LITMIR.BIZ

      Havalar Nasıl?

      Değişken havalardan mustarip olan sadece İngilizler değildi. Amerikalı yazar Mark Twain’in “Buffalo’nun havasından hoşlanmadıysanız bir beş dakika bekleyin,” dediği söylenir. Amerika’nın Chicago, Boston ve Washington şehirlerinden tutun da Avustralya’nın Melbourne şehrine kadar birçok bölge aynı durumdan mustarip… Bu gibi bölgelerde havanın değişme süresi 5 ila 20 dakika arasında olabiliyorken bazen tüm gün değişmediği de olabiliyor.

      7. Rüzgârla Alakalı Her Şey

      Meltem, bora ya da fırtına… Adı ne olursa olsun tüm rüzgâr çeşitleri süratle ilerleyen hava kütlelerinden ibarettir. Peki bu rüzgârların oluşmasının nedeni nedir ve neden farklı hızlarda eserler?

      Rüzgârlar, farklı hava basınçları sonucunda oluşur. Soğuyan havanın alçaldığı yüksek basınç alanlarından, ısınan havanın yükseldiği alçak basınç alanlarına doğru hareket ederler. Bazı durumlarda rüzgârlar direkt olarak bir bölgeden diğerine doğru hareket eder. Fakat geçtikleri bölgedeki yüzeyin neden olduğu sürtünme, dünyanın dönme hareketi ve Coriolis (merkezkaç) kuvveti rüzgârı etkiler ve yönünü değiştirir.

      Sonuç olarak kuzey yarımkürede yüksek basınç merkezinden çıkan rüzgârlar yukarıdan aşağıya kendi etrafında dönerek saat yönünde (antiksiklonik yönde) hareket eder, alçak basınç merkezinden çıkan rüzgârlar ise yine kendi etrafında, saat yönünün tersinde (siklonik yönde) hareket eder. Ekvator’un güneyinde ise tam tersi görülür. Genel olarak hava basınçları arasındaki fark ne kadar fazla olursa ortaya çıkan rüzgâr da o kadar şiddetli olur. Basit, değil mi?

      Dünyayı çok küçük bir bölgede dengeyle dönen bir topaçmış gibi düşünün. Sıcak tropikal bölgeler ile soğuk kutup bölgeleri arasındaki hava hareketinin aslında sırasıyla merkezden kuzeye, güneye ve sonra geriye hareket etmesi gerekir. Fakat dünya döndüğü için rüzgâr rota dışına çıkarak doğrudan aşağı yukarı hareket etmek yerine çaprazlama hareket eder.

      Rüzgâr hareketleri izobarlardan (hava basıncının aynı olduğu noktaları birleştiren çizgiler) anlaşılır. Bir hava haritasındaki izobarların birbirine yakın olması çok aşırı bir basınç değişikliği yaşandığını gösterir ki bu durumda hava rüzgârlı olacaktır. İzobarlar yakınsa ve alçak basınç varsa yağmurlu bir gün sizi bekler.

      12 Nisan 1934’te Amerika Birleşik Devletleri’ndeki New Hampshire’da bulunan Washington Dağı’nın zirvesi ve troposfer (atmosferin en alt tabakası) arasında ani bir rüzgâr saatte 372 km hızla eserek bir rekora imza attı.