LITMIR.BIZ

Скачать книгу

арайиъ фикрар рагъуб читин ляхин ву. Дидин кюмекниинди инсандин лигбар- рякъбар, дугъан хасиятнан лишнар, жара инсанаригьди вуйи аьлакьйир ва уьмрин тажруба ачухъ ап1уз шулу. Утканди улхуз аьгъю, гафнан аьхю устадвал айи адмийиз чан к1ан хиялар ва фикрар ачухъ ап1уз гизаф рягьятди шулу. Ч1ал вари халкьди артмиш дап1найи ва ап1урайи кьимат адру хазна ву. Дидин мядандиъ гьацдар аьсрариинди насларигьан насларигьна гъюру багьалу ва дерин келимйир аки, дурариз ч1алнан уткан кюкйир пуз шулу. Яна узу халкьдин уьмрин жюрбежюр терефарин тажруба чпиъ уч дубхьнайи айтйир, агъалар ва дургъунагъарикан улхураза. Дурар фольклорин эсерар ву. Анжагъ чпи фольклорин эсерар вуйи махъарин, мяълийирин, кьисйирин, тахаллусарин, ишларин арайиъ гьаму эсерари тафавутлу йишв бисура. Гьелбетки, айтйир, агъалар ва дургъунагъар жара фольклорин жанрйиригьди сигъди аьлакьа ади артмиш шулайидар ву. Вушра, дурариз табасаран фольклорин лап дерин юк1 ву пуз шулу. Айтйир агъалар ва дургъунагъар ихь фольклорин жара жанрйирин эсерариъ ра (яна махъарик, мяълийирик, кьисйирик, ишларик ва ж.) алахьури шулу. Амма дурар гизафси ихь адмйири чпин гьарйигъандин яшайишдиъ,

      Узу халкьдин мелзналан яратмиш ап1бар уч ап! бан бадали 1963—1967-пи йисари табасаран гъула риъ т1ирк1ру вахтна Жяхтигъярин Уруж халуйин, Ахьт1арин Къадир халуйин, Гъужникарин Шябан халуйин, Т1юргъярин Гьямид халуйин ва жарадарин фициб гьюрмат аш гъябкъюнзуз. Дурарихьан узу гизаф айтйир, агъалар гъидик1унза.

      Айтйирин ва агъаларин мяна яркьуб ву. Дурарик инсандин уьмрин жюрбежюр терефарикан аьрифдар фикрар ачухъ ап|ури шулу. Революцияйиз улигьна табасаран истисмарчи обществойиъ ади гъаши инсанарин аьлакьйир, касибаринна зулумкар девлетлуйирин гъаншарди лихру фикрар ва чиб чпигьди албагну адру гьяракатар, тарихдин аьгъювалар ва гьядисйирикан вуйи кьат!и келимйир, эдеб намусдин, гъир'ятнан ва инсанарин хасиятнан лишнарин гьякьнаан вуйи аьрифдар лигбар-рякъбар, вягьши мавгьуматчйирикан вуйи халкьдин рихшант ап1бан аьлхъбар – гьамрар вари табасаран айтйирин ва агъаларин тематикайин жюрбежюр терефар гьисаб шулу. Гьаму китабдиъ туврайи аьхюбсиб пай абйирин мисалар революцияйиз улихьна деврариъ артмиш гъахьидар ву. Гьаддиз дурариъ кюгьне уьмрин лишнар гизаф гъузна.

      Халкьдин айтйириъ ва агъалариъ гьацира дарап1ди ип1уз гунди гъаши нянатлу кентхудйирик, темпларик, аьмалдрарик, гуч1бяхарик, агъдабан агьлийирик инсафдарди кялхъра.

      Къайд ап1уб лазим вуки, табасаран халкьдин айтйир ва агъалар гизаф гюрчег'валиинди, гафнан заан устадвалиинди дюзмиш дап1найидар ву. Дурариъ поэзияйин эсерариз хас вуйи рифма, сесер хъпалгувал, ритмйин успагьивал, утканвал рябкъюрухьуз. «Ачухъ йишв – йигъаз бала, ч1илли лаваш фуниз бала»; «Саб гак1лин ц1а даршул, шут1ум хюйин уьл даршул, кьюр адмийин гуми даршул»; «Гъушу йишвагь гъул anlpyp»; «Я кьан даршлур, я кьаби даршлур», – гьамцдар жюрбежюр айтйири ва агъалари табасаран халкьдин эстетика жигьатнаан культурайин хъуркьуваликан, реалист дугъривалин къайдйир ва кьадар аьгъюваликан к1ура».

      Пну гунду,Гасановди чан гафариинди гизаф датйир гьюдюхну,жюрбежюр айтйир,агъалар , дургънугъар ва чпи чпихъди

Скачать книгу