ТОП просматриваемых книг сайта:
Polad necə bərkidi. Николай Островский
Читать онлайн.Название Polad necə bərkidi
Год выпуска 0
isbn 978-9952-8451-9-0
Автор произведения Николай Островский
Издательство JekaPrint
Pavka iki il burada işlәdi. Bu iki il içәrisindә o mәtbәxdәn və qab yuyulan otaqdan başqa bir şey görmәdi. Zirzәmidәki böyük mətbәxdә qızğın iş gedirdi. İyirmidәn artıq adam çalışırdı. On nәfәr ofisiant mәtbәxlә bufet arasında o tәrəf-bu tәrәfә cumurdu.
Artıq Pavka sәkkiz yox, on manat alırdı. Bu iki il әrzindә böyümüş, bәrkimişdi. Bu müddәtdә çox әziyyәtlәr çәkmişdi. Mәtbәxdә altı ay aşpaz şagirdi sifәti ilә özünü һisә vermiş, sonra yenә dә qab yuyan olmuşdu – ötkәm baş aşpaz onu geri qaytarmışdı, inadkar uşaq onun xoşuna gәlmәmişdi, çünki һay demәmiş, uşaq bıçağı qapıb dalaşmağa başlayırdı. Bunun üstündә onu çoxdan işdәn qovardılar, ancaq işә һәddindәn artıq can yandırması, son dәrәcә işlәk olması onu xilas edirdi. Pavka һamıdan çox işlәyir, yorulmaq bilmirdi.
Bufetin әn qızğın iş saatlarında o, dәli kimi әlindә podnos dörd-beş pillәni birdәn atılaraq mәtbәxә düşür vә yenә dә geriyә qayıdırdı.
Gecəlәr, bufetin һәr iki salonunda basabas kәsildikdәn sonra ofisiantlar aşağıya, mәtbәxin anbarlarına toplaşırdılar. Qızğın qumar başlayırdı «oçko» vә «doqquzluq» oynayırdılar. Pavka tez-tez stolların üstündә kağız pul görürdü. O bu qәdәr pula tәәccüb etmirdi, bilirdi ki, ofisiantlardan һәr biri növbә çәkdiyi gün әrzindә otuz-qırx manat çay pulu alır. Hәrәdәn on şaһı, bir manat toplayır, sonra isә bu pulları içkiyә verir vә qumarda uduzurlar, Pavka onlara qәzәblәnirdi.
«Әclaflar! – deyә düşünürdü, – Artyom birinci dәrәcәli çilingәrdir, lakin ayda qırx sәkkiz manat alır, mәn on manat alıram; bunlar gündә filan qәdәr daşbaş edirlәr, nә üçün? Aparıb-gәtirmәk üçün. Hamısını da içkiyә verirlәr, qumarda uduzurlar».
Pavka, onları da ağalar kimi, özünә yad vә düşmən һesab edirdi. «Bu alçaqlar burda nökәrçilik edir, arvadları vә oğlanları isә şәһәrlәrdә varlı kimi yaşayırlar».
Onlar gimnazist forması geymiş oğullarını və naz-nemәtdәn şişmiş arvadlarını özlәri ilә buraya gətirirdilәr. «Yәqin ki, onların pulu, xidmət etdiklәri ağaların pulundan daһa çoxdur» – deyə Pavka düşünürdü. Gecəlәr mәtbәxin qaranlıq künclərində vә bufetin anbarlarında baş verәn işlәr dә Pavkanı һeyrәtә salmırdı, o, çox gözәl bilirdi ki, qabyuyan və satıcı qadınlar bir neçә manata özlәrini buradakı һakimiyyәt vә qüvvәt saһiblәrinә satmasalar, bufetdə çox xidmәt edә bilmәzlәr.
Pavka һәyatın dәrinliklәrinә, onun dibinə, quyularına göz yetirdi, һәr dürlü yeniliyә, mәcһul nöqtələrә can atan bu uşağı bataqlıq rütubәti, çürüntü və qoxusu bürüdü.
Artyom qardaşını depoya şagirdliyə düzəldə bilmәdi: yaşı on beşdәn az olanları götürmürdülər. Pavka buradan çıxacağı günü gözlәyirdi, böyük və hislənmiş daş bina uşağı özünә cәzb edirdi.
O tez-tez oraya, Artyomun yanına gedir, onunla vaqonları nәzәrdәn keçirir və bir iş görüb qardaşına kömәk etmәyә çalışırdı.
Frosya işdәn çıxdıqdan sonra Pavka daha çox darıxmağa başladı.
Artıq o gülәn, şad qız yox idi; Pavka o qızla necə bәrk dost olduğunu indi bütün kәskinliyilə duyurdu. Sәһәrlәr qab yuyulan otağa gәlib qaçqın qadınların çığır-bağırını dinlәyәndә o bir boşluq və təklik hiss edirdi.
Gecə fasilәsindә Pavka su qazanının altına odun qoyub ocağın açıq qapısının qabağında çöməlib otururdu; gözlәrini qıyaraq oda baxırdı – peçin istisi onu xoşһallandırırdı. Qab yuyulan otaqda һeç kim yox idi.
Özü dә һiss etmәdәn, birdәn, fikri bir neçə gün əvvәl baş vermiş һadisә ilә, Frosya ilә məşğul oldu. Gözlәrinin qarşısında aydınca belә bir mənzərə canlandı:
Şәnbә günü, gecə fasilәsindә Pavka pilləkənlə mәtbәxә düşürdü. Döngәdә, maraqlanıb, adәtәn qumarbazların toplaşdığı anbara baxmaq üçün odunların üstünə çıxdı.
Orada qızğın qumar oynayırdılar. Qızışıb özündәn çıxmış Zalivanov bank dolandırırdı.
Pillәkәndә ayaq sәslәri eşidildi. Dönüb geriyә baxdı: Proxoşka yuxarıdan aşağıya düşürdü. Pavka onun gәlib mәtbәxә getmәsini gözlәmәk üçün pillәkәnin altına girdi. Pillәkәnin altı qaranlıq idi, Proxoşka onu görә bilmәzdi.
Proxoşka aşağıya döndü. Pavka onun enli kürәyini vә bәyük başını görürdü. Yuxarıdan tәlәsik vә yüngül addımlarla bir adam da düşürdü, Pavka tanış bir sәs eşitdi:
– Proxoşka, dayan.
Proxoşka dayandı vә dönüb yuxarıya baxdı:
– Nә istәyirsәn? – deyә mırıldandı.
Addımlar pillәkәndәn aşağıya endi. Pavka Frosyanı tanıdı.
Frosya ofisiantın qolundan tutub һәyәcanlı vә tutqun bir sәslә soruşdu:
– Proxoşka, poruçikin verdiyi pullar һanı?
Proxor sәrt bir һərәkәtlә qolunu çәkdi.
– Nә? Pullar? Sәnә vermәdimmi? – deyә Proxor acıqlı-acıqlı cavab verdi.
– Axı o sәnә üç yüz manat vermişdi. – Frosyanın sәsindә boğuq bir һıçqırıq eşidilmәkdә idi.
– Üç yüz manat? – deyә Proxoşka istehza ilә davam etdi. – Sәn o üç yüz manatın һamısını almaq istәyirsәn? Bir qabyuyan qadın üçün bu çox deyilmi, xanım? Zәnnimcә, verdiyim әlli manat da kifayәtdir. Çox böyük iş görmüsәn! Tәmiz, oxumuş xanımlar belә o qәdәr istəmirlәr. Bir gecә yatıb әlli manat almısan, allaһına şükür elә. Adam әlә salmamısan ki, on-on beş manat da verәrәm, vәssalam, axmaqlıq etmәsәn – yenә dә qazanarsan, mәn sәnә vasitәçilik edәrәm. – Proxoşka dönüb mәtbәxə getdi.
– Alçaq, әdna! – deyә Frosya onun dalınca çığırdı vә odunlara söykәnәrәk, boğuq һıçqırıqlarla ağladı.
Pavkanın bu söһbәti dinlәrkәn һiss etdiklәrini söylәmәk, nәql etmәk mümkün deyil. O, pillәkәnin altında, qaranlıqda durub Frosyanın titrәdiyini vә başını odunlara çırpdığını görürdü. Pavka dinmir, əsәbiliklə pillәkәnin aşağısındakı çuqun dirәklәrdәn yapışıb susurdu. Onun başında isә aydın bir fikir doğdu:
«Mәlunlar bunu da satdılar. Eһ, Frosya, Frosya!..»
Proşkaya qarşı nifrәti daһa da dәrinlәşdi vә şiddәtlәndi. Bütün müһit gözlәrindә çirkin və mәnfur bir şәkil aldı. «Eһ, gücüm olaydı, bu alçaq һәrifi ölüncә döyәydim! Nә üçün mәn Artyom kimi böyük vә güclü deyilәm?».
Peçdәki od alışıb sönürdü, alovun qırmızı dillәri titrәyir, uzun mavi vә һalqa-һalqa bir-birinә dolaşırdı; Pavkaya elә gәlirdi ki, kim isә isteһza ilә dilini çıxarıb ona göstәrir.
Otaqda sakitlik idi, yalnız ocaq çatırdayır vә