürgün illərində də bir müddət onu müşayiət edən Adel sonralar şairin pul və nəşriyyat işlərini idarə etmək

Скачать книгу