LITMIR.BIZ

XX əsr Azərbaycan klassiklərindən, dünya romantizminin orijinal simalarından olan Məhəmməd Hadi (1879-1920) ədəbiyyatımız tarixində şərəfli yer tutur. O, milli romantizmin ideya-estetik prinsiplərini zəngin bədii yaradıcılıq təcrübəsində və ədəbi-tənqidi əsərlərində əsaslandırmışdır. Hadi türk, Şərq və Avropa ədəbiyyatlarını, fəlsəfəsini dərindən mənimsəmiş və bütün bu təsirləri şeirlərində yaradıcı şəkildə əks etdirmişdir. Əfsuslar olsun ki, dövrün bəzi başqa Azərbaycan və Türkiyə şairləri kimi Məhəmməd Hadinin də dilindəki mürəkkəb ifadələr, ərəb-fars tərkibləri oxucunun bu böyük şairi lazımınca qavramasına, dərk etməsinə müəyyən çətinliklər törədir. Seçilmiş əsərlərindən ibarət olan bu kitabında Hadinin öz romantik təbiətindən gələn bir güclə daim işığa çağıran şeirləri, qiymətli sənət nümunələri olan poemaları, eləcə də yüksək bəşəri duyğular aşılayan və müəllifin yaradıcılıq idealları ilə səsləşən iqtibas və tərcümələri toplanmışıdır.

Подробнее

Güntay Gəncalpın Hürufilik nədir, nə deyildir? adlı kitabında 14-15-ci əsrlərdə Azərbaycan, Anadolu və İranda yayılan Hürufilik təriqətinin mahiyyəti, onun İran millətçiliyi ilə əlaqələri, eləcə də müasir Azərbaycan tarixçiliyinin Hürufilər və Hürufiliyə baxışı müzakirə edilib. Həmçinin, kitabda görkəmli şair Məhəmməd Füzulinin dünya görüşü ilə bağlı bölümlərə də yer verilib. Müəllif Füzulinin düşüncələri ilə Hürufilərin görüşlərini müqayisə edərək, arif şairin rədd etdiyi Hürufi düşüncələrinə işarə edib. Kitabı digər araşdırma əsərlərindən fərqləndirən özəllik odur ki, müəllif hürufiliyə həm də tənqidi yanaşmışdır.

Подробнее

“Heyvanıstan” ( ing. Animal Farm ) əsəri solçu şəxsiyyəti ilə tanınan ingilis yazıçı Corc Oruellin ( əsil adı Erik Artur Bler ) gəlmiş-keşmiş ən yaxşı əsərlərindən biri hesa olunur. Müəllif tərəfindən siyasət üzərinə yaxşı bir qara mizah qatılaraq oxuculara təqdim olunan əsər, həqiqətən də hər bir oxucunun kitab rəfində öz yerini tutmağa layiqdir. Corc Oruellin “Heyvanıstan“ əsərini qələmə almaqda məqsədi siyasətin həqiqi üzünü sevimli heyvanlar üzərindən, hər kəsin başa düşəcəyi bir dildə başa salmaqdır. Bir çox ölkələrdə qadağan olunmuş, İngiltərə və Amerikada isə qadağan olunmağa çalışılmış, bəzən isə mövzusu dəyişdirilərək oxuculara çatdırılmışdır. Bütün bunlara baxmayaraq əsər öz həqiqi mövzusunu qoruyub saxlaya bilmiş və bir çox insanın siyasətçilərə olan münasibətini dəyişdirməyi bacarmışdır.“Heyvanıstan” həqiqətən də qüsursuz işlənmiş bir hekayəni özündə əks etdirir. Xüsusi ilə heyvanların seçimi Corc Oruellin incə zəkasının mükəmməl bir nümunəsidir. Hər bir oxucu əsəri oxuduqca hansı heyvanın niyə seçildiyini daha yaxşı başa düşür. Kitabın yazılmasında digər bir məqsəd isə Stalinin hakimiyyətinə bir mesaj kimi göndərmək olmuşdur. Bu səbəbdən əsərdə olan heyvan xarakterləri, müəllif tərəfindən Stalinin dövründəki şəxslərə bənzədilmişdir. Fermada yaşayan heyvanların tək istəkləri yaxşı davranış görməkdir. Lkin borc batağında həyat sürən heyvanların sahibi alkaqola aludə olmuş və bu səbəblə də heyvanlara qarşı yaxşı davranış sərgiləməz, dahası tez-tez içərək onlara yemək veməyi belə unudar. Bundan sonra üsyan etməyə qərar verən heyvanlar Qoca Rəis ləqəbli donuzun vasitəsi ilə üsyan çıxarmağı bacarırlar. Lakin planları həyata keçməmiş yaşlı donuz dünyasını dəyişir və heyvanlar lidersiz qalırlar. Bir gün yenə ac qaldıqlarında daha səbr göstərmirlər və yenə üsyan qaldırırlar. Fermadaki bütün insanlara hücum edərək onların qorxub qaçmaqlarına səbəb olurlar. Beləcə fermadaki hakimiyyəti ələ keçirən heyvanlar lider olaraq qoca donuzun yaxını olan Napaleon ləqəbli donuzu seçirlər. İlk olaraq yaşlı donuzun vəsiyyətinə uyğun olaraq özlərinə yeni bir qanunvericilik yaradırlar. Əsla insanlar kimi olmayacaqlarına və başqa bir heyvan öldürməyəcəklərinə, insanların yaşadıqları yerlərdə yaşamayacaqlarına və onlar kimi geyinməyəcəklərinə qərar veririlər. İlk əvvəllər hər şey öz qaydasında gedir və aralarında böldükləri bərabər iş bölgüsü ilə fermanı mükəmməl bir şəkildə idarə edirlər. Snowball donuz oxumağı öyrənir və bu bacarığı digər eyvanlara da öyrədir. Napaleon heyvanların içində düşünən birisinin olduğunu görərək liderliyini itirməkdən qorxur və getdikcə öz kinini azaldır. Gücünü qorumaq üçün bala itləri polis kimi böyüdərək himayəsi altına alır. Gücü əlinə keçiridiyi zaman isə ilk olaraq Snowballu xain elan edərək fermadan kənarlaşdırır. Napaleon, başçı olmağın rahatlığını sona kimi yaşamaq istəyərək bir zamanlar fermadan qorxudub qovduqları insanlar ilə razılığa gəlir və fermadan istədiyi məhsulları onlara sataraq liderliyini davam etdirir. Fermada işlər kifayət qədər pisə gedir və artıq heyvanlar bu vəziyyətdən narahat olurlar. Fermada qalmaq istəməyən bir qrup heyvan qaçaraq canlarını qurtarırlar. Pis idarəçilik nəticəsində ferma artıq iflasa uğrayır. Fermanın sahibləri dəyişdikdən sonra isə qaçan heyvanlar ümidlə geri dönməyə başlayırlar. Tək istəkləri isə fermaya sahiblənən insanların onlarla yaxşı davranmasıdır.

Подробнее

Camal Zeynaloğlu zamanın nəbzini tutan, yazıçı-publisist, tərcüməçi-psixoloq kimi öz əsərləri ilə ədəbiyyatımıza yeniliklər gətirən yazarlardandır. O, nə yazırsa yazsın bütün əsərlərində bugünkü həyatın reallıqlarını əks etdirdiyinə görə oxucu onu sevə-sevə oxuyur. Çünki onun qələmə aldığı hekayə və povestlərdə haqsızlığa qarşı mübarizə, qanunun aliliyini qoruyub saxlayan, ona hörmətlə yanaşan bəzi hüquq müdafiəçilərinin hələ də cəmiyyətdə var olmaları, insan ləyaqətini, şərəfini hər şeydən uca tutan qəhrəmanların mövcudluğu və onların cəmiyyətdə tör-töküntülərinə qarşı mübarizə aparması oxucularda istər-istəməz sabaha ümid və inamla baxmasına stimul verir. Kitabda toplanmış “Ziyarət”, “Paxıllıq”, “İftira”, “Qızıl külqabı”, “Quru çörək”, “Qonşu tikəsi”, “Nərəy dərəsində qanlı döyüş”, “Ölüm düşərgəsindən qaçış” adlı hekayələrində hər bir oxucunu düşündürən, onu narahat edən, onun psixologiyasına təsir göstərən, iç dünyasını titrədən və ibrət götürüləsi çox şeylər var. O cümlədən “Əlim yetmədi sənə”, “Yuxularına gələcəyəm”, “Sənsizəm”, “Həsrət”, “Sən gedəni”, “Şəhid anası”, “Kaş biləydin ki…”, “Həsrətə dözmür ürək”, “Mənimçün heç qocalmadın ki…”, “Başqasına dəyişdin məni”, “Mənə dözüm ver, İlahi!” kimi esselər də yazıçının dərin psixoloji dünyasının güzgüsü kimi daxili duyum hissini, düşüncələrini özündə əks etdirə bilmişdir.

Подробнее

Kitabda 20 noyabr 1991 şəhidlərindən biri – istedadlı telejurnalist Alı Mustafyevin şeirləri daxil edilmişdir. Azərbaycan xalqının böyüklüyünü, vətən torpaqlarının müqəddəsliyini tərənnüm edən, yaşadığımız dövrün ağrı və acılarını, 20 Yanvar şəhidlərinin faciəsini əks etdirən şeirlərə əsas yer verilmişdir. Doğma el-obaya bağlılıq, coşğun həyat eşqi, saf və təmiz məhəbbət duyğuları poetik bir dillə ifadə olunmuşdur.

Подробнее

Görkəmli Azərbaycan şairi, filologiya elmləri doktoru, əməkdar incəsənət xadimi, insan hüquqları uğrunda böyük mübariz Xəlil Rza Ulutürk əsrin mürtəce qüvvələrinə qarşı hələ gənc illərindən başladığı gündəlik döyüşlərində güzəştsiz, prinsipial, işıqlı mövqe tutduğu üçün 1990-nın qanlı yanvar günlərində həbsə alınmış və doqquz aya yaxın həbs müddətində coşqun, qaynar, ilhamlı yaradıcılıq həyatını bir an da dayandırmamış, məhkəmə tərəfindən tam bəraət almış, zindan şeirlərinə və dünya şöhrətli “Davam edir 37…” əsərinə görə M.F.Axundzadə mükafatına layiq görülmüşdür. Şairin bu kitabının bədii sanbalı, satqınlıq kursu götürənlərə qarşı amansızlığı, qəzəb və nifrətinin sağlamlığı göstərir ki, möhtəşəm poeziya yaradıcısı daha yüksək qiymətə layiqdir. Şair üçün zindan məfhumu həmişə sözün əsl mənasındakı zindan deyildir. Əsl sənətkar işıqlı dünyada – onu darıxdıran mövcud cəmiyyətdə də özünü zindanda sayır, haqq səsini, etiraz harayını, xalqın bağrından doğan fəryadını ucaldır və bu fəryad gec-tez onu həqiqi zindana gətirir. Başqaları “yenidənqurma” deyilən “yeni günləri” vəsf etməyə ibarəli sözlər, yeni qafiyələr axtaranda Xəlil Rza “yeni inqilabın” yaradıcılarının gözlərinin içinə dedi ki: “Davam edir 37, daha kəskin, daha ciddi!” Xəlil Rza doqquz ay həbsxanada doğma Azərbaycandan, geniş dünyadan təcrid edilib yaşamışdı. Siyasi dustaq buxovları, zindan zülməti onun məğrur şəxsiyyətinin, kəsərli poeziyasının qabağında aciz və cılız görünürdü: Dəftər-qələm istədim, əmrə əməl etdilər, – Azadsınız! – söylədim, sürüşdülər, getdilər. Şairin şeirlərində azadlıqda olanda qələbə çala bilmədiyin düşməninlə imkan düşərsə, zindanda mərdliyinlə, qətiyyətinlə qələbə çalmalısan, ələxüsus o halda ki, düşmən sənin özündədir, öz içindəcə sənə meydan oxuyur. Və özün özünə, öz içindəki düşməninə qələbə çala bilməsən, kənardakı düşmənlər səni asanca yıxacaqlar: Qırdım, atdım qəlyanı, uzaqlaşdı tüstülər, Azca dincəldi sinəm, bir söz söylədim bu dəm. Birinci düşmənimi məhv etmişəmsə əgər, Bütün düşmənlərimin öhdəsindən gələrəm! Şair öz poeziyası ilə millətçi, təcəvüzkar siyasətlərə, belə iyrənc siyasətlərin liderlərinə söz divanı tutur, amma bu söz divanı heç də həmin millətçi, təcavüzkar siyasətlərin, bu siyasətlərin liderlərinin mənsub olduğu xalqın ünvanına deyildir. Xəlil Rzanın zindan günlərinin anlarından doğan sətirlərində şairin əyilməz iradəsini, əzəmətli poeziyasının qanadlarını, ən ağır məqamlarda da kişi dözümünü, həyat nikbinliyini duymaq olur…

Подробнее

Hər şey qolundakı saatına baxa-baxa harasa tələsən qəribə geyimli dovşanla başladı. Dovşanın arxasınca gedən Alisa bir də gözünü açıb gördü ki, qeyri-adi, fantastik bir diyara düşüb. Yeyib-içdiyi hər şey onu ya həddən artıq balaca, ya da div kimi böyük edirdi. Göz yaşlarından yaranmış dənizdə boğulmaqdan güclə qurtulan Alisa gülməli bir çay qonaqlığına gəlib çıxdı, amma onu qarşıda hələ çox macəralar gözləyirdi… Əsl adı Çarlz Lütviç Doçstlant olan bu məşhur ingilis yazıçısı bütün dünyada Lüis Keroll (1832-1898) adı ilə tanınır. Oksford Universitetinin pofessoru olan Keroll, 40 ilə yaxın riyaziyyat müəllimi işləyib. Bir gün o, dostunun Alisa adlı qızını əyləndirmək üçün qoşduğu əhvalatları kitab halında toplamaq qərarına gəldi və nəticədə dünya oxucusu ədəbiyyat tarixinin ən maraqlı uşaq romanını tanıdı.

Подробнее

Vasili Belovun bu əsərində kənd həyatının dərin təhlili verilmişir. Bəzi epizodların sərtliyinə baxmayaraq İvan Drınovun ailəsinin, onun tərəddüdlərinin təsviri nikbin əhvali-ruhiyyəsi ilə qələmə alınmış, xalqa inam, doğma torpağa və əməyə məhəbbət öz dərin ifadəsini tapmışdır.

Подробнее

Dünya ədəbiyyatının bir çox nümayəndələri öz yaradıcılıqlarında nağıl janrına da geniş yer vermiş, yazılı ədəbiyyatın bu şəklində uşaqların indi də sevə-sevə oxuduqları qiymətli əsərlər qələmə almışlar. Dünya şöhrətli portuqaliyalı yazıçı Joze Qomes Ferreyranın, sehrli nağıllar aləminin ab-havasının ustalıqla canlandıran parlaq “”Cəsur Joanın qəribə macəraları” adlı nağıl-romanı da bu qiymətli əsərlər cərgəsindədir. Bu kitab bəşəriyyətin bugünkü problemlərinə həsr olunmuş real-əfsanəvi nağıldır. Ənənəvi nağıl üslubuna uyğun olaraq fantastik, əfsanəvi formada yazılsa da, burada bugünkü bəşəriyyəti narahat edən problemlərin əksər hissəsi tam reallıqla təsvir edilmişdir.

Подробнее

Kitabda Təranə Vahidin hekayələri, esseləri və miniatür duyğuları yer alıb. Yazıçının dilinin gözəlliyi, deyimlərin təzəliyi, fikirlərin zənginliyi kitabı daha da oxunaqlı edir. Dünyaya fərqli baxışı olan Təranə Vahidin uğurlarından biri də qısa, aydın və sadə yazmasıdır. Amma bu sadəliyin içində ədəbiyyat deyilən bir dünya var. O dünya ki, insanları heyrətləndirməyi, düşündürməyi bacarır. Dilimizdə unudulmuş sözlər Təranə Vahid yaradıcılığında yeni ömrünü yaşayır. Belə ki, yazıçının əsərlərində qurdun, quşun, ağacın, böcəyin, daşın, qumun dil açıb danışdığı, göyün, dənizin ürəyi olduğu, təbiətlə insan arasında gözəgörünməz, doğma bağların varlığı, bir sözlə, insan təbiətin, sadəcə, bir parçasıdır fəlsəfəsi ədəbi nümunələrlə təsvir olunmuşdur.

Подробнее