LITMIR.BIZ

Скачать книгу

a t m a x a n ı m. Keçən zamana necə gözəl zamana idi… Biz dörd gəlindik evdə… Hamımız qayınanamızın qabağında əli bağlı, satın alma qul kimi… Əlimiz-əlimizin üstə, üzüörtülü buracan (Döşünü göstərir.). Kimsənin cürəti nəydi bir kəlmədən artıq danışsın! Bəli, xeyr. (Süpürgələyir.) O zamanda xeyr var idi, bərəkət var idi. Bir kəlmədən artıq danışanda deyirdi: Ay hey, yolunu itirmə, düz tərpən!.. Gəlinlər də dinməz-söyləməz (əlini vurur ağzına), guya ki, laldılar… İndi gəl, tamaşa elə. (Süpürgələyir.) Bu zamananın gəlinləri belə otur kaftar, elə dur biiman, axıratsız! Tumanlarını elə fırladırlar, az qalır ki, göz tökələr… (Süpürgələyir.) Odu ki, bərəkət qalmayıb da… Bəs bu çiçək, qızılcıq, boğazağrısı nədəndi?.. Hamısı tamam onnandı ki, böyüyün üzünə ağ olurlar. Bu zamanın gəlinlərinin üzdərinə daş yamansın, üzdərini qara yer örtsün. (Qapıdan Səlman bəyin səsi gəlir.) Ələkbər, Ələkbər! (Fatma xanım süpürgəni atıb küncə, tez oturur bikef, iki əlləri ilə başını tutur.)

      S ə l m a n b ə y. Bu gədə hara gedibdi bu vaxt?

      F a t m a x a n ı m. Bu gecə sabaha kimi mən titrəmişəm; ölüb, ölüb, ölümlərdən qayıtmışam və indi başımı tərpədə bilmirəm.

      S ə l m a n b ə y (qapıdan aşpazxanaya baxıb). Bu nə işdi, gədə evdə yox, Səlbnaz evdə yox, ocaq üstə qazan yox, od yox. Nə olubdu? Mən axı sabahdan çaysız getmişəm.

      F a t m a x a n ı m. Balam, gədəni arvadın qovdu… Elə gəlini görüm ki, qudursun, çiyinlərin yesin. Mən də ki, görürsən, ağzı üstə qalmışam, tərpənə bilmirəm.

      S ə l m a n b ə y. Axı nə səbəbə Səlbnaz gədəni qovdu? Gədə ilə Səlbnazın nə işi var? Nə alış-verişi var idi?

      F a t m a x a n ı m. Məni artıq danışdırma, görürsən ki, ölürəm, məndə o hal hanı ki, sənə cavab verim?

      S ə l m a n b ə y. Mən də axı bu evin hambalıyam… Saat dördün yarısıdı, yemək istəyirəm, barı heç olmasa deyin görüm Səlbnaz hansı cəhənnəmə getdi?

      F a t m a x a n ı m. Belə anası gəldi, tutdu qolundan, götürdü getdi… Az qalmışdı məni də burada döyələr. Yəqin gördülər ki, məndə o hal yoxdu, getdilər, Allah atalarına rəhmət eləsin.

      S ə l m a n b ə y. Genə başa düşə bilmədim, axı səbəb nə oldu?

      F a t m a x a n ı m. Səbəb nə olacaq? Qudurğanlıq. Onların görüm cəmdəklərinə qurd düşsün.

      S ə l m a n b ə y. Belə zülm heç bir millətdə görünməyib ki, siz mənə eləyirsiniz. Belə zülmü Allah da götürməz, bəndəyə də xoş gəlməz… Tutalım mən elə bir dilsiz, ağızsız heyvanam. Məgər heyvana adamın yazığı gəlməz?.. Nainsaflıq buracan? Gecə-gündüz sizin qalmaqalınıza dözürəm, fəhləlikdən əl çəkmirəm. Allah bir parça çörək veribdi, onu da qoymursunuz heç olmasa bircə gün vədəsində adam kimi yesin. Vallah, billah, tallah, təngə gəlmişəm, axırı peşman olacaqsınız! Məgər arvad tayfasında ləfzi-insaf, mürvət olmaz?

      F a t m a x a n ı m. Bu sözləri mənə niyə deyirsən? Əgər sən yaxşı kişi olsaydın, işlər belə olmazdı.

      S ə l m a n b ə y. Əgər mən sən deyən kişilərdən olsaydım, iki kötək ona vurardım, biri də gərək… Nə eləyim, yuxarı tüpürürsən bığ, aşağı tüpürürsən saqqal.

      F a t m a x a n ı m. Mən səndən elə onu istəyirəm ki, bir yumruq ona vuranda beşini mənə vur, mən incimərəm.

      S ə l m a n b ə y. Bəli, elə o qalıb ki, gündə piyabazlıq olsun. Ömür çox xoş keçər. Axı genə mən bilmədim nədən ötrü anası Səlbnazı apardı?

      F a t m a x a n ı m. Nə eləyim, anası gəlmişdi bura, yolu qara gəlmiş. Mən dedim ki, a qız, akuşkanın ağzından belə dur, gəlib-gedən var, mənim acığıma akuşkanı açıb oturdu üstə. Bunun üstə dalaşdılar, getdilər.

      (Çiçək xanım və Səlbnaz xanım daxil olurlar.)

      S ə l m a n b ə y (kənara). Bəli, bircə Çiçək xanım əksiydi.

      Ç i ç ə k x a n ı m (Səlbnaz xanımın qolundan tutub). Bircə, qadam, buyur görüm, bu yetimin sahibi sənsən, yoxsa bunun yüz darğası var?

      S ə l m a n b ə y. Mənəm!.. Sonra?

      Ç i ç ə k x a n ı m. Əgər bunun sahibi sənsən, bu evdən niyə qovurlar?.. Bu bədbəxtin qızı niyə bu günə düşübdü? Bir dərisi qalıb, bir sümüyü.

      S ə l m a n b ə y. Səlbnaz, belə dur, bircə mənə de görüm bu nə işdi?

      S ə l b n a z x a n ı m. Vallah, billah, qardaşlarım ölsün ki, heç zad. Sən gedəndən sonra Fatma xanıma çay verdim, stəkanı vurdu yerə, sındırdı; deyir mən bu gecə ölürdüm, mənə baxan olmadı.

      F a t m a x a n ı m. Gör, ləçərin yalanına bax, a qız, sən deyildin mənim atamı-anamı qəbirdən çıxardan?

      S ə l b n a z x a n ı m. Mən bu cavan canımdan xeyir görməyim, balam, əgər mən ona artıq-əskik söz demişəmsə.

      S ə l m a n b ə y. Gədəni kim qovdu?

      S ə l b n a z x a n ı m. Özü… Gədə gəldi ki, xanım, nahara nə qayırım? Dedi ki, zəhər, zəhirmar! Get də, kafir oğlu, yoxsa bağrım çatdar.

      F a t m a x a n ı m. A qız, sən öyrətmədin gədəni ki, mənə xoruzbeçə desin, a səni görüm dilik-dilik olasan?!

      Ç i ç ə k x a n ı m. Dilik-dilik özün olasan, tamam övlad əcdad-bəəcdadın olsun! Bu yetim yazıq deyil!

      F a t m a x a n ı m. Səlman, eşidirsənmi, a binamus? Mənim axır qazancım budurmu?

      S ə l m a n b ə y. Arvadın dilini Allah da bilməz, genə işlərin başı sənsən.

      F a t m a x a n ı m. Mənmi, mənmi? Odu ki, yıxmısan mənim də evimi, öz evini də a biçarə! Bircə bu Çiçək xanımdan soruş görək, mənim təqsirim nə idi ki, basdılar məni döydülər, sənin ananı? Səni mən doğmuşam, a südüm gözünə dursun!

      Ç i ç ə k x a n ı m. Səni, balam, Əzrayıl döysün. Fatma xala, səni döymək olu?

      S ə l m a n b ə y. Sənin özün də heç Fatma xaladan geri qalmazsan, qorxma.

      Ç i ç ə k x a n ı m. İndi, qadam, Allah sizdən razı olsun. Çünki belədi, bizi rədd elə gedək.

      F a t m a x a n ı m. Siz gedəndə dağlar qara geyəcək? Oy, amandı, getməyin, yoxsa dünya bərbad olu…

      S ə l b n a z x a n ı m. Mən daş daşımağa razıyam, sən ilə bir dəqiqə oturmağa razı deyiləm.

      F a t m a x a n ı m. Sizin xahişiniz mənim əlimdən oğlumu almaqdı, o sizin xam xəyalınızdı.

      Ç i ç ə k x a n ı m. Bu sənin oğlun, o da sən! Allah vara əl-ayağını dürt gözünə.

      F a t m a x a n ı m. Səlman, eşidirsənmi?.. Allah, mənim Səlman adlı oğlum ölsün, oğulsuz qalım!..

      S ə l b n a z x a n ı m. Mən səndən bircə belə də narazı deyiləm, Allah səndən razı olsun. Məni çevir öz başına, itiyin başına, ya məni rədd elə gedim, ya da ki, mən bu tövr dolana bilmərəm… Dava bir gün olu, iki gün olu, beş gün olu, ayların qırğınına dözmək olmaz; daha mən az qalıbdı

Скачать книгу