Скачать книгу

boyda da yalan olarmı, ay Fridrix? Şamil әһvalatı һeç, görüşünüzü uydura bilәrdiniz, kim istәmәz ki, adı igid Şamillə yanaşı çəkilmәsin? Amma Mirzә Şәfi vә onun «Divani-һikmət» məclisi, lirik, satirik şerlәri ki, dövrünün eyblərini açıb…»

      «Canım, – Fətəlinin sözünü kəsdi, – atın bu kitab kəlməlәrini!.. Nә bilim «amansız… әxlaqi-tәrbiyәvi… ilk maarifçiliyin (?!) nümayəndәsi… mütəfəkkir…» vә sairә!»

      «Yox, Fridrix, mәnә kәlәk gәlә bilmәyәcәksiniz! Dediyim uydurma deyil vә ola da bilmәz!»

      «Niyә ki? Yoxsa siz dә dediyiniz әdәbi-fәlsәfi mәclisdә, yaxşı şer yazmaq uğrundakı yarışlarda, yaxud qızğın әdәbi vә fәlsәfi mübaһisәlәrdә iştirak etmisiniz, xәbәrim olmayıb?!»

      «Yalan deyәmmərəm, iştirak etmәmişәm».

      «Gördünüz! Özü dә Tiflisdә ola-ola!.. Bәlkә, – bic-bic gülümsündü, – sizdәn gizlin yığışırdılar? Axı, siz çarın qulluğunda çalışırdınız! Özü dә on ildәn artıq!..»

      «Sәbәbini axtarmayın, iştirak etmәmişəm, vəssәlam!»

      «Niyә əsәbləşirsiniz, canım?!»

      «Amma Mirzә Şәfi һәqiqәtdir!»

      «Mәn nә deyirәm ki? Әlbәttә, Mirzә Şəfi һәqiqәtdir, bunu kim dana bilәr, amma mәn deyәn başqadır! Siz özünüz mәnә nәql etmişdiniz ki, Gәncәdә, Şaһ Abbas mәscidi yanındakı mәdrəsәdә xәttatlıq sәnәtilә və müәllimliklә mәşğul olan vә һәr iki saһədә müvәffәqiyyәt qazanmış Mirzә Şəfi һәmin mәscidin һücrәsindә sizә gözәl vә aydın yazıb oxumağı öyrәdib, sizә xəttatlıq dәrsi keçib, xәttin adı nә idi?..»

      «Nәstәliq».

      «Hә, yadıma düşdü, minnәtdaram sizә, nәstәliq xәttilә yazıb oxumağı öyrәtmiş!.. Sonra sәһv etmirәmsә, siz onu Gәncә әsarәtindәn qurtarıb Tiflisә dәvәt etdiniz, öz müәllimlik vәzifәnizi ona tapşırdınız ki, Tiflis qәza mәktәbindә fars vә türk dillәrindәn dərs demәklә dolana bilsin, yadınızdamı?»

      «Görüb-danışan mәn, yadıma salan siz, çox maraqlıdır!.. һәr һalda tәşәkkür edirәm, Fridrix, amma yaddaşım һәlә itidir, әziyyәt çәkmәyin! Necә yanı yadımdadır?!»

      «Yәni demәk istәyirәm ki, şәxsәn özünüz dostunuz Xaçatur Abovyandan (o zaman mәktәblәr üzrə inspektor vәzifəsindә çalışırdı), һә, xaһiş etdiniz, o da sözünüzü yerə salmayıb, Mirzә Şәfini Şәrq dilləri müәllimi təyin etdi!.. Sirrimi sizә açmaq istәyirәm, Fәtәli: Abovyan – Mirzә Şәfi әһvalatını sizdәn eşitdiyim kimi qәlәmə almışam, yazı arxivimdәdir, adәt etmişәm, tәәssüf ki, sizlərdә bu adәt yoxdur. Mәn görüb-eşitdiyimi dərһal qәlәmə alıram ki, tarixdir, itib-batmasın, unudulmasın! Bәlkә yazımı sizә göstәrim, һә? Tәqdim edim ki, imzalayasınız? Tәsdiq edәsiniz ki, olduğu kimi yazmışam?.. Üzr istəyirәm, yenә yolumu azdım, sözüm yarımçıq qaldı. Bəli, kim deyir ki, Mirzә Şәfi uydurmadır? Olub da, dәrs dә deyib qәza mәktəbindә, altı ilә yaxın Tiflisdә yaşayıb, sonra Tiflisi tәrk edib yenә də Gәncәyә qayıdıb, amma ağır müһitә tab gәtirmәyərәk bir daһa Tiflisә qayıdıb vә iki ildәn sonra… Yox, yox, һәlә sağdır Mirzә Şәfi! Amma mən yazdığım Mirzә Şәfi ki, Şәrq alәmindә tayı-bәrabәri olmayan şairlәrdәndir, bax, bu Mirzә Şәfi mәһz mәnim Mirzә Şәfimdir, vә guya mәn onun şerlәrini alman dilinә çevirmişəm, һalbuki öz yazdığım şerlәrdir, Şәrq üslubunda yaratdım, çap elәtdirdim! Sonra da bu şerlәr Avropada yayıldı! Zarafat deyil: almanca әlli nәşri! (Yüz yetmişincisi dә olacaq, Fridrixin xәbәri yoxdur!). İtalyan dilindә nәşrlәri! Fransız! İngilis! Holland! Norveç! İspan! İsveç! Polyak!.. Hәtta qәdim yәһudi dilindә ki, köһnəlib, təzəlәyәn yoxdur!»

      «??!»

      «Sizin tanınmış rus bәstәkarınız Anton Rubinşteyn… eşitmәmisiniz? Tәәssüf! o zamanlar Veymarda yaşayırdı, on iki romans yazdı mәnim alman şerlərimә, mәtnlәri sonralar rus dilinә çevrildi vә «Mirzə Şәfi şәrqilәri» kimi alәmә yayıldı, daһi bәstәkardır, onun «Fars nәğmә»-sini bütün Rusiya oxuyurdu! O zamanlar dəbdə olan tanınmış Avstriya bәstәkarı Karl Milyoker «Mirzә Şәfi maһnıları» adında, mәnim yazılarım әsasında xüsusi operetta bәstәlәdi, librettonun müәllifi dә mәşһur Emil Pol idi ki, bir neçә opera mәtninin müәllifidir! Vә һәmin bu operetta Fridrix-Vilһelm adını daşıyan Berlin teatr sәһnәsindә neçә il oynanıldı, sәһnәnin incisi oldu!.. Yenә də deyimmi?!»

      Конец ознакомительного фрагмента.

      Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

      Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

      Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

/9j/4AAQSkZJRgABAQEASABIAAD/2wBDAAEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQICAQECAQEBAgICAgICAgICAQICAgICAgICAgL/2wBDAQEBAQEBAQEBAQECAQEBAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgL/wgARCAIlAYADAREAAhEBAxEB/8QAHgAAAAYDAQEAAAAAAAAAAAAABAUGBwgJAAIDAQr/xAAdAQABBQEBAQEAAAAAAAAAAAADAAECBAUGBwgJ/9oADAMBAAIQAxAAAAGjWrtjIGxP48PEtk/iBzlHWS7wNN3ybuJxeT7CX0InVNOLio5i7SbZEhr0axvevN2Y6fOsr8f9Hip6HwkjOA9CO8nrCuxzs+9jlZSRogz1a4NPYrK3RtXu8YeMPnKYgStA+e/WHz5a4xfUxdHBk4uRNSU0oqTq+g6EtJoOmKVWQDghi96HmRQ9p4Bl4XRLT8d8Tes+zLVBx31eJxV0LQfAPRHR585uCBrCKrrJN2IEBpmNcUeO85mp/wCg/O7PfKO/azf5h+MvRbGn1u/VcZczzkg8Slsq1Tm91NbvV8QV2cocnEwTnYO1aN8/+lbhWpnFgSfuFOqTq7MR3ERwOJY9hJ3hASDb3oqtf30J54yDG7tLJr1L0b5JbRn68dxTfnkOnlJ590izzZmddz6oygpostRVefE6oRYPucKon6L84nhwPfzFwcg1thRNoS01Kk2uf0AriLrY6M9zsoddb5T48hjEHQjJfh+pnP4/6Erc8Q8cXMwbPqkPqR3m4QkSuyyRupL6AgxoNl0FGE3vHnrFktCFP13wbZJvHXsW3Yo6vZnt5B3J5SMHlJU0ZDhOPHF0MGSxx2AWAxJ9V5Kur2LAs647Tl9z2agrJy6xOXDsZCfVxtnoVaF97q2V6TznxoimJweAqErFPFvSZD8XtqrOZwMe0e1WMKLFNxyorIfXQxpt3t0yK2NkuxxowevcAz49UQxPVLxo4o6yDvAnVWFJnalmvhHamtZCxyDySmoSGhbeLG1dQp9b4+CnrfELnM7GyLg8VbVriymPa0eWk4+EhyTRA1sun3a6dD6/GEpq/sZc3hjp6+Z2bPPAvRzsJBYWWGYYypwTt21tGCc0IAiSS+znQu9M42M/c4Tj3AM+LRFovqlqm1UfVHsMvVrLsc3uWD+M9eb1keVHEihpJGIJBJu2HTYFVP0H5sTHhMHj/SZneY4jlUisD3WK9bWJmTfoVy1o1t9NnVka1+cvnfdE0umYPq+BaHf41OWs8VFpu+ZdZIHit9WZ5lnjXOkykNysd1IovXDFbvcKM/c8w3etS0dnikzRD0REZbp/VLxl68esCdIlfTkuimh5Z1xzXY+puME5nXjvErdb1Ssv3vylsdnLXWd1M4eG6Ywnx53CZqG5KWueThg+kGSvTqA6+nBPWjPXyr29S5v0O32vgLrOwEB7L8gMees29aKaIfwbOdmaRIQSVv1NkHVpl5Y6svHXrJ6ndohaYln3it1LxP6m2jLtBGgYTG8w7twcPWePm7IIzHNWTWdNl1u+3+ZIPVz8jF28L0mZeJy6MqyUtOSqGSXlPVlLZyyc6RVvLpe6ocVtcJtV0ZXeefSr3c16ruPhE/8AVXwsQmsvvmZsJPHvohken4VM3+cCliLZjcTlroCRtU2JeJPWnaEeoJS2g3Rp+pdU/sJ6SER2M04Cd4+U33RxdTeM2R7DnG32Mwjs09GXRFk7yXe3X5vOx+jIFOS7yivZxm4ad1zwCLIS/m0qdSSPmrQ9m0rOQ7ErstHHoeWmhpYCg24L41Bh/AfqZouhwm43/MCC7mbsx9Byd2CyXjt47ZKT1xZpw6nVPjNvF+jS6qW8CFpqJYWj47eOvWfaUdE+JsdepGlfTm/yXV2iUufOGckIKOFujIHyH0Je+hcvtITYaGbSp01pltXLfXA6Sbnl/oKTt04N+tebrKi0o+S6OMHa88laO8o6HTtl0Pmqbu0NosaKZYo8iQxPifEnrgzRi0u6niW8F0ZbKXVpk5soIQWTbE/ifEsSxLEvUlvm9JPPl42B0A6FcomFqrtBReY94+/QZPutRZDZxqaeh02t0Mh1cTqZe+c9ql71iK3oXnTtUK0geL6KOvSUEzerHWfpMH13Ggyh2ghSIHUeZGxRxSxJ64M0ItLun9Z/UusH3S8eROfL5ShknxLEsSxLEsS9TL7K6W27k

Скачать книгу