-

Скачать книгу

кабул ителгән. Дөресен әйтергә кирәк, ул чакта әлеге мәсьәләгә җитдирәк тә, фәннирәк тә якын килгәннәр. Бер генә мисалга тукталыйк. Менә Татарстан Үзәк Башкарма комитетының өченче сессиясе материаллары. Сессиянең көн тәртибендә бер генә мәсьәлә: «О положении дела по РТЯ и перспективах». Сессия 1927 елның 12–13 мартында, ягъни моннан нәкъ 70 ел элек уздырылган. Күрәсез, бер мәсьәлә ике көн дәвамында каралган. Төп доклад белән ҮБК рәисе Шәймәрданов үзе чыгыш ясаган. Әгәр ул докладны аз гына чистартып, карап чыксаң, бүген дә сессия трибунасыннан укырлык. Шул ук бүгенге проблемалар, шул ук хәл ителмәгән мәсьәләләр. Җитмеш ел эчендә әйтерсең лә берни дә үзгәрмәгән. Гыйбрәт өчен берничә мисал китереп узам. Сессия, нигездә, рус телендә барган, шуңа күрә тәрҗемә итеп тормыйм: «Причинами замедления темпа РТЯ являются не следствие организационной стороны дела, их нужно искать глубже: а) отсутствие средств на дело РТЯ из Центра и недостаточный отпуск таковых из местного бюджета; б) пассивность и невнимательное отношение со стороны отдельных ведомств и руководителей к делу РТЯ и т. д. В части бюджета, помимо уделения должного внимания за дело РТЯ по местному бюджету, необходимо выделить определённую сумму из резервного фонда, в первую очередь на подготовку татарских работников, на издательское дело, на изготовление и приобретение пишущих машин и т.д.» Күрәсез, нәкъ бүгенге картина. Бүген дә бүленгән акча бирелми, татар китабы бүген дә мескен хәлдә. Язу машинкалары җитәрлек түгел.

      Тагын бер өзек: «До сих пор у нас существовали различные кружки и курсы, где обучался ряд русских работников татарскому языку, но пока что эти курсы и кружки не давали никаких реальных результатов – работники, закончившие эти кружки, эти курсы, почти не знали ни слова по-татарски, или знали только одни ругательные слова. В дальнейшем, для создания интереса к делу изучения татарского языка, нужно провести в жизнь имеющееся наше решение, которое говорит, что лица, владеющие обоими языками, должны иметь привилегию в смысле зарплаты, в смысле повышения жалования. Например, скажем, секретарь, управляющий делами и т. д. знает два языка – он должен получать содержание несколько выше, чем товарищ, который знает только один язык. В дальнейшем мы должны провести эти мероприятия и это нужно сделать со второй половины нынешнего бюджетного года». 70 ел элек күтәрелгән әлеге мәсьәлә әле дә хәл ителмәгән. Бүген дә актуаль мәсьәлә бу. Җитәкче иптәшләр үзләренең хезмәткәрләренең ике телне дә ни дәрәҗәдә белүләре белән кызыксынырга тиешләр. Әйтик, хәзер дәүләт хезмәтендәгеләр аттестация уза. Анда хезмәткәрнең ике дәүләт телен дә белү-белмәве исәпкә алына микән? Ә бит бу – нәкъ менә телләр турындагы Законның үтәлешен сыный торган чара. Моны, һичшиксез, истә тотарга кирәктер. Ни өчен дисәң, инде бүген үк икетелле хезмәткәрләрнең кирәклеге һәм кыйммәтлерәк булулары көн кебек ачык.

      Әлеге сессия, әйткәнемчә, нигездә, русча бара. Иптәш Шәймәрданов та докладын рус телендә ясый. Депутатларның берсе аны

Скачать книгу